Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 45 năm quan hệ ASEAN-EU có ý nghĩa đặc biệt. Đây là lần đầu tiên Lãnh đạo ASEAN gặp gỡ với đầy đủ Lãnh đạo các nước thành viên EU, cho thấy hai bên đều hết sức coi trọng, cam kết mạnh mẽ thúc đẩy mối quan hệ đối tác này; là cơ hội tốt để các Lãnh đạo hai bên đề ra những định hướng quan trọng nhằm phát triển mạnh mẽ hơn nữa quan hệ ASEAN-EU thời gian tới.

Trong Tuyên bố chung nhấn mạnh ASEAN và EU đều coi trọng vai trò và vị trí của nhau, cam kết tăng cường và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ Đối tác chiến lược trên cơ sở đề cao luật pháp quốc tế, hợp tác bình đẳng và cùng có lợi. Hai bên đẩy mạnh hợp tác kinh tế, thương mại, ổn định chuỗi cung ứng, hợp tác an ninh biển, kết nối, hỗ trợ nâng cao năng lực y tế, chuyển đổi số, quản lý thiên tai, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng, phát triển xanh và bền vững...

Về lĩnh vực tài nguyên và môi trường, Bộ trưởng Tài Nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết: “Các bên đã cùng nhau đưa ra một tuyên bố hết sức quan trọng đó là tuyên bố liên quan đến xây dựng đối tác chuyển đổi năng lực công bằng.

Đây chính là một mẫu hình mới về sự hợp tác giữa các nước phát triển và đang phát triển để thực hiện mục tiêu về biến đổi khí hậu và đồng thời mở ra cơ chế mới, đó là thông qua hợp tác của Chính phủ nguồn đầu tư công để khơi thông nguồn đầu tư tư, đây cũng là một điều kiện để Việt Nam có thể sau tuyên bố này thì chúng ta sẽ cùng với các đối tác phát triển sẽ có những chương trình kế hoạch rõ ràng để thông qua đàm phán và thông qua việc tiếp nhận được các hỗ trợ về mặt công nghệ mới, công nghệ xanh, để đạt được mục tiêu của mình đó là đưa Việt Nam phát triển một cách bền vững”.

Nhân dịp này, EU công bố đóng góp 10 tỷ Euro hỗ trợ triển khai chiến lược Cửa ngõ toàn cầu thông qua các dự án hợp tác, khởi động Sáng kiến Nhóm Châu Âu về kết nối bền vững tại ASEAN, đồng thời triển khai Chương trình Sáng kiến Xanh trị giá 30 triệu Euro hỗ trợ hợp tác ASEAN-EU thời gian tới.

Hai bên nhất trí tăng cường hợp tác đa phương, chia sẻ các giá trị và lợi ích chung, thúc đẩy luật pháp quốc tế, giải quyết các thách thức khu vực và toàn cầu. Các nước khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không tại Biển Đông, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, kêu gọi thực hiện đầy đủ Tuyên bố DOC, xây dựng Bộ COC hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.

Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đã tham gia chủ động, tích cực, đóng góp quan trọng và có trách nhiệm cho thành công chung của Hội nghị Cấp cao kỷ niệm ASEAN-EU, cả trong quá trình chuẩn bị tổ chức, tham gia thảo luận tại Hội nghị cũng như xây dựng văn kiện.

Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu đề cao ý nghĩa đặc biệt của Hội nghị Cấp cao kỷ niệm lần này và chia sẻ về một số định hướng như: hai bên cần kiên trì với mục tiêu, đổi mới tư duy, hành động kiên quyết, thúc đẩy quan hệ Đối tác Chiến lược, hợp tác cân bằng, bình đẳng, hài hoà lợi ích, chia sẻ rủi ro. Thủ tướng khẳng định Việt Nam luôn đồng hành với doanh nghiệp EU đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam, đồng thời đề nghị EU khẩn trương gỡ bỏ “thẻ vàng” với thuỷ sản Việt Nam và sớm phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ Đầu tư Việt Nam-EU.

Nhấn mạnh cách tiếp cận toàn cầu ứng phó các thách thức, Thủ tướng nhắc lại cam kết mạnh mẽ của Việt Nam với chống biến đổi khí hậu, phát triển xanh và bền vững. Thủ tướng đề nghị EU hỗ trợ tối đa Việt Nam đàm phán thiết lập quan hệ Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) của Nhóm G7, trông đợi EU chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, công nghệ mới xanh, sạch và rẻ, tham gia sâu rộng hợp tác đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn…, hợp tác với ASEAN phát triển tiểu vùng, trong đó có Mê Công.

Trước những biến chuyển của tình hình, Thủ tướng đề nghị ASEAN và EU lấy hoà bình, ổn định là mục đích, coi đối thoại, hợp tác là công cụ trên cơ sở thượng tôn pháp luật. Thủ tướng đề nghị ASEAN, EU và các nước cùng phấn đấu xây dựng Biển Đông thành vùng biển hoà bình, ổn định, hợp tác và phát triển bền vững.

