Thuốc kháng sinh là loại thuốc được sử dụng để chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn. Mặc dù những loại thuốc này có thể cứu sống người bệnh, nhưng lại cũng có thể gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng, đặc biệt là khi bị lạm dụng trong giai đoạn đầu đời.

Nguyên nhân là do thuốc kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng mà còn cả những vi khuẩn khác rất quan trọng đối với quá trình tiêu hóa, tăng trưởng và hệ miễn dịch. Tiếp xúc sớm với thuốc kháng sinh gây rối loạn hệ vi sinh vật đường ruột, vốn đóng vai trò quan trọng trong chức năng của hệ miễn dịch và ngăn ngừa các bệnh, chẳng hạn như béo phì và bệnh viêm ruột. 

Tế bào T là một trong những tế bào bạch cầu quan trọng, đóng vai trò then chốt trong phản ứng miễn dịch thích ứng, giúp tiêu diệt các mầm bệnh cụ thể. Hệ vi sinh vật đường ruột tạo ra các axit béo chuỗi ngắn điều chỉnh các tế bào T.     

Nhà nghiên cứu Martin Blaser tại Đại học Rutgers và nhóm của ông đã sử dụng mô hình chuột để xem mức độ ảnh hưởng của việc tiếp xúc với kháng sinh từ quá sớm đối với sự phát triển hệ miễn dịch của trẻ. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng việc tiếp xúc với thuốc kháng sinh trong những tuần ngay trước và sau khi sinh, thời điểm mà cộng đồng vi sinh vật dễ bị gián đoạn, làm ảnh hưởng đến khả năng tạo ra một nhóm tế bào T CD41 trong ruột kết của trẻ, dẫn đến tổn thương lâu dài. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu chỉ quan sát thấy những tác động này trên ruột kết chứ không phải ở phổi, đường tiêu hóa trên hoặc lá lách. 

Thuốc kháng sinh và nguy cơ béo phì ở trẻ

Một nghiên cứu năm 2018 đã kết luận, việc cho trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi dùng thuốc kháng sinh có thể làm tăng nguy cơ béo phì. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng trẻ em dùng kháng sinh trong hai năm đầu đời có nguy cơ béo phì cao hơn 26%. Trẻ sơ sinh được sử dụng thuốc kháng axit để giảm axit dạ dày hoặc điều trị trào ngược dạ dày cũng có nguy cơ béo phì tăng lên, mặc dù ở mức độ thấp hơn. 

Theo các nhà nghiên cứu, thuốc kháng axit có thể làm thay đổi vi khuẩn bằng cách cho phép vi khuẩn từ miệng và mũi thường bị axit dạ dày tiêu diệt di chuyển vào ruột, cũng như tự tiêu diệt vi khuẩn. Bên cạnh đó, việc cho trẻ dùng thuốc kháng sinh và thuốc kháng axit có thể làm tăng nguy cơ dị ứng thực phẩm và các bệnh dị ứng khác như hen suyễn. Vì vậy, các bậc cha mẹ cần hết sức thận trọng trước khi cho con nhỏ uống thuốc kháng sinh.

Nhiều người có xu hướng sử dụng thuốc kháng sinh ngay cả khi không cần thiết, chẳng hạn như để điều trị cảm lạnh thông thường do virus hay những bệnh nhiễm trùng nhỏ mà cơ thể có thể tự chống lại. Sử dụng thuốc kháng sinh liều cao hơn và lâu hơn mức cần thiết có thể gây hại cho các vi khuẩn hữu ích trong cơ thể. Vì thế, các bác sĩ chỉ nên kê đơn thuốc kháng sinh cho trẻ sơ sinh khi thật cần thiết và cha mẹ cũng nên tránh cho trẻ uống thuốc kháng sinh (hoặc thuốc kháng axit) mà không có sự tham vấn với bác sĩ chuyên khoa./.