Sau gần 4 tháng vận hành, chính quyền địa phương 2 cấp đã tinh gọn bộ máy và cải thiện chất lượng phục vụ Nhân dân, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc từ cơ sở. Một trong những vấn đề cấp bách hiện nay là nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ cấp xã - tuyến đầu gần dân nhất.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Giờ phải chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy kiến tạo, phục vụ; từ bị động sang chủ động tìm đến dân và phục vụ Nhân dân”. Vậy làm thế nào để cán bộ cơ sở đủ sức gánh vác trách nhiệm mới?

Cuối tháng 9 vừa qua, phát biểu tại buổi tiếp xúc cử tri ở xã Quang Minh, thành phố Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ trách nhiệm của cán bộ xã khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp: “Tư duy trước đây đối với chính quyền cấp xã là coi việc giải quyết thủ tục hành chính là chính, quản lý là chính. Giờ phải chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy kiến tạo, phục vụ; từ bị động sang chủ động tìm đến dân và phục vụ nhân dân. Chỉ sợ nhất là cán bộ bố trí không đúng, hoặc không có nghiệp vụ chuyên môn mà lại chiếm hết các vị trí đó, khiến những vị trí cần người có chuyên môn thì lại không có ai làm. Dân thì chờ đợi. Nếu xã nào thiếu cán bộ, phải tính toán, điều động từ sở, ngành, từ thành phố về; không phải xuống giúp xã vài hôm, cũng không phải biệt phái tạm thời, mà là xuống hẳn xã, cùng làm việc”.

Thực tiễn cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy đang đặt ra những yêu cầu mới về xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở gần dân, vì dân và trọng dân. Ngày 26/9/2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã có Kết luận về tình hình, kết quả hoạt động của bộ máy hệ thống chính trị và chính quyền địa phương 2 cấp. Theo đó, Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu các cấp ủy khẩn trương sắp xếp, bố trí lại đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã; bảo đảm tổ chức bộ máy hoạt động thông suốt, hiệu lực, hiệu quả theo phương châm “mới phải tốt hơn cũ, nói đi đôi với làm, đoàn kết thống nhất vì Nhân dân phục vụ”.

Trên tinh thần đó, các địa phương tiếp tục kiện toàn, tinh gọn và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp xã, coi đây là khâu then chốt trong vận hành chính quyền 2 cấp; Tập trung rà soát, bố trí đúng người, đúng việc; Đẩy mạnh đào tạo, luân chuyển cán bộ trẻ có năng lực về cơ sở; Ứng dụng chuyển đổi số; Cải cách hành chính và bảo đảm chính sách, môi trường làm việc, đãi ngộ phù hợp để cán bộ yên tâm, tận tụy phục vụ Nhân dân.

Nói về chuyện bố trí “đúng người, đúng việc”, ông Bùi Văn Tiếng, nguyên Trưởng Ban Tổ chức Thành ủy Đà Nẵng cho rằng, xã cần gì thì bố trí cán bộ đáp ứng đúng nhu cầu đó: “Theo tôi phải xuất phát từ cách làm “ba công” trong công tác cán bộ: công tâm - công bằng - công khai. Công tâm là để tất cả đều vì việc xếp người chứ không phải người xếp việc, có thế mới tạo ra sự công bằng. Có công tâm và công bằng thì mới dám công khai”.

Từ những khó khăn mới phát sinh, nhiều địa phương đã chủ động tìm cách tháo gỡ. Ngày 21/8/2025, UBND thành phố Đà Nẵng ban hành Đề án về rà soát, sắp xếp, bố trí cán bộ, công chức xã/phường và điều động, biệt phái tăng cường hỗ trợ công tác cho các xã miền núi, vùng xa. Đề án này cũng nêu rõ các chính sách hỗ trợ nhà ở, đi lại, sinh hoạt phí… Chỉ hơn hai tháng triển khai, hàng trăm cán bộ trẻ có chuyên môn đã về cơ sở, hỗ trợ tháo gỡ nhiều vướng mắc từ cấp xã.

Việc điều động, luân chuyển cán bộ trẻ từ các sở, ngành về cơ sở, nhất là những xã vùng sâu, vùng xa đã tạo ra làn gió mới trong công tác cán bộ. Nhiều cán bộ trẻ, có năng lực đã tự nguyện về xã công tác không chỉ hỗ trợ công việc mà còn là cơ hội để rèn luyện và trưởng thành.

