Trước những năm 2000, nếu so chiếu với những thể loại được ưa chuộng như tản văn, tiểu thuyết lãng mạn hay self-help (loại sách được viết với mục đích hướng dẫn người đọc giải quyết các vấn đề cá nhân) thì trinh thám Việt còn nhiều hạn chế ở cả độc giả và tác giả. Nhưng ngày nay, cùng với sự phát triển của đời sống xã hội, trinh thám Việt đã có nhiều tín hiệu đáng mừng.

Luồng gió mới từ các cây bút trẻ

Sự xuất hiện của các tác giả trẻ tham gia vào mạng lưới văn học thể loại này đã bắt đầu tăng cả về số lượng và chất lương. Họ có chiến lược sáng tác cụ thể, theo đuổi con đường trinh thám triệt để và nghiêm túc với sản phẩm của mình. Theo nhà văn Nguyễn Xuân Thủy – Phó trưởng ban Nhà văn trẻ Hội Nhà văn Việt Nam, sự xuất hiện của đội ngũ các cây bút trẻ sẽ đưa văn học trinh thám Việt gần hơn với thế giới và ngược lại kéo thế giới gần hơn với Việt Nam: “Thế hệ chúng tôi như nhà văn Di Li, Nguyễn Đình Tú là những tác giả gọi là 7X so sánh với các thế hệ sau này lên đến 9X thôi thì đã thấy sự khác biệt rất lớn. Họ tiếp cận lý thuyết về thể loại khá hệ thống và tốt, có sự lựa chọn chủ động hơn về nghề, họ có mục tiêu cụ thể thậm chí hướng đến đối tượng bạn đọc nào. Cái đấy thì có thể thế hệ chúng tôi chưa có được, hoặc là nó mờ nhạt hoặc là nó chưa triệt để đến như vậy.”

Trong thời đại công nghệ 4.0 thì người trẻ, bằng năng lượng dồi dào và tinh thần cầu tiến, có rất nhiều cơ hội thể hiện mình ở dòng văn học này. Trinh thám là thể loại đặc thù ở việc người đọc có nhu cầu trao đổi, cùng nhau thảo luận về các tình tiết ly kì trong câu chuyện. Vì vậy các hội, nhóm bàn luận về truyện trinh thám xuất hiện rất nhiều hiện nay chính là cầu nối để các tác giả trẻ có thể dễ dàng hiểu được tâm lý bạn đọc, nắm được những ý kiến trái chiều; từ đó hoàn thiện bản thân ở những tác phẩm tiếp theo. Nhà văn Đào Bá Đoàn – Trưởng ban chuyên đề Nhà xuất bản Hội nhà văn gợi ý các tác giả trẻ nên tìm đến đầu ra ở các kênh mạng quốc tế như Amazon: “Các bạn giỏi ngoại ngữ thì hãy tìm hiểu cái kênh như vậy. Một khi đã được chia sẻ, được phát hành, số lượng đọc tăng lên thì sẽ là một hiệu ứng rất lớn để cho các bạn trẻ tạo ra thế hệ độc giả của mình."

Những nỗ lực đổi mới cách viết

Các tác giả trẻ khi chập chững tiếp cận thể loại này đã có sẵn một nguồn tư liệu trinh thám nước ngoài đồ sộ ở cả tiểu thuyết và điện ảnh vốn đã xuất hiện rất lâu đời. Thách thức dường như chỉ còn là vấn đề họ có dám dấn thân, có tìm tòi cách viết và đủ tài năng hay không.

Gương mặt mới Đạt Trần (bút danh Phi hành gia) vừa chào sân trinh thám Việt với tiểu thuyết “Con ảo” cho rằng với anh, trinh thám còn rất nhiều đất diễn. Nếu anh lựa chọn một thể loại văn học khác đã có rất nhiều tác phẩm nổi tiếng thì ngoài tác giả nước ngoài, còn phải cạnh tranh với chính các tác giả trong nước, điều mà những người trẻ như anh khó lòng vượt qua. “Tôi nghĩ văn học trinh thám vẫn còn khá mới trên văn đàn hiện nay. Chính vì mới nên nó chính là cơ hội cho những người tiên phong. Nếu mình thật sự bật lên được trong giai đoạn đầu thì sau này sẽ được rất nhiều người ủng hộ”, Đạt Trần bày tỏ.

Với những nhà văn đặt nền móng cho nền trinh thám nước nhà như Thế Lữ, Phạm Cao Củng, người đọc vẫn cảm thấy tác phẩm của họ còn quá nhẹ nhàng. Những danh tác một thời chỉ nở rộ ở thời điểm hai chữ “trinh thám” còn chưa hình thành. Tuy nhiên, theo dòng chảy của nền văn học đương đại, các tác giả Việt dần khai thác những cốt truyện ly kỳ hơn, những kỹ thuật viết phức tạp hơn. Họ miệt mài tìm cho mình những hướng đi mới và định hình phong cách riêng.

Dịch giả Nguyễn Quang Huy, người có nhiều năm làm việc với các tác phẩm trinh thám nước ngoài đặt nhiều kỳ vọng vào thế hệ tài năng trẻ hôm nay. Theo anh, người trẻ cần quan sát nhiều hơn, họ có thể học hỏi từ đời sống, từ các vụ án ở đời thực sau đó nhào nặn để cho ra tác phẩm của mình. “Nếu các nhà văn trẻ áp dụng hướng sáng tạo mới thì họ cần thời gian và các độc giả kiên nhẫn hơn. Các tác giả Việt cũng không tránh được việc bị ảnh hưởng bởi trinh thám nước ngoài khi mình đi sau người ta quá lâu rồi.”

Với lợi thế là bối cảnh Việt, ngôn ngữ thuần Việt, có một lượng độc giả ổn định và sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, có thể nói dòng văn học trinh thám vẫn là một mảnh đất màu mỡ đang chờ những cây bút tiềm năng đến cày xới, xây dựng cho mình những dấu ấn riêng./.