Đặc biệt tại Hội nghị Thượng đỉnh Kinh doanh ASEAN-EU Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ: “Việt Nam là một đất nước trải qua nhiều chiến tranh nên chúng tôi hiểu giá trị của hòa bình. Cúng tôi hiểu trong mỗi cuộc chiến tranh, người mất mát nhất là người dân. Vì vậy, tôi kêu gọi mọi tranh chấp trên thế giới phải được giải quyết bằng hòa bình, phải giải quyết bằng Luật lệ quốc tế dựa trên Hiến chương Liên Hợp Quốc, dựa trên một thế giới có luật lệ mà không dùng áp lực, không dùng vũ lực, hoặc đe dọa vũ lực để giải quyết các vấn đề tranh chấp chủ quyền lãnh thổ. Song song với đó chúng tôi đang xây dựng một nền kinh tế độc lập tự chủ, chủ động tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất hiệu quả. Chúng tôi luôn cởi mở đón chào các doanh nghiệp, các nhà kinh doanh đến đầu tư lâu dài ở Việt Nam. Chúng tôi cam kết có ổn định chính trị, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, đảm bảo một chính sách lâu dài để các bạn đến kinh doanh làm ăn có lãi và phát triển theo đúng mong muốn của mình”.

Về chuyến thăm chính thức 3 nước: Luxembourg, Hà Lan và Bỉ, diễn ra trong bối cảnh Việt Nam cùng ba nước sẽ kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 2023. Ba nước tổ chức đón tiếp Thủ tướng Chính phủ và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam với nghi lễ trang trọng. Thủ tướng đã gặp gỡ, trao đổi với hầu hết lãnh đạo cấp cao của Chính phủ, Quốc hội và Hoàng gia, cho thấy các nước đánh giá cao chuyến thăm và coi trọng quan hệ với Việt Nam.

Lãnh đạo cấp cao các nước đều bày tỏ ấn tượng về thành tựu phát triển kinh tế - xã hội, đánh giá cao vị thế quốc tế ngày càng cao của Việt Nam, khẳng định Việt Nam là đối tác quan trọng tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Các nước khẳng định mong muốn cùng Việt Nam đưa quan hệ hợp tác ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, phát triển kinh tế bền vững sau đại dịch, xử lý hiệu quả các vấn đề quốc tế và cùng ứng phó với các thách thức toàn cầu.

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho biết: “Các nước đánh giá Việt Nam là một trong những nền kinh tế phát triển năng động nhất, nhiều tiềm năng nhất trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều khó khăn. Cộng đồng doanh nghiệp của cả 3 nước rất quan tâm đến thị trường Việt Nam. Lãnh đạo các nước ủng hộ việc triển khai đầy đủ, hiệu quả Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU, và bày tỏ mong muốn Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và EU sớm được phê chuẩn để thúc đẩy hơn nữa đầu tư của châu Âu vào Việt Nam, nhất là trong các lĩnh vực mới, công nghệ cao, chiến lược".

Trong lần này, Việt Nam đã tranh thủ thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực ba nước có thế mạnh nhằm phục vụ các mục tiêu an ninh - phát triển của Việt Nam. Với Luxembourg, đó là việc kết nối tiếp cận với nguồn vốn đầu tư và tài chính với điều kiện ưu đãi, nhất là tài chính xanh, thông qua việc sớm thiết lập Đối tác chiến lược về tài chính xanh. Với Hà Lan và Bỉ là đẩy mạnh hợp tác về chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và khoa học công nghệ, thành lập các trung tâm công nghệ cao theo mô hình ba bên gồm Chính phủ, Viện nghiên cứu và doanh nghiệp.

Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh: “Ba nước cũng như các doanh nghiệp Nhà nước rất quan tâm đến thị trường Việt Nam; cam kết tiếp tục mở rộng đầu tư các dự án hiện nay ở Việt Nam và mở rộng các lĩnh vực, dự án mới như công nghệ cao, tài chính ngân hàng, chuyển đổi số, tăng trưởng xanh, chuyển đổi năng lượng thích ứng biến đổi khí hậu, phát triển bền vững,...

Trong việc nghiên cứu phát triển IND, các trung tâm đổi mới sáng tạo, các doanh nghiệp của bạn đều có thiện chí hợp tác để chúng ta có thể nâng cao năng lực và thúc đẩy nghiên cứu khoa học đổi mới sáng tạo của Việt Nam. Từ đó, chúng ta tiến tới làm chủ công nghệ để xây dựng được các chuỗi giá trị và xây dựng nền kinh tế tự chủ. Đó là những động lực hết sức quan trọng trong giai đoạn sắp tới.”

