Khắp núi rừng Tây Bắc, ở đâu hoa ban mọc nhiều, ở đó có người Thái sinh sống. Ban Mộc Châu tháng 3 này đang nở dọc quốc lộ 6, từ đầu thị trấn Mộc Châu cho đến hết địa phận xã Chiềng Hắc, giáp Yên Châu.

Cứ đi theo quốc lộ 6, sẽ thấy những rừng ban trắng nối tiếp nhau, lúc ở trên đồi, lúc thấp thoáng dưới thung lũng. Ở trên đồi, nhìn xa xa hoa ban như những chấm trắng phết trên nền xanh, nền vàng của cây rừng, của tre trúc. Tới gần hơn thấy ban chảy xòa xuống như dòng thác, cây nọ nối tiếp cây kia, trắng rợp đồi rừng.

Hoa ban khiến cho những cung đường Tây Bắc thơ mông hơn, một bên là những hàng cây hoa nở trắng muốt; bên kia đường là vách núi. Hoa ban chảy tràn từ đỉnh núi xuống, nghiêng mình ra khỏi vách đá, xòa xuống đường cho người ta ngắm nghía, trầm trồ.

Nhiều người nghĩ ban chỉ có màu trắng nhưng không phải, vào rừng ban, ngẩn người ngắm mới thấy sắc ban đa dạng lắm, có cây hoa trắng muốt, cũng có cây hoa trắng, phớt hồng đầu cánh, có cây hoa tím thẫm, có cây nửa tím nửa hồng. Hóa ra, rừng ban nhìn xa thì trắng, lại gần cũng đa sắc, đa hình. Cây hoa ban lá xanh quanh năm, nhưng khi bung nụ, hoa nở thì lá bắt đầu rụng. Hoa nhiều cũng là lúc trên cây còn ít lá, bởi vậy hoa lại càng đẹp hơn.

Đứng dưới gốc ban, nhìn xuống thung lũng, qua những chùm ban trắng và hương hoa thơm dìu dịu, du khách sẽ thấy bên kia đồi những cây ban trắng đang phủ xuống những ruộng lúa đang vào vụ cấy, hay những ngôi nhà sàn ấm ấp khói bếp bay lên. Mùa ban đến cũng là mùa gọi nước về, người dân bắt đầu vào vụ lúa mới. Tháng 3 khí hậu Mộc Châu khá mát mẻ, đây cũng là thời điểm thích hợp để dạo chơi và ngắm hoa ban vì loài hoa này sẽ tàn vào khoảng đầu tháng 4.

Hoa ban cũng được dùng để chế biến thành nhiều món đặc sản: Hoa ban xào măng đắng, thịt bò; hoa ban nộm rau rừng; hoa ban nấu canh xương; hoa ban nhồi cá nướng, hấp; hoa ban ăn cùng lẩu như một loại rau..., có người còn sáng chế món sa-lát hoa ban dâu tây. Hoa ban ăn sống có vị ngọt nhẹ nhẹ, mát dịu; khi chế biến thành các món ăn thì có vị ngọt xen lẫn bùi bùi.

Du khách có thể ngắm hoa ban tại Mộc Châu tại các địa điểm: đỉnh dốc 75 (đi bộ từ ngõ nhỏ cạnh nhà nghỉ Bình Mơ); đầu dốc Dược Mộc Châu (đi bộ theo ngõ cạnh Vivu Cafe Mộc Châu); xã Chiềng Hắc (dọc đường từ qua dốc Thớt 82 kéo đến gần hết xã Chiềng Hắc) hoặc phía sau Huyện ủy Mộc Châu. Ngoài ra, gần các cơ sở lưu trú như homestay Phố Núi, homestay Hùng Hương, khách sạn Mạnh Tuân, nhà nghỉ Bình Mơ, nhà nghỉ Thiên Phúc, khách sạn Mường Thanh cũng có nhiều hoa ban, thuận tiện cho những du khách chọn nghỉ đêm tại đây./.