Tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, chiều nay 7/9, các đại biểu thảo luận về Dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi).

Dự thảo Luật quy định về các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn, xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi rửa tiền, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống rửa tiền; hợp tác quốc tế trong phòng, chống rửa tiền.

Việc phòng, chống rửa tiền nhằm tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt được thực hiện theo quy định của Luật này, quy định của pháp luật hình sự và pháp luật về phòng, chống khủng bố, phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Một trong những điểm quan trọng nhận được nhiều ý kiến thảo luận là quy định về báo cáo giao dịch đáng ngờ.

Vẫn khó kiểm soát dòng tiền qua bất động sản

Đại biểu Nguyễn Minh Đức (đoàn TP.HCM) cho biết, dự thảo luật đưa ra các quy định giúp kiểm soát dòng tiền ra - vào, phòng ngừa hành vi rửa tiền và cơ bản kiểm soát dòng tiền giao dịch qua hệ thống ngân hàng. Nhưng thực tế vẫn tồn tại giao dịch bằng tiền mặt, nhất là trong lĩnh vực bất động sản, thì chưa rõ căn cứ, công cụ và hành lang pháp lý để cơ quan quản lý ngăn chặn hành vi rửa tiền, kể cả rửa tiền từ bên ngoài vào và từ trong nước ra ngoài.

Trong khi đó, nếu có dấu hiệu tội phạm nguồn thì cơ quan điều tra mới vào cuộc làm rõ. Lúc này tội danh (nếu có) sẽ được xem xét gắn với tội danh khác, như tội hợp thức hoá tài sản. Như vậy, dự luật chỉ đạt được góc độ nào đó kiểm soát được hành vi rửa tiền của dòng tiền qua ngân hàng, còn các dòng tiền không qua kênh này thì khó kiểm soát được. Vì thế, đại biểu cho rằng cần quy định chặt chẽ.

Đề cập tới các giao dịch đáng ngờ trong bất động sản, ông Nguyễn Minh Đức đề nghị các cơ quan soạn thảo phối hợp với Bộ Xây dựng, Tài chính làm rõ hoạt động giao dịch. Có thể sẽ có những hành vi rửa tiền qua chứng khoán rồi rút tiền ra mua bất động sản, nên cần xác định nguồn gốc nguồn tiền dành mua bất động sản này. Tuy vậy, đại biểu cho rằng quy định tại Điều 33 dự thảo luật còn đơn giản, khó xác định được hành vi này có rửa tiền hay không.

Ông Dương Minh Đức đề nghị cần nêu rõ trách nhiệm của cơ quan thuế trong các giao dịch dạng này thông qua việc kiểm soát giao dịch bất dộng sản có ghi nhận, phát sinh thuế để xác định giao dịch đáng ngờ, từ đó xác định có hành vi rửa tiền hay không.

“Thực tế có hiện tượng người nước ngoài được mua nhà ở Việt Nam, nếu họ không giao dịch qua ngân hàng mà qua kênh khác thì việc này phòng chống rửa tiền thế nào? Cần quy định chặt chẽ hơn để chống rửa tiền ở các giao dịch dạng này”, vị đại biểu TP HCM nêu ví dụ và cho rằng, cần sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước để các giao dịch đáng ngờ được xác minh.

Cảnh giác việc lợi dụng tiền ảo để rửa tiền

Liên quan dấu hiệu đáng ngờ trong lĩnh vực ngân hàng, đại biểu Dương Văn Phước (đoàn Quảng Nam) cho rằng, quy định tại dự thảo luật là rất khó khăn, mơ hồ. Bởi đây là loại hình tội phạm không mới nhưng để hình thành các khái niệm đầy đủ về loại tội phạm này còn nhiều hạn chế.

Theo ông, nhiều trường hợp khi xảy ra hậu quả nghiêm trọng thì các cơ quan chức năng mới nắm bắt, xử lý, chưa kịp thời phát hiện khi loại tội phạm này mới hình thành. Điều đó cũng cho thấy, việc xác định nguồn gốc tài sản là rất khó khăn. Do đó, dự thảo luật lần này cần phải quy định cụ thể hơn để đảm bảo tính khả thi và tránh hình thức.

Đối với vấn đề lợi dụng tiền ảo để rửa tiền tài trợ khủng bố, vị đại biểu đoàn Quảng Nam nhấn mạnh, hiện nhà nước chưa công nhận tiền ảo, tuy nhiên Việt Nam là một trong những thị trường chơi tiền ảo rất lớn.

"Đây là lĩnh vực có nguy cơ rửa tiền rất lớn với lợi thế dễ dàng trao đổi trên phạm vi toàn cầu đã trở thành kênh hữu hiệu để tội phạm lợi dụng rửa tiền", ông Dương Văn Phước nêu ý kiến.

Đại biểu này cũng dẫn chứng thời gian gần đây liên tiếp có những đường dây đánh bạc, rửa tiền quy mô lớn đều sử dụng tiền ảo và tiền ảo, tài sản ảo vẫn “lọt lưới” do các quy định của pháp luật phòng, chống rửa tiền chưa quy định.

Từ thực tế trên, ông cho rằng, việc bổ sung đối tượng tài sản ảo, tiền ảo vào dự thảo luật là hết sức cần thiết, không chỉ đáp ứng các khuyến nghị của các tổ chức quốc tế về phòng, chống rửa tiền mà còn nhằm đảm bảo an ninh tài chính trong nước, không để công nghệ tài chính bị lợi dụng để rửa tiền tham nhũng, khủng bố./.