cổng thông tin điện tử ĐÀI TIẾNG NÓI VIỆT NAM
Hình tượng vai Chằn trong nghệ thuật sân khấu Dù kê của đồng bào Khmer
Cập nhật: 2 giờ trước
Hình tượng vai Chằn trong nghệ thuật sân khấu Dù kê của đồng bào Khmer
Không khí rộn ràng lễ hội Trần Thương - miền phù sa linh thiêng đất Trần
VOV.VN - Trong nghệ thuật sân khấu Dù kê, nhân vật Chằn luôn trong vai phản diện. Chằn là nhân vật hoang đường, có sức mạnh, phù phép, có thể hóa thân thành người hoặc các loài vật khác.
Nghệ thuật sân khấu Dù kê từ lâu đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong cộng đồng người Khmer Nam Bộ. Những tuồng tích, nhân vật trong nghệ thuật sân khấu Dù kê đã ăn sâu vào tiềm thức của cộng đồng. Trong đó, phần lớn tuồng cổ trong sân khấu Dù kê luôn có một nhân vật đặc biệt, xuất hiện với vẻ mặt đặc biệt và vũ đạo cũng rất đặc biệt nhưng cũng khiến nhiều người thích thú và cũng không ít người sợ hãi, đó chính là nhân vật Chằn.
Trong nghệ thuật sân khấu Dù kê, nhân vật Chằn luôn trong vai phản diện. Chằn là nhân vật hoang đường, có sức mạnh, phù phép, có thể hóa thân thành người hoặc các loài vật khác. Trong sân khấu Dù kê, Chằn không phải là kẻ bần tiện, đói khát mà là những kẻ lắm mưu nhiều kế, quỷ quyệt và háo sắc. Sở trường của Chằn là sử dụng ma thuật gây chiến tranh, chém giết, xung đột.
Trong nghệ thuật sân khấu Dù kê, từ lâu các tình tiết liên quan đến việc diệt Chằn cứu người đã quá phổ biến và dần trở nên quen thuộc với khán giả. Qua những tình tiết ấy ẩn chứa triết lý về cái ác luôn tồn tại bên cạnh cái thiện và cái thiện chiến thắng cái ác là kết thúc có hậu mà khán giả xem tuồng hằng mong ước. Do đó, trong chừng mực nhất định có thể nói rằng mô típ diệt Chằn trong sân khấu Dù kê cũng bắt nguồn từ câu chuyện cổ của người Khmer.
Thạc sĩ Danh Mến – Trường Bổ túc Văn hóa Pali Trung cấp Nam Bộ, TP. Cần Thơ cho hay: “Theo tôi nhận thấy, hình ảnh Chằn trong văn học hay trong các tuồng tích Ba Sak thường có nguồn gốc từ các câu chuyện cổ của người Khmer hay từ sử thi Ramayana có nguồn gốc từ Ấn Độ. Có thể nói hình ảnh Chằn trong các tuồng cổ thường có nguồn gốc từ sử thi của Ấn Độ và nằm trong các văn học cổ, còn văn học dân gian hay văn học hiện đại của người Khmer thì không”.
Trong các tuồng Dù kê, mỗi nhân vật có một cách thể hiện riêng của mình, trong đó vai Chằn có thể nói là một trong những vai diễn có hình thức thể hiện cầu kỳ nhất. Bởi vì ngoài việc gây ấn tượng bởi trang phục, động tác thì những nghệ sĩ thủ vai Chằn còn phải nắm kỹ cách phối màu để vẽ mặt làm sao đó thể hiện được tính hung dữ, huyền bí và sức mạnh của nhân vật này. Vì là vai phản diện, biểu trưng cho cái ác nên các động tác múa của vai Chằn được cường điệu, trông rất dữ tợn.
Trên sân khấu, vai Chằn Dù kê thể hiện hết mình qua động tác múa và võ thuật. Chằn luôn dùng động tác võ lực nhằm áp đảo đối phương, ít sử dụng ngôn từ mà chủ yếu chỉ bằng những âm thanh phát ra như gầm thét lên. Chính vì thế, để có thể diễn trọn vai Chằn đòi hỏi các nghệ sĩ phải trải qua năm tháng tập luyện bài bản, kỹ càng từng chi tiết nhỏ.
Anh Lâm Thanh Hùng – Đoàn Nghệ thuật Khmer TP. Cần Thơ cho biết: “Tôi vào đoàn cũng được các vị tiền bối đi trước chỉ bảo về cách đóng vai Chằn, các động tác vũ đạo bao gồm vũ đạo tay không và vũ đạo côn pháp Chằn, đến việc vẽ mặt làm sao cho hung tợn, gian ác với cách phối màu trắng – đen chủ đạo và đôi lúc có thêm cả xanh, đỏ để thể hiện rõ vẻ mặt tức giận, gian ác của Chằn. Ban đầu học cũng khó lắm do chưa quen nên khi học hát hoặc nói theo phong cách vai Chằn mình hay bị đau họng, khô họng nhưng từ từ tập rồi mình cũng quen dần và làm mãi cho đến hôm nay”.
Có thể nói, Chằn trên sân khấu Dù kê không chỉ đơn giản là mang tính ma thuật hư cấu mà chủ yếu tượng trưng cho cái xấu, cái ác tồn tại xung quanh đời sống của chúng ta: từ những con người gian xảo, độc ác, lừa lọc đến những người đe dọa đến cuộc sống, tính mạng của con người trong đời sống hiện thực.
Thạc sĩ Danh Mến – Trường Bổ túc Văn hóa Pali Trung cấp Nam Bộ, TP. Cần Thơ cho biết thêm: “Trong sân khấu Dù kê, hình tượng Chằn không chỉ là biểu tượng cho cái ác mà còn là phản chiếu các hiện tượng tiêu cực trong xã hội như: thứ nhất là sự tham lam, quyền lực thái quá, vì Chằn thường là vua Chằn hoặc lãnh Chằn, tượng trưng cho người có quyền nhưng lạm dụng chức quyền; thứ hai là sự bạo lực, xâm lăng, làm hại người khác”.
Qua hình ảnh vai Chằn trong nghệ thuật sân khấu Dù kê của người Khmer Nam Bộ đã gửi gắm đến chúng ta những triết lý sống cao đẹp: dù cái thiện và cái ác luôn tồn tại song hành với nhau nhưng cái thiện luôn chiến thắng cái ác, cái tốt luôn thắng cái xấu. Đó cũng là bài học đạo đức, nhân văn sâu sắc mà các nghệ nhân dân gian Khmer đã gửi gắm vào cộng đồng.
VOV.VN - Trước khi tham gia Lễ hội đua ghe Ngo hằng năm, những chiếc ghe Ngo sẽ được tổ chức lễ hạ thủy. Đây là một nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc, lâu đời của đồng bào Khmer vẫn được duy trì đến hôm nay.
Từ khóa: sân khấu Dù kê, nghệ thuật Dù kê, sân khấu Khmer Nam Bộ, văn hóa Khmer, tuồng Dù kê, nghệ sĩ Khmer, Thạc sĩ Danh Mến, Lâm Thanh Hùng, nhân vật phản diện, văn hóa dân gian Khmer, triết lý thiện và ác
Thể loại: Văn hóa - Giải trí
Tác giả: thạch hồng - ctv sê rây/vov-đbscl
Nguồn tin: VOVVN
Chương trình đã phát
Nghe và xem trực tuyến
