VOV.VN - Luật chơi mới về thương mại và đầu tư hiện nay chính là thực hiện các mục tiêu về kinh tế xanh. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn đang loay hoay với bài toán chi phí, công nghệ trong quá trình chuyển đổi xanh. Cần có quỹ tài chính xanh để hỗ trợ đắc lực cho quá trình này.
Nhà nước dẫn dắt quá trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp
Theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, tính đến 30/06/2025, có 63 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh, đạt trên 736 ngàn tỷ đồng, chiếm 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế (mặc dù tăng 8,35% so với cuối năm 2024 nhưng đây vẫn là con số rất khiêm tốn), tập trung chủ yếu vào năng lượng tái tạo (39%), nông nghiệp xanh (26%)
Đối với trái phiếu xanh, tính đến giữa tháng 4/2025, quy mô dư nợ của thị trường này đạt hơn 30 nghìn tỷ đồng, chiếm 2% tổng quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam. Từ năm 2021–2024, Việt Nam mới chỉ phát hành 1,16 tỷ USD trái phiếu xanh – con số này thấp hơn rất nhiều so với nhu cầu 20 tỷ USD/năm để thực hiện các mục tiêu chuyển đổi xanh và các dự án xanh.
Trở lại câu chuyện của doanh nghiệp, bước vào quá trình chuyển đổi xanh, đầu tiên doanh nghiệp phải chuyển đổi công nghệ mới, giúp hiện đại hóa dây chuyển sản xuất, giảm phát thải và sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn. Sử nguồn năng lượng sạch như năng lượng mặt trời (hoặc gió) để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch cũng như xây dựng các hạ tầng xanh, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để phục vụ cho quá trình chuyển đổi. Việc này đòi hỏi doanh nghiệp phải chuẩn bị nguồn vốn đầu tư rất lớn, bởi chuyển đổi xanh là quá trình liền mạch và toàn diện trên nhiều khía cạnh như kinh tế, xã hội và môi trường cũng như liên quan đến việc tái cấu trúc mô hình kinh doanh, vận hành, sản phẩm và văn hóa doanh nghiệp theo hướng bền vững.
Nhiều doanh nghiệp thiếu nguồn lực tài chính để đầu tư năng lượng xanh
Ông Hoàng Vĩnh Long, Chủ tịch Hiệp hội Chè Việt Nam chia sẻ, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa trong ngành chè hiện nay vẫn đang sử dụng công nghệ lạc hậu, tiêu tốn nhiều năng lượng. Họ cũng rất muốn xanh hóa quá trình sản xuất nhưng “bước chân còn nặng vì chi phí chuyển đổi”, bởi thiếu nguồn lực tài chính để đầu tư cho đổi mới công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất, đầu tư thiết bị thân thiện môi trường, sử dụng năng lượng tái tạo. Vấn đề đối với doanh nghiệp bây giờ không phải là có chuyển đổi xanh hay không, mà là chuyển đổi xanh thế nào để vừa đáp ứng được nhu cầu của thị trường nhưng cũng phải có tài chính để chuyển đổi và tiếp tục nuôi sống doanh nghiệp.
Ông Phạm Bình An - Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh cho rằng, trong quá trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp không nên để doanh nghiệp đi một mình.
“Vai trò đồng hành, dẫn dắt của Nhà nước cần phải được thúc đẩy hơn nữa, thí dụ câu chuyện tín dụng xanh, hiện mới chỉ chiếm chưa đến 4,5% tổng tín dụng toàn nền kinh tế, trong khi đó đáng lẽ tỷ lệ này phải được tăng lên hơn nữa. Muốn doanh nghiệp chuyển đổi xanh bền vững thì phải tạo được động lực cho doanh nghiệp, thông qua việc ban hành một hệ sinh thái các chính sách xanh hỗ trợ rất cụ thể, rõ ràng. Chúng ta không thể chỉ cứ hô hào doanh nghiệp chuyển đổi xanh, mà phải làm sao để chuyển đổi bền vững, chứ không phải tạo ra áp lực từ một phía nào hoặc chuyển đổi xanh chỉ hướng đến một số đối tượng doanh nghiệp”, ông An nhấn mạnh.
