Cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine kéo dài hơn 7 tháng qua đã cho thấy một số vấn đề, đôi khi được coi là tiền đề để xác định chiến tranh trong tương lai sẽ diễn ra như thế nào và đôi khi lại gợi nhớ về những trận chiến trong lịch sử.

Trong số những video mới nhất được chia sẻ trên mạng xã hội, có 1 video cho thấy “cuộc đấu tay đôi” giữa hai máy bay không người lái (UAV). UAV đang được sử dụng ngày càng rộng rãi trong chiến tranh dưới nhiều hình thức, mục đích khác nhau. Xung đột Ukraine - Nga hiện nay đang củng cố xu hướng đó. Đoạn video dài vỏn vẹn 16 giây ghi lại khoảng khắc một UAV dường như là của Nga (hoặc các lực lượng ủng hộ Nga) đã tiếp cận với UAV của Ukraine trước khi lao vào đối phương. Cú va đâm này đã khiến nó bị mất 1 cánh quạt và rơi xuống đất. Trong video không có ngày tháng cụ thể, nhưng được cho là quay tại Donetsk, miền Đông Ukraine.

Theo The Drive, hiện có nhiều bằng chứng cho thấy lực lượng thân Nga đang phát triển các chiến thuật sử dụng UAV để chống lại các UAV khác trong một cuộc không chiến. Trong không chiến, nhiệm vụ của UAV sẽ là tiêu diệt đối thủ, dù chúng có được trang bị bất cứ vũ khí nào hay không. Theo giới phân tích, đây là lần đầu tiên một cuộc giao chiến giữa UAV diễn ra trong môi trường chiến đấu thực tế và chỉ là vấn đề thời gian trước khi trận chiến này trở nên phổ biến. Hiện, nhiều nhà sản xuất vũ khí đang tìm cách phát triển những phương tiện không người lái có khả năng tiêu diệt phương tiện không người lái khác, cả bằng động lực học lẫn nhiều cách thức khác nhau. Trong một số trường hợp, những vũ khí này đã xóa nhòa ranh giới giữa UAV và tên lửa.

Tại Ukraine, đã có những nỗ lực nhằm tạo ra “UAV đánh chặn”, được gọi là Fowler với nhiệm vụ tiêu diệt máy bay không người lái của đối phương giữa không trung bằng cách sử dụng thiết bị nổ hoặc đơn giản chỉ là một cú va chạm.

Trong cuộc xung đột, cả Nga và Ukraine đã sử dụng rất nhiều UAV cỡ nhỏ, thực hiện cả nhiệm vụ giám sát và tấn công. Trong nhiều trường hợp, những chiếc UAV này được cài đặt lựu đạn hoặc chất nổ để chống lại quân đội và phương tiện của đối phương. Chúng thường đạt độ chính xác đáng kinh ngạc và gây hậu quả nghiêm trọng cho đối phương.

Nga và Ukraine đang sử dụng những loại UAV nào?

Quân đội Ukraine và tình báo Mỹ cho rằng, Nga đang sử dụng máy bay không người lái tấn công do Iran sản xuất. Iran được cho là đã cung cấp hàng trăm máy bay không người lái (UAV) cho Nga, trong đó có UAV cảm tử Shahed-136 có khả năng mang tên lửa dẫn đường chính xác, nặng khoảng 50kg và các UAV cỡ lớn hơn như Mohajer-6 bất chấp các lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây. 

Vào tháng 8, các quan chức Mỹ cho rằng, Nga đã mua các máy bay không người lái này và đang đào tạo lực lượng của họ cách sử dụng chúng. Theo Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Nga đã đặt hàng 2.400 máy bay không người lái Shahed-136 từ Iran. Bên cạnh đó, Nga cũng sử dụng các UAV Lancet do nhà sản xuất vũ khí Kalashnikov Concern của Nga sản xuất. UAV Lancet có thể bay với vận tốc 110km/h, có khả năng mang đầu đạn nặng tới 3kg, tích hợp hệ thống dẫn đường bằng vệ tinh. Nó được trang bị một số hệ thống định vị mục tiêu dựa trên tọa độ, quang điện tử. UAV này có kênh liên lạc đặc biệt để truyền hình ảnh các mục tiêu và xác nhận việc phá hủy chúng thành công.

Trong khi đó Ukraine đã và đang sử dụng máy bay không người lái cảm tử RAM II do các công ty trong nước phối hợp phát triển, có thể mang đầu đạn nặng 3kg, tầm bay 30km, cùng với UAV Bayraktar TB2 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất. Vào những ngày đầu chiến dịch, Ukraine liên tục đăng tải video ghi lại cảnh Bayraktar-TB2 đột kích các mục tiêu quân sự của Nga.

Bên cạnh đó, Ukraine cũng sử dụng nhiều UAV do phương Tây cung cấp, chẳng hạn như Switchblade 300 và Switchblade 600 do công ty quốc phòng AeroVironment của Mỹ chế tạo. UAV Switchblade được mệnh danh là “sát thủ cảm tử” vì được sử dụng một lần duy nhất nhưng nó có thể gây sát thương lớn đối với bộ binh hay phá hủy xe tăng hoặc đạn pháo. Đây là máy bay không người lái hạng nhẹ, kích thước rất nhỏ, trang bị camera. Chúng được lập trình để tự động tấn công các mục tiêu cách xa hàng km và bay xung quanh mục tiêu cho đến khi chọn đúng thời điểm thích hợp để tấn công.

Theo thông số kỹ thuật do công ty cung cấp, Switchblade 300 có thể tấn công mục tiêu cách xa tới 9,6 km, trong khi Switchblade 600 có kích cỡ lớn hơn có thể tấn công cách xa 32 km. Cả hai hệ thống có thể được khởi động và vận hành trong vòng vài phút.

Hồi tháng 5 vừa qua, Mỹ đã cung cấp cho Ukraine máy bay không người lái chiến thuật Phoenix Ghost tương tự như UAV Switchblade, được thiết để để thực hiện các hoạt động chiến thuật, phần lớn là tấn công các mục tiêu. Giống như tất cả các loại máy bay không người lái khác, Phoenix Ghost cũng có hệ thống quang học, vì thế nó cũng có thể được sử dụng để cung cấp hình ảnh trên chiến trường, nhưng nhiệm vụ chính vẫn là tấn công. Anh cũng chuyển giao cho Ukraine 850 UAV siêu nhỏ Black Hornet phóng bằng tay.

Hiện nay, UAV ngày càng trở nên tinh vi hơn với nhiều kích cỡ và khả năng mang được nhiều loại vũ khí khác nhau. Điều đó khiến chúng trở thành đối phủ nguy hiểm trên chiến trường. Như vậy, ngoài việc phòng thủ máy bay chiến đấu, các quốc gia cũng đang xem xét tăng cường khả năng phòng thủ trước những máy bay không người lái cấp thấp.

Nhiều chuyên gia quân sự cho rằng, khi mối đe dọa này ngày càng gia tăng, một trong những biện pháp phòng thủ tốt nhất chống lại UAV chính là sử dụng UAV và video trên chiến trường cho thấy, đề xuất này đang được nhanh chóng ứng dụng vào thực tiễn./.