VOV.VN - Phường múa rối nước cổ truyền Nam Chấn, hay còn gọi phường rối nước làng Rạch (phường Hồng Quang, tỉnh Ninh Bình) có tuổi đời hơn 500 năm. Thời hoàng kim, phường rối nước nổi tiếng khắp miền Bắc, nghệ nhân làng Rạch đi biểu diễn múa rối nước quanh năm.
Theo các cụ cao niên trong làng truyền kể, cụ tổ nghề rối nước làng Rạch là cụ Mai Văn Kha, sẵn nghề tạc tượng, sơn mài, đã tự tạo nên các con trò như: chú tễu, các tiên nữ, con rối long, ly, quy, phượng…
Cụ tổ nghề Mai Văn Kha đứng ra tập hợp những người biết múa rối trong thôn lập nên phường rối nước Nam Chấn.
Nghệ nhân Phan Văn Mạnh, Trưởng Đoàn rối nước tư nhân Sông Quê cho biết, từ cụ tổ nghề Mai Văn Kha, các dòng họ Phan, Đặng, Phạm, Vũ, Mai, Lê tiếp tục duy trì, phát triển nghề rối nước làng Rạch từ đời này qua đời khác.
Anh Phạm Văn Phong, một thợ chế tác rối trẻ ở làng Rạch cho biết, cần nhiều kỹ năng để tạo ra con trò hoàn hảo, mang khả năng diễn đạt phong phú.
Nghệ nhân Phan Văn Mạnh chia sẻ, trước đây, phường rối làng Rạch thường biểu diễn ở ao làng. Buồng trò được làm bằng tre nứa, mành che là vải xanh thêu bốn chữ “Quốc trung hữu Thánh”, tức là "trung với nước và cung phụng Thánh".
Tới năm 1987, làng đã xây dựng được ngôi thủy đình trong một hồ rộng hơn 2.000m vuông để thuận tiện cho việc biểu diễn. Bên cạnh thủy đình là một nhà trưng bày và bảo quản các con trò.
Trong mỗi tiết mục múa rối có nhiều nhân vật khác nhau. Để các nhân vật lên sân khấu thật đẹp, thật long lanh, các nghệ nhân sơn mài phải tạo hình rất công phu, theo "bí kíp" có từ hàng trăm năm được cha ông truyền lại.
Từ kinh nghiệm cha ông truyền lại hàng trăm năm nay, những người kế nghiệp sáng tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh từ 3 công đoạn gồm: điêu khắc, sơn mài và lắp máy hoàn thiện rối. Trong đó, công đoạn lắp máy rất quan trọng, lắp ghép các bộ phận, luồn dây qua để điều khiển con rối.
Con rối sau khi tạc thành hình, sau đó gọt giũa, đánh bóng và trang trí với nhiều màu sơn khác nhau để làm tôn thêm đường nét, tính cách cho từng nhân vật.
Các tiết mục rối nước làng Rạch chủ yếu tái hiện hình ảnh sinh hoạt nông nghiệp và đời sống văn hóa của cư dân Đồng bằng Bắc Bộ như: cày cấy, chăn nuôi, săn bắt, dệt vải hay những hoạt động hội hè như: rước kiệu, chọi trâu, đánh đu… hoặc những trò ca ngợi tín ngưỡng vật linh như: múa rồng, múa lân…
Ngày nay, để phát triển du lịch nông thôn, du lịch làng nghề, đáp ứng nhu cầu tham quan, trải nghiệm tinh hoa nghệ thuật múa rối nước, các nghệ nhân làng Rạch còn trình diễn rối nước tại các sân khấu nhỏ trong gia đình, làm các sản phẩm con rối mini để bán làm quà lưu niệm cho du khách.
Anh Phạm Văn Phong cho biết, mỗi con rối lưu niệm thường có giá dao động từ 100.000 - 1.000.000 đồng, tùy kích thước và mức độ phức tạp.
Nghệ thuật rối nước làng Rạch ngày nay đã trở thành sẵn phẩm du lịch văn hóa nổi tiếng, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước.
VOV.VN - “Muốn ăn cơm trắng cá trê/Muốn đội nón tốt thì về làng Chuông…”, câu ca dao được lưu truyền bao đời nay về nghề làm nón lá ở làng Chuông bởi vẻ đẹp duyên dáng cũng như độ bền, chắc của nón. Trải qua hàng trăm năm lịch sử, nghề làm nón vẫn được truyền, và những phiên chợ nón làng Chuông vẫn họp định kỳ để mang những chiếc nón tới muôn nơi.
Từ khóa: rối nước, rối nước, nghệ thuật múa rối nước, rối nước Nam Chấn, rối nước làng Rạch, phường rối nước Nam Chấn, múa rồi nước
Chương trình đã phát
Nghe và xem trực tuyến
