Trong lĩnh vực xây lắp và tư vấn, tình trạng chỉ có 1 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu và trúng thầu diễn ra khá phổ biến. Nguyên nhân là việc lập dự toán hiện nay cũng thắt chặt hơn thời gian trước nên khi tính toán sơ bộ mà không có lãi hoặc lãi mỏng khiến nhà thầu không mặn mà.

Tuy nhiên, theo một số chuyên gia về đầu thầu, việc cài cắm các tiêu chí gây khó khăn cho nhà thầu ở nhiều chủ đầu tư ngày càng tinh vi hơn nên khả năng trúng thầu của những nhà thầu “lạ” thường rất thấp.

Chưa kể đến tình trạng chủ đầu tư gây khó khăn khi nhà thầu triển khai thực hiện, hoặc quyết toán công trình. Điều này khiến mức độ cạnh tranh tại các gói thầu xây lắp có xu hướng giảm, tỷ lệ tiết kiệm thầu thấp.

Ví dụ, tại Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 1, là chủ đầu tư của nhiều gói thầu giá trị hàng trăm tỷ đồng, nhưng không ít những gói thầu chỉ có một nhà thầu tham dự và trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm rất thấp.

Ngày 29/3/2024, ông Tạ Văn Thuyết, Giám đốc Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 1 ký quyết định 211, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu; gói thầu số 17: Thi công xây dựng và cung cấp, lắp đặt thiết bị (bao gồm nội dung chi phí an toàn giao thông).

Đây là gói thầu trong Dự án thành phần số 16 Xây dựng bổ sung công trình phục vụ phòng chống lụt bão, kết hợp giao thông đê hữu Hồng khu vực thượng lưu cống âu Tắc Giang, tỉnh Hà Nam.

Gói thầu chỉ có duy nhất một liên danh dự thầu và trúng thầu. Liên danh Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng và Cơ khí Miền Bắc - Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Đại An - Công ty TNHH Hệ thống điện và Tự động hóa Việt Nam trúng thầu với giá hơn 247,5 tỷ đồng, giá dự toán gói thầu hơn 247,7 tỷ đồng; tỷ lệ tiết kiệm thầu ở mức rất thấp là 0,08%.

Trước đó, ngày 11/10/2023, Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 1 phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, gói thầu số 22: Thi công xây dựng, cung cấp, lắp đặt thiết bị và bảo hiểm công trình trạm bơm Quỹ Độ 2.

Liên danh CBD -PECOM (bao gồm: Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển kinh doanh và Công ty cổ phần Bơm châu Âu) là nhà thầu duy nhất tham dự và trúng thầu. Giá trúng thầu hơn 195,9 tỷ đồng, giá dự toán gói thầu là hơn 196,1 tỷ đồng, tỷ lệ tiết kiệm thầu là 0,07%.

Ngày 20/10/2023, Giám đốc Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 1 tiếp tục ký quyết định 745, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, gói thầu số 19/2023/XDTB: Thi công xây dựng và cung cấp, lắp đặt thiết bị thuộc Dự án Nâng cấp trạm bơm Phù Sa (thị xã Sơn Tây, TP. Hà Nội).

Liên danh Xây dựng - Thiết bị Bơm (bao gồm: Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển kinh doanh và Công ty cổ phần Bơm châu Âu) cũng là nhà thầu duy nhất tham dự và trúng thầu. Giá trúng thầu là hơn 280,6 tỷ đồng, giá dự toán gói thầu là hơn 281,8 tỷ đồng, tỷ lệ tiết kiệm thầu là 0,4%.

Ngày 21/9/2023, Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 1 phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, gói thầu số 34: Khảo sát, lập TKKT-BVTC-DT hệ thống đường ống dẫn nước; lập phương án, thi công cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ công trình thuỷ lợi và phạm vi hành lang bảo vệ nguồn nước.

Theo đó, Liên danh Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Thủy lợi II và Viện Thủy điện và Năng lượng tái tạo là nhà thầu duy nhất tham dự và trúng thầu. Giá trúng thầu của liên danh là 41,2 tỷ đồng, giá dự toán gói thầu là hơn 43,8 tỷ đồng, tỷ lệ tiết kiệm thầu đạt 5,9%.

Các gói thầu “một mình, một ngựa” thường có tỷ lệ tiết kiệm thầu thấp, thậm chí chỉ ở mức tượng trưng khi sự cạnh tranh không có, điều này là vấn đề đáng quan tâm.