Chiều nay 26/7, Ban Chỉ đạo Tổng kết Nghị quyết 54-NQ/TW ngày 14/9/2005 của Bộ Chính trị khóa IX về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 (Ban chỉ đạo 54) và Tỉnh ủy Nam Định đã tổ chức Hội thảo Phát triển kết cấu hạ tầng và kinh tế biển ĐBSH đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Cứ tạm hài lòng thì khó hoàn thành “sứ mệnh”

Ông Nguyễn Duy Hưng - Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo 54 cho rằng kết cấu hạ tầng và kinh tế biển là lĩnh vực rất quan trọng đối với ĐBSH. GDP vùng ĐBSH là 1,5 triệu tỉ, chiếm hơn 29% GDP chung cả nước, thu nhập đầu người hơn 103 triệu đồng/người, chỉ sau miền Đông Nam bộ, tổng thu ngân sách 30% cả nước, gấp 10 lần khi ban hành Nghị quyết 54.

Đáng chú ý, về hạ tầng giao thông và kinh tế biển đã vượt rất xa so với Nghị quyết 54. Cụ thể, ĐBSH có 8 tuyến đường cao tốc với 500km, 25 tuyến quốc lộ, với hơn 2.000 km và 4 cảng biển lớn ở Hải Phòng và Quảng Ninh, có 3 sân bay (Nội Bài, Hà Nội; Cát Bi, Hải Phòng; Vân Đồn, Quảng Ninh).

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì sự phát triển của vùng ĐBSH chưa phát huy hết tiềm năng lợi thế. Đặc biệt là GTVT chưa phát triển hài hòa, khi đường bộ, đường không phát triển khá tốt nhưng đường sắt, đường thủy nội địa còn yếu. Vùng ĐBSH chưa tạo được sự đồng bộ, liên hệ hạ tầng giao thông giữa các địa phương trong vùng để tạo tiền đề cho đầu tư, thu hút đầu tư và phát triển.

PGS-TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng phát triển không đồng đều giữa các tỉnh. Vùng ĐBSH chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, tầm vóc và cả sự quan tâm đầu tư dành cho vùng này.

"Nếu vẫn cứ hài lòng hoặc tạm hài lòng với sự phát triển của ĐBSH thì đất nước khó phát triển vì "sứ mệnh" của vùng còn giúp các vùng không thuận lợi khác phát triển. Việc đánh giá một cách nghiêm túc, với tầm nhìn đúng đắn sẽ là cơ sở để xây dựng cấu trúc kinh tế - xã hội trong tương lai của vùng ĐBSH"- ông Thiên nhấn mạnh.

Cần người to hơn để "cầm trịch" Hội đồng vùng

Cũng theo PGS-TS Trần Đình Thiên, cơ chế Hội đồng vùng hiện nay không hiệu quả. "Tôi họp nhiều cuộc rồi vui vẻ, thoải mái lắm nhưng hiệu quả không nhiều. Ẩn bên trong vẫn là xung đột trong phát triển. Chúng ta thiết kế mọi thứ trên tinh thần tỉnh, lợi ích tỉnh nên tỉnh nào lo tỉnh ấy dẫn đến xung đột"- ông Thiên góp ý và cho rằng trong bối cảnh chưa thể đủ hành lang pháp lý, chủ trương thì cơ quan điều hành vùng phải như một cơ quan tham mưu, giúp việc cho Chính phủ, Thủ tướng.

PGS.TS Nguyễn Quang Hồng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đánh giá quy hoạch logistics ĐBSH chưa gắn với quy hoạch kinh tế - xã hội. Do đó cần một Ban chỉ đạo logistics quốc gia làm đầu mối chứ không thể nói “Nam Định làm cái này, Thái Bình làm cái kia đi”. Hội đồng vùng phải tư vấn cho tư vấn cho Thủ tướng, Chính phủ và phải nằm ở Văn phòng Chính phủ do Phó Thủ tướng đứng đầu, còn Chủ tịch UBND tỉnh là thành viên, nếu để các tỉnh thay nhau làm thì “gặp nhau họp rồi về quên mất hết”.

“Chủ tịch tỉnh này không tuân thủ tỉnh kia đâu. Vì vậy cần có người to hơn để cầm trịch chuyện này. Hội đồng phải họp và tư vấn cho Chính phủ, Thủ tướng những vấn đề liên quan đến vùng”- ông Hồng đề xuất.

Đồng tình quan điểm trên, ông Lê Quang Trung, Phó Tổng Giám đốc Vinalines đề nghị thành lập Ủy ban Quốc gia về logistics để làm đầu mối quản lý, chỉ đạo phát triển lĩnh vực này.

TS. Cấn Văn Lực mong muốn Trung ương làm rõ liên kết vùng trong lĩnh vực nào (GTVT, Y tế, kinh tế…) và mô hình vận hành liên kết vùng. Ông Lực đề xuất thí điểm thành lập Ban Chỉ đạo vùng, hoạt động quyết liệt trong một thời gian và cấp kinh phí hoạt động cho mô hình này. Mô hình điều hành liên kết vùng phải làm rõ quyền lực và nguồn lực để bảo thực thi quyền lực.

Ông Lực kiến nghị 3 vấn đề cho mô hình điều hành liên kết vùng. Thứ nhất là quyền lực thực hiện quy hoạch vùng để thiết kế lợi ích phát triển của vùng ưu tiên hơn so với quyền lợi của từng tỉnh thành. Thứ hai phải có thể chế giám sát và có giải pháp tối ưu cho phát triển kinh tế - xã hội tác động lợi ích chung cả vùng. Thứ ba có nguồn lực thực thi các dự án cấp vùng.

Kết luận hội thảo, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng cho biết Ban Thường trực Ban Chỉ đạo 54 sẽ tiếp thu các ý kiến đóng góp tại hội thảo đề tổng kết, có báo cáo cụ thể, có đột phá để trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết mới đáp ứng nhu cầu phát triển và tạo điều kiện cho vùng ĐBSH phát triển trong thời gian tới.

"Phải tạo ra được cơ chế liên kết nội vùng ĐBSH giữa 11 địa phương trong vùng và với 5 vùng khác trong cả nước hiệu quả. Liên kết phải đồng bộ quy hoạch, tạo ra tính liên kết chặt chẽ, tạo ra đột phát kết cấu hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng GTVT. Đồng thời, khai thác tiềm năng rất lớn của kinh tế biển của cả vùng ĐBSH"- ông Nguyễn Duy Hưng nhấn mạnh./.