Doanh nghiệp (DN), hợp tác xã (HTX), liên hiệp hợp tác xã bị cưỡng chế thi hành nợ thuế quá hạn trên 120 ngày từ 100 triệu đồng trở lên, người đại diện pháp luật sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh. Ông Nguyễn Thái Sơn - Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Thanh Sơn bày tỏ quan điểm, hiện dự thảo đang đề xuất cá nhân nợ thuế từ 10 triệu đồng và DN nợ thuế mức 100 triệu đồng sẽ áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh. Đề xuất này có thể coi là hợp lý.

"Nợ thuế 10 triệu với cá nhân không phải là một mức nhỏ, khi ấy có thể tránh được việc tạm hoãn xuất cảnh cho những khoản nợ nhỏ hơn, tránh gây phiền hà không cần thiết. Còn đối với DN, đặc biệt là các DN vừa và nhỏ. Đề xuất ở mức này sẽ xây dựng được trách nhiệm tuân thủ nghĩa vụ thuế", ông Sơn nói.

Liên quan đến Dự thảo của Bộ Tài chính quy định các trường hợp bị tạm hoãn xuất cảnh, ông Phạm Ngọc Hưng, Nguyên Phó Chủ tịch Hiệp hội DN TP.HCM cho rằng, dự thảo có nhiều điểm mới tiến bộ, có lợi hơn cho các hộ kinh doanh và DN. "So với quy định cũ, dự thảo có những điều mới. Vì quy định cũ khi cá nhân hoặc DN sơ sót nợ có 1 đồng tiền thuế cũng là nợ và bị tạm hoãn xuất cảnh. Trong đề xuất này cũng có những điểm tiến bộ hơn và cũng có lợi hơn cho các hộ kinh doanh và các DN", ông Hưng bày tỏ.

Một vấn đề đáng lưu ý là về thời gian xác định nợ thuế quá hạn. Dự thảo Nghị định quy định biện pháp tạm hoãn xuất cảnh sẽ áp dụng với các trường hợp nợ thuế quá hạn trên 120 ngày. Theo ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi), mức 120 ngày là khoảng thời gian hợp lý để các cá nhân DN có thể kịp thu xếp tài chính và hoàn thành nghĩa vụ thuế: 

"Theo tôi đánh giá, thời hạn 120 ngày trở lên là bước đi hợp lý đẻ những đối tượng đang gặp khó khăn, họ cũng có thời gian để chuẩn bị. Thứ 2 là tăng cường kỳ luật tài chính và đảm bảo mức công bằng, tăng hiệu quả về ngân sách. Ở đây tôi thấy điểm tích cực của dự thảo là mang tính chất răn đe, việc tạm hoã xuất cảnh là biện pháp cưỡng chế hiệu quả, đảm bảo mọi người phải thực hiện nghiêm túc và cũng phù hợp với thông lệ luật pháp quốc tế", ông Huy nêu quan điểm.

Tuy nhiên, Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật S&B Law cho rằng, khi xác định ngưỡng nợ thuế để áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh, cần tuỳ từng trường hợp, không nên đánh đồng. "10 triệu đồng đối với cá nhân và 100 triệu đối với tổ chức, DN vẫn là "cào bằng" đối với tất cả hộ kinh doanh, cá nhân và DN. Ví dụ 1 DN siêu nhỏ mức nợ thuế 100 triệu là lớn, nhưng đối với DN nghìn tỷ mức nợ thuế 100 triệu đó là quá nhỏ, cá nhân cũng thế. Thực tế bây giờ rất nhiều hộ kinh doanh và DN, việc đưa ra mức như vậy mang tính chất "cào bằng",  cần đưa ra các ngưỡng khác nhau", ông Hà nói

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quang Huy cho rằng, việc quy định mức nợ thuế cố định 10 triệu đồng đối với cá nhân, hộ kinh doanh và 100 triệu đồng đối với DN có thể gây bất cập khi áp dụng cho các đối tượng có quy mô và năng lực khác nhau. Do đó, nên điều chỉnh theo doanh thu hoặc quy mô của từng nhóm đối tượng. "Chúng tôi cho rằng, mức 10 triệu với cá nhân và 100 triệu đối với DN sẽ không đảm bảo tính phân loại. Chúng ta có thể nghiên cứu, vẫn là ở mức 120 ngày, đối với cá nhân, hộ kinh doanh có quy mô, doanh thu khác nhau nên có thể chia theo nhóm doanh thu hộ kinh doanh cá thể. Có thể quy định nhóm dưới 1 tỷ đồng/năm là mức 10 triệu/năm; nhóm từ 1 - 5 tỷ  có thể mức 30 -50 triệu sẽ phù hợp hơn. DN cũng vậy, sẽ có những loại DN siêu nhỏ, DN vừa và nhỏ hay DN lớn… phân loại như vậy sẽ phù hợp với quy mô, năng lực tài chính của mỗi cá nhân cũng như mỗi DN, mang tính phân loại và công bằng", ông Huy đề xuất.

Bên cạnh đó, ông Huy cho rằng, cần xây dựng hệ thống cảnh báo sớm. Theo đó, Bộ Tài chính nên triển khai công cụ thông báo tự động qua email, tin nhắn để cảnh báo các đối tượng nợ thuế trước khi áp dụng biện pháp cưỡng chế. Đồng thời, nên có chính sách hỗ trợ, miễn giảm hoặc giãn nợ thuế cho các cá nhân, DN gặp khó khăn bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh. Đặc biệt, cần công khai quy trình xác minh nợ thuế và áp dụng biện pháp cưỡng chế để tránh xảy ra sai sót hoặc hiểu nhầm, đảm bảo tính minh bạch.

Theo các chuyên gia, Dự thảo của Bộ Tài chính là một bước đi đúng đắn, nhưng cần điều chỉnh mức ngưỡng nợ thuế quá hạn theo quy mô và năng lực của từng đối tượng để đảm bảo tính công bằng, khả thi và tránh gây áp lực không cần thiết cho các cá nhân, hộ kinh doanh và DN nhỏ. Quy định cần đi kèm các cơ chế hỗ trợ và cảnh báo để vừa đạt được mục tiêu thu ngân sách, vừa tạo điều kiện cho các DN và cá nhân phát triển bền vững. Quy định phân ngưỡng theo doanh thu không chỉ phù hợp với thực tế, còn thể hiện tính nhân văn, khuyến khích trách nhiệm tuân thủ thuế trong cộng đồng kinh doanh.