Quân đoàn 3 được thành lập vào ngày 26/3/1975 trên cơ sở hợp nhất toàn bộ khối bộ đội chủ lực ở mặt trận Tây Nguyên thành Quân đoàn chủ lực cơ động. Quân đoàn 3 đã thể hiện vai trò là đơn vị chủ lực, đóng góp to lớn trong giải phóng Tây Nguyên và tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước vào ngày 30/4/1975. Đồng thời, quân đoàn cũng chiến đấu bảo vệ vững chắc biên giới Tây Nam, Tây Bắc và tham gia nghĩa vụ quốc tế giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng Pol Pot. 

Trong công cuộc kiến thiết và xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, Quân đoàn 3 đã gắn bó mật thiết, keo sơn với cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc ở nơi đóng quân; đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế, anh ninh quốc phòng của Gia Lai nói riêng, các tỉnh ở Tây Nguyên nói chung. Với những chiến công và thành tích đặc biệt xuất sắc trong kháng chiến và trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Quân đoàn 3 vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng thưởng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân vào ngày 20/12/1979; được tặng thưởng 3 Huân chương Hồ Chí Minh, 57 Huân chương Quân công, 242 Huân chương Chiến công các hạng cùng nhiều phần thưởng cao quý khác; được Nhà nước Camphuchia tặng thưởng Huân chương Ăng Co; 81 tập thể và 47 cá nhân được Đảng, Nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Trong đó có 9 tập thể được tuyên dương danh hiệu Anh hùng lần thứ hai; Lữ đoàn CB7 và Trung đoàn BB66 được tuyên dương danh hiệu Anh hùng lần thứ ba trong thời kỳ đổi mới.

Phát huy truyền thống vẻ vang qua 49 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 3 luôn nguyện tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và Nhân dân, phát huy những phẩm chất tốt đẹp của Bộ đội Cụ Hồ, viết tiếp những chiến công để tô thắm thêm 12 chữ vàng: "Quyết thắng, sáng tạo, đoàn kết, thống nhất, nghiêm túc, tự lực" của quân đoàn anh  hùng xây dựng Quân đoàn vững mạnh toàn diện.

Dự và phát biểu tại buổi lễ, Trung tướng Nguyễn Doãn Anh - Uỷ viên TƯ Đảng, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Việt Nam nhấn mạnh: "Tôi tin tưởng rằng, cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 3 sẽ phấn đấu, giành được nhiều thành tích hơn nữa trên mọi lĩnh vực, cùng cấp uỷ, chính quyền và Nhân dân địa phương xây dựng địa bàn chiến lược Tây Nguyên và Quân khu 5 giàu về kinh tế, vững mạnh về chính trị, giữ vững quốc phòng - an ninh; góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong thời kỳ mới."