Nữ Tổng thống đầu tiên của Indonesia, bà Megawati Sukarnoputri đã từng nói “Để giữ được một mối quan hệ nước ngoài giữa các quốc gia như Việt Nam và Indonesia trong vòng hơn 60 năm qua không phải là điều dễ dàng”. Quả thực, những biến động trong khu vực và trên thế giới trong suốt 65 năm qua đã trở thành “lửa thử vàng” cho tình hữu nghị giữa Việt Nam và Indonesia, từ những quốc gia láng giềng trở thành đối tác chiến lược quan trọng trọng khu vực và trên thế giới. 

65 năm “lửa thử vàng” tình hữu nghị Việt Nam-Indonesia

Những ngày này, Việt Nam và Indonesia đang hướng tới kỉ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Ngày 30/12/1955, Indonesia trở thành nước đầu tiên ở Đông Nam Á có quan hệ chính thức với Việt Nam. Đây là cột mốc quan trọng cho mối quan hệ hữu nghị giữa hai quốc gia.

Tại hội thảo "Nhìn lại 65 năm quan hệ Việt Nam - Indonesia và chặng đường phía trước" do Đại sứ quán Indonesia tại Hà Nội phối hợp với Học viện Ngoại giao tổ chức vào sáng ngày 26/10/2020, Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Indonesia, Nguyễn Đăng Quang nhận định: “Ngay trong thập niên đầu tiên sau khi thiết lập quan hệ ngoại giao, cả hai nước đã xúc tiến trao đổi các chuyến thăm cấp cao, tạo ra động lực mạnh mẽ tăng cường và phát triển quan hệ hai nước. Cùng trong năm 1959, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm Indonesia và Tổng thống Sukarno đến thăm Việt Nam. Hai chuyến thăm là những mốc son mang ý nghĩa lịch sử. Tình cảm thân thiết, trong sáng và gắn bó sâu sắc giữa hai nhà lãnh đạo tiền bối được nhiều thế hệ lãnh đạo và người dân hai nước kế thừa và vun đắp đã tạo nên nền tảng vững chắc cho mối quan hệ hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, và nay lên đến đỉnh cao nhất là quan hệ hợp tác đối tác chiến lược.”

Theo Nguyên Đại sứ Nguyễn Đăng Quang, trong giai đoạn khó khăn, Việt Nam và Indonesia luôn dành cho nhau sự trợ giúp quý giá. Khi Việt Nam tiến hành cuộc đấu tranh chống ngoại xâm, thống nhất đất nước, bảo vệ độc lập chủ quyền, Indonesia đã cung cấp thuốc men, đóng góp tài chính vào Quỹ tín dụng Đông Dương của Liên Hợp quốc, hỗ trợ tín dụng ưu đãi và bán gạo để trợ giúp Việt Nam. Ngược lại, khi Indonesia ở thời điểm khó khăn do tác động của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở châu Á 1998-1999, Việt Nam đã cung ứng một số lượng lớn gạo cho Indonesia với điều kiện ưu đãi.

Sau đó vào năm 2003, hai nước đã thiếp lập Quan hệ Đối tác Toàn diện và nâng lên thành Đối tác Chiến lược vào năm 2013. Việt Nam đã trở thành đối tác chiến lược duy nhất của Indonesia ở Đông Nam Á trong khi Indonesia trở thành đối tác có vị trí chiến lược rất đặc biệt đối với Việt Nam.

Bà Tobing, Nguyên Đại sứ Indonesia tại Việt Nam nhấn mạnh: “Indonesia rất coi trọng quan hệ với Việt Nam. Hai nước đã thành lập hai hội hữu nghị để giao lưu nhân dân được tăng cường hơn nữa. Việc khai trương văn phòng của Đài Tiếng nói Việt Nam tại Jakarta vào năm ngoái đã hiện thực hóa ước mơ chung của hai hội hữu nghị trong năm 2007. Với tư cách là thành viên của ASEAN và là thành viên cam kết của cộng đồng quốc tế, cả hai nước chúng ta cần tiếp tục hợp tác tại các diễn đàn này. Do đó, điều quan trọng là hai nước chúng ta phải tiếp tục làm việc cùng nhau như những người thúc đẩy hòa bình trên thế giới.”

Làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ Đối tác Chiến lược

Quan hệ chính trị ngày càng gắn kết đạt mức độ tin cậy cao, tần suất trao đổi và tiếp xúc cấp cao và các cấp gia tăng trong đó có chuyến thăm lịch sử lần đầu tiên của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Indonesia (8/2017), sau đó là chuyến thăm Việt Nam lần đầu tiên của Tổng thống Joko Widodo (9/2018). Hợp tác an ninh quốc phòng được tăng cường, góp phần vào duy trì hòa bình ổn định ở khu vực.

Năm 2019, kim ngạch thương mại giữa Indonesia và Việt Nam đạt 9,1 tỷ USD, đưa Việt Nam trở thành một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Indonesia, không chỉ trong ASEAN, mà còn trên thế giới. Trong 9 tháng đầu năm 2020, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 gây suy thoái cho nền kinh tế nhiều quốc gia, kim ngạch song phương giữa hai nước vẫn đạt 5,01 tỷ USD. Về mặt đầu tư, Indonesia là một đối tác đáng tin cậy cho Việt Nam. Khách du lịch Indonesia đến Việt Nam tăng 21,3%, đạt 108.000 lượt người vào năm 2019. Ngược lại, hơn 80.000 người Việt Nam đã đến thăm Indonesia.

Từ đầu năm 2020, trước tình hình phức tạp của đại dịch Covid-19, lãnh đạo hai nước đã chủ động trao đổi kinh nghiệm ứng phó đại dịch và các biện pháp thúc đẩy trao đổi thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, ổn định cuộc sống cho người dân giai đoạn hậu đại dịch. Về mặt song phương, Quốc hội, Chính phủ và các doanh nghiệp Việt Nam, bằng những cách thức và phương tiện thích hợp, đã mở rộng sự hỗ trợ và giúp đỡ Indonesia trong việc chống lại đại dịch.

Về phương diện đa phương, với vai trò là Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã tích cực phối hợp với Indonesia tổ chức nhiều hội nghị, cuộc họp quan trọng như Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN, Hội nghị giữa ASEAN và các Đối tác đối thoại… để thảo luận các biện pháp ứng phó với Covid-19.

Việt Nam và Indonesia cũng chia sẻ nhiều lợi ích trong việc thúc đẩy liên kết khu vực và hội nhập quốc tế. Hai nước tích cực phối hợp chặt chẽ và ủng hộ lẫn nhau tại các thể chế diễn đàn khu vực và quốc tế như Liên Hợp Quốc, ASEAN, WTO, APEC, ASEM.. Nhất là trong năm 2020, khi Việt Nam là chủ nhà ASEAN và hai nước cùng đảm nhiệm trọng trách Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Hai nước đã có những đóng góp tích cực cho tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN đoàn kết phát triển, phối hợp chặt chẽ trong các vấn đề an ninh khu vực, thúc đẩy Quan điểm ASEAN về Ấn Độ Dương -Thái Bình Dương (AOIP), thể hiện vai trò chủ đạo của ASEAN trong khi duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực và trên thế.

Tại hội thảo "Nhìn lại 65 năm quan hệ Việt Nam - Indonesia và chặng đường phía trước", Thứ Trưởng Ngoại giao Việt Nam, Nguyễn Quốc Dũng nhấn mạnh: “Tiềm năng hợp tác của hai nước còn rất phong phú được thúc đẩy mạnh mẽ bởi nội lực dồi dào của mỗi quốc gia cũng như hơi thở của thời đại mới, thời đại của cách mạng khoa học công nghệ 4.0, trong một không gian cộng đồng ASEAN vững mạnh và đoàn kết. Việt Nam và Indonesia cần tiếp tục làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ đối tác chiến lược đang phát triển tốt đẹp, đóng góp xứng đáng cho cộng đồng ASEAN gắn kết chủ động thích ứng và thịnh vượng.”

Về phần mình, Thứ trưởng Ngoại giao Indonesia, ông Mahendra Siregar cam kết, với  tư cách là đối tác chiến lược, trong một thế giới luôn thay đổi, Indonesia sẽ tiếp tục hợp tác với Việt Nam, trong việc tăng cường quan hệ song phương, trong các lĩnh vực thương mại và đầu tư, kết nối hàng không và kết thúc các cuộc đàm phán về phân định Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ), cùng các lĩnh vực khác. Theo Thứ trưởng Mahendra, hai nước cần nhìn về phía trước, tiếp tục tìm kiếm những cơ hội mới để mở rộng quan hệ thương mại, thông qua đổi mới và sáng tạo, hoàn thành mục tiêu kim ngạch thương mại đạt 10 tỷ USD như đã đề ra trong Kế hoạch hành động 2019-2023./.