Trong khuôn khổ chuyến thăm, tại mỗi nước, Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì diễn đàn doanh nghiệp, gặp và làm việc với Lãnh đạo các vùng cùng 20 tập đoàn, doanh nghiệp lớn. Đã có 30 thỏa thuận hợp tác giữa các bộ ngành, các doanh nghiệp và địa phương đã được ký kết.

Đặc biệt trong lần này, tỉnh Lâm Đồng và tỉnh Bến Tre đã ký kết hợp tác trong lĩnh vực phát triển nông nghiệp hữu cơ, Bảo vệ thực vật và đào tạo nguồn nhân lực; quản trị hệ sinh thái nông nghiệp bền vững và công nghiệp chế biến.

Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre Lê Đức Thọ chia sẻ: “Trong chuyến thăm và công tác lần này, tỉnh Bến Tre đã ký kết biên bản ghi nhớ với một đối tác về hợp tác phát triển khai thác năng lượng tái tạo, khai thác năng lượng mới, hợp tác để phát triển công nghiệp chế biến. Trong đó, chúng tôi có một dự án rất cụ thể đó là sản xuất than hoạt tính từ cây dừa. Tôi cho rằng đây là một ý tưởng rất thiết thực và phù hợp với thời đại: Thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn và phát triển kinh tế tích hợp, vừa tạo ra sản phẩm than hoạt tính mới cho thị trường vừa bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí carbon”.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Phạm S chia sẻ: “Tỉnh Flanders của Bỉ cùng với tỉnh Lâm Đồng đã kết nối quan hệ hợp tác trên 10 năm qua. Đây là một chìa khóa quan trọng để tiếp cận trình độ khoa học và công nghệ, chia sẻ những giá trị đào tạo nhân lực sản xuất nông nghiệp một cách bền vững.

Trong điều kiện biến đổi khí hậu, sản xuất nông nghiệp không chỉ tập trung vào nông sản truyền thống mà sản xuất nông sản mà những thị trường lớn chưa có. Tỉnh Lâm Đồng đang tiếp cận những sản phẩm này theo hướng nông nghiệp hữu cơ. Đây là xu hướng tất yếu của toàn cầu. Chúng tôi nghĩ rằng sự hợp tác giữa tỉnh Đông Flanders và tỉnh Lâm Đồng sẽ là một hợp tác kiểu mẫu giữa hai Chính phủ Việt Nam và Vương quốc Bỉ”.

Trong lần này, Việt Nam và các nước nhất trí phối hợp chặt chẽ, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn, tổ chức quốc tế như khuôn khổ hợp tác ASEAN – EU, ASEM, LHQ, nhất là khi Việt Nam và cả 3 nước Luxembourg, Bỉ, Hà Lan đều là thành viên HĐNQ LHQ để đóng góp cho hòa bình, an ninh, hợp tác và phát triển bền vững ở khu vực và trên thế giới.

Về Biển Đông, lãnh đạo các nước khẳng định ủng hộ việc đảm bảo an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không trong khu vực; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982; ủng hộ tiến trình đàm phán COC công bằng, thực chất, hiệu quả giữa ASEAN và Trung Quốc.

Dù chương trình làm việc rất khẩn trương nhưng Thủ tướng đều dành nhiều thời gian gặp gỡ cộng đồng người Việt tại 3 nước đến từ nhiều tầng lớp, hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau, lắng nghe tâm tư tình cảm, nguyện vọng của bà con.

Thủ tướng nêu rõ, Đảng, Nhà nước luôn coi kiều bào là một bộ phận quan trọng không thể tách rời, là một động lực phát triển của đất nước, các Đại sứ quán phải giải quyết các việc của bà con như việc của nhà mình.

Thủ tướng nhấn mạnh: “Đảng, Nhà nước không có mục tiêu gì khác ngoài giữ được độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ, lo cho nhân dân sống trong tự do, ấm no hạnh phúc. Ở trong nước như thế nào thì ở ngoài nước cũng làm như vậy. Vì cộng đồng của chúng ta là một bộ phận không tách rời cộng đồng các dân tộc Việt Nam, là  bộ phận máu thịt gắn với trong nước và ngoài nước. Vì vậy, các đồng chí phải làm theo đúng nghĩa vụ, tránh chuyện này, chuyện kia. Tôi rất mong sứ quán giải quyết công việc giữa bà con phải như là giải quyết công việc của nhà mình, đừng câu nệ gì cả”.

Chuyến thăm chính thức 3 nước của Thủ tướng Chính phủ đã thành công về mọi mặt, là dấu mốc quan trọng trong quan hệ của Việt Nam với ba nước, gia tăng tin cậy chính trị, đẩy mạnh toàn diện quan hệ hợp tác trong giai đoạn phát triển mới ngày càng đi vào chiều sâu, thiết thực, phục vụ các lợi ích an ninh – phát triển của Việt Nam và đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới./.