Cần thiết phải có quỹ tài chính xanh
Mới đây, Chính phủ đã chính thức ban hành Danh mục Phân loại Xanh (tại Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg ngày 4/7/2025 về Quy định tiêu chí môi trường và việc xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh), qua đó đã tạo nền tảng pháp lý quan trọng, mở đường cho tín dụng và trái phiếu xanh phát triển mạnh tại Việt Nam trong giai đoạn tới. Đây cũng là dấu mốc quan trọng hình thành khung pháp lý đầu tiên cho thị trường tài chính xanh tại Việt Nam.
Nếu được triển khai bài bản - Danh mục Phân loại Xanh không chỉ là “giấy thông hành” cho dự án xanh tiếp cận nguồn vốn, mà còn là nền tảng để Việt Nam hội nhập sâu hơn với các chuẩn mực tài chính bền vững toàn cầu. Trong tương lai gần, thị trường tài chính xanh sẽ không còn là khái niệm mang tính xu hướng, mà trở thành một cấu phần tất yếu của nền kinh tế.
Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, hiện tài chính xanh vẫn còn là khái niệm mới tại Việt Nam. Việc hình thành quỹ tài chính xanh để hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi xanh cần dựa trên cơ sở hoàn thiện các quy định về pháp lý, nguồn tiền, chính sách sử dụng nguồn tài chính sao cho hiệu quả.
“Chúng ta đừng hiểu một cách đơn giản về tài chính xanh có nghĩa là ngân hàng tạo điều kiện cho nhà máy sản xuất điện mặt trời hoặc điện gió, điện than, vay tín dụng. Đây là chúng ta rót nước vào bình xanh rồi bảo đó là xanh, rót nước vào bình không xanh thì bảo đó không phải xanh, trong khi chính sách, cơ chế tín dụng rồi lãi suất vẫn vậy, không có gì thay đổi, các nhà máy điện gió, điện mặt trời, điện than vẫn phải có tài sản thế chấp mới được vay. Quỹ tài chính xanh ở đây cần bao gồm cả phát hành trái phiếu xanh, có sự tham gia của phần lớn các ngân hàng thương mại và các tổ chức tài chính với cơ chế tài chính riêng như, được vay dài hạn, không cần tài sản thế chấp hoặc được vay với lãi suất ưu đãi. Cần hiểu đúng bản chất của tín dụng xanh là gì và tín dụng xanh ấy phải đúng với đối tượng được thụ hưởng thì chính sách mới có ý nghĩa”, ông Nghĩa nhấn mạnh.
Sẽ hỗ trợ 2% lãi suất cho khu vực tư nhân vay vốn để thực hiện dự án xanh
Để quỹ tài chính xanh hoạt động hiệu quả và hỗ trợ đắc lực cho quá trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp, nhiều chuyên gia khuyến nghị, cần đẩy mạnh thu hút nguồn vốn quốc tế thông qua các tổ chức tài chính toàn cầu, các quỹ đầu tư và định chế tài chính lớn. Tăng cường hợp tác quốc tế, kết nối các tổ chức phát hành trái phiếu xanh với nhà đầu tư và doanh nghiệp, qua đó thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài chính xanh. Hỗ trợ các dự án có tính kết nối giữa các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp trong nước để tận dụng nguồn lực tài chính và công nghệ.
Mới đây, tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9/2025, ông Đoàn Thái Sơn - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết Ngân hàng Nhà nước sẽ trình Chính phủ ban hành Nghị định về hỗ trợ 2% lãi suất từ ngân sách nhà nước cho các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, các gói cho vay cá nhân kinh doanh, vay vốn để thực hiện dự án xanh, kinh tế tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn ESG. Việc này được kỳ vọng sẽ là một “cú hích” tạo động lực giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi xanh bền vững.
VOV.VN - Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho biết điều này khi trả lời phỏng vấn về chuyến công tác của Thủ tướng Chính phủ đến Estonia, Pháp và Thụy Điển.
Từ khóa: quỹ tài chính xanh, tài chính xanh, doanh nghiệp, chuyển đổi xanh, hỗ trợ, chính phủ,quỹ tài chính xanh,công nghệ