Anh Bùi Công Vũ (37 tuổi), cán bộ Phòng Cải cách hành chính, Sở Nội vụ thành phố Đà Nẵng nói rằng, khi xuống xã mới thật sự hiểu dân cần gì?: “Ở xã Tam Xuân đang thiếu vị trí công nghệ thông tin. Theo nguyện vọng, tôi làm đơn và được Đảng ủy, UBND thành phố thống nhất. Thực ra, làm ở đâu cũng là công chức, dù cấp tỉnh hay cấp xã thì vẫn là phục vụ Nhân dân. Phải gần dân, hiểu dân, đi sát cơ sở để nắm bắt tâm tư bà con, thậm chí nhiều khi tôi còn nhờ chính bà con hướng dẫn, động viên và tạo điều kiện cho mình”.

Cán bộ xã nay là “cánh tay nối dài” của cấp tỉnh, đòi hỏi phải có năng lực tổng hợp và khả năng chủ động xử lý công việc. Vì thế, các địa phương đã chú trọng công tác đào tạo, đào tạo lại, nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ cơ sở. Chương trình đào tạo cũng sát với nhu cầu của từng địa phương, tập trung vào các lĩnh vực quản lý đất đai, quy hoạch, xây dựng, tài chính, công nghệ thông tin, quản lý giáo dục, y tế…

Tiến sĩ Nguyễn Văn Đáng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, để xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức thực sự chuyên nghiệp cần quan tâm đào tạo bài bản hơn: “Lập ra những chương trình, kế hoạch đào tạo liên quan đến tuyển dụng, bố trí công việc, kể cả thăng tiến hay bổ nhiệm đối với cán bộ, công chức. Tức là phải hướng đến chuyên nghiệp hóa để đề cao chuyện đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng, đãi ngộ, đề bạt…”

Ông Nguyễn Hà Nam, Giám đốc Sở Xây dựng thành phố Đà Nẵng cho biết, ngành Xây dựng triển khai 3 giải pháp hỗ trợ cấp xã về chuyên môn. Thứ nhất, tổ chức các lớp tập huấn 4 nội dung chính gồm: quy hoạch, xây dựng, hạ tầng kỹ thuật và trật tự xây dựng. Thứ hai, mời chuyên gia giàu kinh nghiệm trực tiếp hướng dẫn. Và thứ ba, thành lập 7 nhóm hỗ trợ trực tuyến qua Zalo để cán bộ xã, phường có thể hỏi - đáp, tháo gỡ vướng mắc nghiệp vụ ngay trong ngày. Theo ông Nguyễn Hà Nam, điều quan trọng là cán bộ của sở phải xuống cơ sở, cùng cán bộ xã tháo gỡ từng khó khăn trong công việc hàng ngày.

“Trường hợp nội dung công việc phức tạp, có quy mô lớn hoặc khối lượng nhiều, chúng tôi cử cán bộ xuống địa phương từ một đến ba tuần để hỗ trợ, hướng dẫn và cùng giải quyết. Với những công việc nhỏ, cụ thể, nếu có điều kiện, chúng tôi mời cán bộ xã lên sở, mang theo hồ sơ để cùng thẩm định, hướng dẫn chuyên môn”, ông Nguyễn Hà Nam cho biết thêm.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp đã bộc lộ nhiều yếu kém trong đội ngũ cán bộ cơ sở. Khắc phục tình trạng này, nhiều nơi cho phép cấp xã hợp đồng nhân sự tạm thời ở các vị trí còn thiếu; đồng thời đưa sinh viên công nghệ thông tin, cán bộ Viettel, VNPT về hỗ trợ chuyển đổi số. Về lâu dài, các địa phương hướng tới đào tạo bài bản cho cán bộ xã ở các lĩnh vực chuyên sâu như công nghệ thông tin, xây dựng, tài nguyên - môi trường, vừa nâng cao trình độ chuyên môn, vừa phát huy hiệu quả đội ngũ sẵn có tại cơ sở trong việc tìm đến dân và phục vụ Nhân dân.

