Nằm giữa dòng sông cha Krông Nô và miệng núi lửa Nâm B'lang thuộc xã Buôn Choah, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông, là cánh đồng rộng hàng nghìn ha màu mỡ. Vùng đất huyền thoại với những truyền thuyết, sử thi bí ẩn… giờ đã trở thành địa điểm du lịch hấp dẫn và những loại gạo ngon nức tiếng.

Cách thành phố Buôn Ma Thuột hơn 35km, cách quốc lộ 14 gần 30km băng qua thị trấn Buôn Trấp (huyện Krông Ana, Đắk Lắk), xã Buôn Choah ngay phía bên kia sông là Sơn thủy hữu tình, sản vật phong phú, địa chất đặc thù. Cánh đồng Buôn Chóa nằm dưới chân núi lửa Nâm Blang, bên dòng sông Krông Nô, thuộc vùng Công viên địa chất toàn cầu của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) Đắk Nông. Toàn bộ hơn 700 ha lúa tại đây đều canh tác giống ST24, ST25, là những giống lúa gạo thuộc loại ngon top đầu thế giới.

Cánh đồng Buôn Chóa nằm dưới chân núi lửa Nâm Blang, bên dòng sông Krông Nô, thuộc vùng Công viên địa chất toàn cầu của Tổ chứcGiáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc(UNESCO) Đắk Nông. Ảnh: VOV

Theo bà Trần Thị Thanh Vân, Chủ tịch Hội nông dân xã Buôn Chóa, cánh đồng được bồi lấp bởi phù sa sông Krông Nô, cộng với trầm tích khoáng chất từ đá bọt núi lửa đã giúp cho lúa gạo Buôn Chóa đậm đà hương vị riêng có. Chính ông Hồ Quang Cua, người lai tạo ra giống lúa ST24, ST25, khi tới đây cũng phải công nhận lúa gạo trồng tại Buôn Chóa thơm ngon hơn ở những vùng khác. Bà Trần Thị Thanh Vân, cho biết: "Không nơi nào có được vị trí địa lý do thiên nhiên ban tặng như thế này, thì bây giờ khi mà chúng tôi đã đảm bảo quy trình sản xuất, đảm bảo chất lượng hàng hóa thì rất nhiều doanh nghiệp tìm đến, họ mua lúa tươi họ cũng muốn có xuất xứ nguồn gốc. Mong muốn của chúng tôi là đã xây dựng được thương hiệu rồi thì làm sao giữ vững được nó và không để nơi nào có thể trà trộn sản phẩm với địa danh Buôn Chóah. Và chúng tôi cũng kiên quyết là làm theo các quy chuẩn chất lượng, bây giờ là VietGap thì tới đây sẽ cao hơn nữa, làm lúa hữu cơ, để mà nâng giá trị lên."

Phụ nữ đang phơi đảo thóc trên sân phơi tại Hợp tác xã nông nghiệp Buôn Chóa (huyện Krông Nô). Ảnh: VOV

Ông Phạm Xuân Lai, Phó Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Buôn Chóa, cho biết, hiện đơn vị liên kết với nông dân canh tác hơn 440ha lúa nước 2 vụ, sử dụng giống ST24, ST25. Vụ này năng suất lúa trung bình đạt 10 tấn 1 ha, giảm nhẹ so với vụ trước. Với giá lúa tươi trên 8.000 đồng 1kg, giá gạo trên 20.000 đồng 1 kg, nông dân có lãi khoảng 50 triệu đồng 1ha. Hợp tác xã chỉ giữ lại một số ít thóc để chế biến gạo thành phẩm, duy trì 3 điểm bán hàng tại huyện Krông Nô, Thành phố Gia Nghĩa (tỉnh Đắk Nông) và Thành phố Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk). "Làm theo chuẩn VietGap đảm bảo chất lượng hàng hóa, có truy xuất nguồn gốc, thì tự nhiên giá trị hàng hóa nó tăng lên. Lúa tươi đây mà hiện giờ giá 8 ngàn mốt, 8200 đồng 1kg. Xe ô tô thì mỗi bãi cứ 2-3 cái đã vào chờ sẵn mua lúa, đấy xe đang vào đấy."

Nhờ thừa hưởng những ưu đãi đặc biệt từ vùng đất núi lửa, lúa gạo trồng ở huyện vùng sâu Krông Nô (tỉnh Đắk Nông) có hương vị thơm ngon đặc trưng riêng có. Với sự định hướng, hỗ trợ của nhà nước, nông dân nơi đây đã liên kết sản xuất ra loại gạo đặc hữu của địa phương, đem lại nguồn thu nhập ổn định từ cây lúa nước. Ông Doãn Gia Lộc, Trưởng phòng Nông nghiệp phát triển nông thôn huyện Krông Nô, cho biết sản phẩm lúa gạo Buôn Chóah đã đạt chứng nhận của Chương trình mỗi xã, phường, một sản phẩm (OCOP) 4 sao của tỉnh.

Cùng với thương hiệu gạo Buôn Chóah đã có, huyện đang xây dựng nhãn hiệu hàng hóa tập thể Gạo Krông Nô, nhằm truy xuất nguồn gốc và chứng nhận sản phẩm đặc trưng riêng có cho gần 5000 ha lúa trồng dưới chân các núi lửa ở địa phương. Do diện tích có hạn, huyện định hướng sản xuất gạo đặc hữu với giống lúa ST24, ST25, canh tác theo tiêu chuẩn VietGap, tiến tới sản xuất sản phẩm hữu cơ, và thu hút đầu tư chế biến sâu, nâng cao giá trị hạt gạo vùng đất núi lửa.

"Về phía huyện cũng như các cơ quan chuyên môn thì sẽ phải phối hợp chặt chẽ với các hợp tác xã để mà cung ứng, quản lý sản xuất cho thật tốt. Thứ hai là sẽ phải có cơ chế chính sách để mà giữ lại toàn bộ sản phẩm thô phục vụ cho chế biến sâu tại địa phương. Không những chỉ là bán gạo đơn thuần, mà sau đó có thể chế biến sâu hơn, ví dụ như làm bánh phở từ gạo ST25, bánh gạo ST25…, thì sản phẩm sẽ nâng giá trị gia tăng lên, không phải là 20 -25 ngàn đồng 1kg gạo nữa, mà lúc đó chế biến sâu cho giá trị 1kg gạo lên 50 ngàn đồng." Ông Doãn Gia Lộc cho biết,

Krông Nô là điểm đến thuộc tuyến “Trường ca của nước và lửa” trong Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông. Thừa hưởng những đặc trưng riêng có từ địa chất và khí hậu, kết hợp với sản xuất nông nghiệp an toàn, cây lúa ở vùng đất núi lửa Krông Nô đang đem lại những mùa vàng no ấm cho nông dân.