Đánh giá minh bạch, tạo động lực cho cán bộ dám nghĩ, dám làm

Một trong những giải pháp quan trọng khi xây dựng đội ngũ cán bộ xã là kịp thời đánh giá minh bạch, tạo động lực và khơi dậy tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Đã đến lúc, việc đánh giá cán bộ cần được thực hiện trực diện, lượng hóa rõ ràng hơn. Người dân cả nước đang chờ đợi những kết quả mới sau khi sửa đổi Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức và triển khai đồng bộ Hệ thống chỉ số đánh giá hiệu quả công việc (KPI).

Bộ Nội vụ đã lên kế hoạch triển khai KPI đồng bộ trên toàn quốc từ đầu năm 2026, tích hợp với chuyển đổi số. Khi dữ liệu được cập nhật theo thời gian thực, một hồ sơ trễ hạn không chỉ dừng lại ở lời giải thích, mà có bằng chứng cụ thể trên hệ thống, đưa hành chính công trở thành môi trường thi đua lành mạnh.

Ông Nguyễn Tiến Dĩnh, Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh ý nghĩa thực tiễn của việc áp dụng KPI trong đánh giá công vụ: “KPI đánh giá hiệu quả thực hiện công việc của cán bộ, công chức qua số lượng cụ thể. Ở vị trí việc làm đó trong một năm qua anh thực hiện khối lượng công việc bao nhiêu, bao nhiêu đầu việc. Thứ hai là thời gian, người ta bảo 10 ngày hoàn thành nhiệm vụ thì có đảm bảo đúng vậy không, hay là 15 ngày, hay là 9 ngày, 8 ngày. Thứ ba là chất lượng. Sản phẩm anh làm ra có tính sáng tạo không, có khoa học không, có dám nghĩ dám làm không? Sự hài lòng của người dân thế nào?”.

Nếu KPI là thước đo để đánh giá hiệu quả làm việc thì việc tuyển chọn và thu hút người giỏi là bước đầu tiên để có những cán bộ đủ năng lực đáp ứng các tiêu chí đó. Thu hút được người giỏi không chỉ ở chính sách mà trước hết ở cách ứng xử và môi trường làm việc. Khi cán bộ có năng lực được tin tưởng, giao việc đúng sở trường, được lắng nghe và tôn trọng, họ sẽ gắn bó và cống hiến hết mình. Thu hút phải đi cùng trọng dụng. Tiến sĩ Nguyễn Văn Đáng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, khi chính quyền hướng đến sự chuyên nghiệp hóa trong thu hút và sử dụng nhân tài, từ khâu tuyển dụng, đãi ngộ, đào tạo đến quy hoạch, đề bạt, bổ nhiệm một cách minh bạch và công bằng, chắc chắn sẽ có nhiều người giỏi lựa chọn gắn bó và cống hiến cho bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp.

“Hướng tới tương lai, có thể thấy các vị trí việc làm ở cấp xã ngày càng trở nên hấp dẫn. Nhiều người nhận ra rằng nếu làm tốt ở cơ sở, cơ hội thăng tiến lên cấp tỉnh diễn ra rất nhanh. Đây là thời điểm thuận lợi để triển khai hiệu quả hơn các chính sách thu hút và trọng dụng nhân tài - những người có năng lực thực sự, mong muốn cống hiến cho hệ thống chính quyền từ tỉnh đến xã”, Tiến sĩ Nguyễn Văn Đáng kỳ vọng.

Trong bộn bề khó khăn hiện nay, để xây dựng được đội ngũ cán bộ cơ sở gần dân, vì dân và trọng dân, các cấp ủy cần thực hiện tốt cơ chế bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đương đầu với khó khăn, biết đột phá.

Ông Nguyễn Văn Quảng, Phó Tổng Thanh tra Thường trực Thanh tra Chính phủ, Nguyên Bí thư Thành ủy Đà Nẵng đã từng khẳng định, bản lĩnh của cán bộ xã chỉ thực sự được nhìn rõ khi họ đối diện với khó khăn, thử thách: “Cấp ủy các cấp cần phải tăng cường cơ chế biểu dương, động viên kịp thời đối với những tập thể, cá nhân có những cách làm cụ thể, hiệu quả, dám nghĩ, dám làm. Đây là tiêu chí quan trọng hàng đầu trong đánh giá chất lượng cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức”.

Từ ngày 01/7/2025 đến nay, cả nước triển khai chính quyền địa phương 2 cấp với không gian phát triển mới, đưa đất nước bước vào chương mới trong lịch sử.

Tiến sĩ Nguyễn Văn Đáng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh bày tỏ tin tưởng: “Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy là một sự chuyển động tích cực, có nhiều tác động tích cực đến đời sống kinh tế - xã hội. Trước mắt, đội ngũ cán bộ bị tác động, thậm chí thiệt thòi, vất vả hơn. Tôi tin rằng cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy sẽ đem lại những thay đổi tích cực hơn cho sự phát triển của đất nước”.

Ông Võ Văn Linh, Giám đốc Vietcombank Quảng Ngãi đánh giá: “Mô hình chính quyền hai cấp đã mang lại một luồng sinh khí mới trong người dân và trong doanh nghiệp, tinh gọn đi kèm với chuyển đổi số giúp cho người dân và doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận và rút ngắn được các thủ tục hành chính trong công việc của mỗi cá nhân cũng như của doanh nghiệp”.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Cường, Phó Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nêu một số yêu cầu đối với cán bộ hiện nay: “Cán bộ ở xã ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số là phải gần dân, sát dân, bám dân, biết được tiếng đồng bào dân tộc thiểu số, hiểu được phong tục của đồng bào dân tộc thiểu số”.

Xây dựng một chính quyền phục vụ đòi hỏi phải bồi đắp trong mỗi cán bộ, công chức tinh thần làm việc vì lợi ích chung của cộng đồng và đất nước. Chính trong khó khăn và thử thách, bản lĩnh và ý thức công bộc của người cán bộ được tôi luyện, để mỗi ngày làm việc là một ngày tự rèn mình theo chuẩn mực văn hóa công vụ: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, và xây dựng phong cách “trọng dân, gần dân, hiểu dân, có trách nhiệm với dân”.

Khi mỗi cán bộ cơ sở thực sự gần dân, vì dân và trọng dân, đó cũng là lúc nền hành chính trở nên mạnh mẽ, bền vững hơn, hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2045 sẽ là quốc gia hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc.

Gần 4 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, từ những “bữa cơm trưa vội vã trên bàn làm việc” đến hình ảnh “một người làm bằng ba”, có thể thấy rõ áp lực, sự chuyển mình và tinh thần trách nhiệm nơi tuyến đầu của bộ máy hành chính. Ở đó, mỗi cán bộ xã, dù là người từ cấp trên về hay đã gắn bó nhiều năm ở cơ sở, đều đang học cách làm quen với bộ máy mới: tinh gọn hơn, chuyên nghiệp hơn, gần dân hơn và cũng nhiều áp lực hơn.

Cuộc tái thiết bộ máy hôm nay không chỉ là sắp xếp bộ máy, tinh gọn biên chế, mà sâu xa hơn là cuộc cách mạng về tư duy, từ quản lý sang kiến tạo, từ hành chính sang phục vụ Nhân dân. Chính quyền mạnh không chỉ ở mô hình mà còn ở con người, những cán bộ biết lắng nghe, biết sẻ chia, hành động vì dân; những cán bộ có động lực, có niềm tin và khát vọng cống hiến. Khi đội ngũ cán bộ cơ sở thực sự gần dân, vì dân và trọng dân cũng là lúc nền hành chính trở nên mạnh mẽ, nhân văn và bền vững hơn, để mỗi đổi thay ở cơ sở trở thành bước tiến vững chắc trên hành trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do dân và vì dân - hướng tới một tương lai phát triển phồn vinh, hạnh phúc và bền vững.

cac_bo_xa_di_vao_vung_sat_lo_nam_bat_doi_song_nguoi_dan.jpg

Tái thiết bộ máy và trách nhiệm với dân nơi tuyến đầu: 1 người làm việc bằng 3

VOV.VN - Công cuộc tái thiết bây giờ không còn chỗ cho những người “sáng vác ô đi, tối vác về”. Ông Phạm Văn Thắng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Măng Đen, tỉnh Quảng Ngãi chia sẻ: "nhiều hôm cán bộ làm đến 12h đêm, cả thứ Bảy, Chủ nhật cũng ở lại. Việc dân còn cần giải quyết thì cán bộ phải ở lại, không thể về được".