Từ khi chưa quyết định gia nhập NATO, Thụy Điển và Phần Lan đã chú trọng đến an ninh của họ và có lực lượng hải quân, không quân, máy bay chiến đấu và tàu ngầm rất mạnh.

Cả hai quốc gia Bắc Âu này đều là đối tác của NATO và biết cách làm việc với các lực lượng đồng minh. Hồi giữa tháng 3, các máy bay chiến đấu của Phần Lan và Thụy Điển đã tham gia một cuộc tập trận không quân trên bầu trời Estonia, mô phỏng các hoạt động tác chiến, tiếp nhiên liệu trên không và thực hiện các nhiệm vụ kiểm soát trên không gần biên giới Nga.

Phần Lan và Thụy Điển hôm 18/5 chính thức nộp đơn xin gia nhập NATO tại trụ sở của liên minh này ở Brussels. Động thái này được thực hiện do những lo ngại an ninh liên quan đến chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine.

“Tôi nhiệt liệt hoan nghênh yêu cầu gia nhập NATO của Phần Lan và Thụy Điển. Các bạn là đối tác thân thiết nhất của chúng tôi. Đây là một ngày tốt lành trong thời điểm quan trọng đối với an ninh của chúng tôi”, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nói sau khi nhận đơn xin gia nhập từ các đại sứ của 2 quốc gia Bắc Âu.

Phản ứng của các nước Baltic

Hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine đã buộc các nước Bắc Âu phải suy nghĩ lại về khả năng răn đe. Thụy Điển và Phần Lan nghĩ rằng họ sẽ nhận được sự giúp đỡ từ quốc tế trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công. 

“Bây giờ Phần Lan và Thụy Điển thấy rằng có sự khác biệt rất lớn giữa việc trở thành thành viên NATO và đứng bên ngoài NATO, ngay cả khi họ đang hợp tác chặt chẽ với liên minh. Sự khác biệt này rất quan trọng. Đây là điều để họ đưa ra quyết định đúng đắn, dựa trên giả định rằng nếu gia nhập NATO, họ sẽ an toàn hơn”, Martin Hurt, thành viên tại Trung tâm Quốc phòng và An ninh Estonia, cho hay.

Nga cảnh báo sẽ có hậu quả nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO. Điều này có thể dẫn đến việc Nga triển khai vũ khí hạt nhân ở khu vực Biển Baltic. Tuy nhiên, theo các quan chức Litva, tên lửa Iskander trang bị đầu đạn hạt nhân đã được triển khai ở Kaliningrad từ lâu.

Latvia đã ủng hộ việc gia nhập NATO của Phần Lan và Thụy Điển. Theo Bộ trưởng Ngoại giao Latvia Edgars Rinkevics, việc 2 nước Bắc Âu gia nhập liên minh sẽ biến Biển Baltic thành “một vùng biển của NATO”.

Ông Rinkevics tin rằng liên minh quân sự NATO sẽ được hưởng lợi từ sức mạnh quân sự của Phần Lan và Thụy Điển, đặc biệt là đội máy bay chiến đấu của Phần Lan.

Thủ tướng Estonia Kaja Kallas cho biết, nước này ủng hộ “một quá trình nhanh chóng” để Phần Lan gia nhập NATO, đồng thời nói thêm rằng việc nộp đơn xin gia nhập của Phần Lan sẽ nhận được sự hỗ trợ đầy đủ từ Estonia.

Tăng cường an ninh các nước Baltic

Phần Lan đã công bố một đánh giá mới về tình hình an ninh của mình và Thụy Điển sẽ làm điều tương tự trong tháng 5. Báo cáo của Phần Lan nhiều lần lưu ý rằng nước này sẽ an toàn hơn với tư cách là thành viên NATO.

Trong một bài báo trên tờ Foreign Affairs, cựu Thủ tướng Thụy Điển Carl Bildt dự đoán rằng, Helsinki và Stockholm khó có khả năng yêu cầu NATO triển khai lực lượng trên lãnh thổ của họ vì điều này làm gia tăng căng thẳng với Nga.

Nga đã xây dựng lực lượng ở Bắc Cực trong vài năm qua. Do đó, NATO cũng đang ngày càng tập trung vào khu vực này, nơi Na Uy từng là nước phòng thủ quan trọng nhất của liên minh.

“Toàn bộ tình hình an ninh ở châu Âu đang thay đổi đáng kể và phản ứng từ phía chúng tôi là tăng cường các hoạt động và sự hiện ở khu vực phía Bắc”, Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy Bjorn Arild Gram cho biết trong chuyến thăm Kirkenes, nơi chỉ cách các căn cứ quân sự quan trọng của Nga trên Bán đảo Kola 100km.

Với lực lượng quân sự mạnh và lực lượng phòng thủ dân sự phát triển tốt, Phần Lan và Thụy Điển cũng sẽ tăng cường sức mạnh cho NATO. Cả hai nước này đều có ý định tăng ngân sách quốc phòng để đạt mục tiêu chi khoảng 2% GDP cho quốc phòng.

“Nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, nguy cơ xảy ra xung đột sẽ giảm xuống và khả năng răn đe sẽ được gắn kết đối với khu vực Bắc Âu”, Per Erik Solli, nhà phân tích quốc phòng cấp cao tại Viện Quan hệ Quốc tế Na Uy (NUPI), cho biết.

Việc Phần Lan và Thụy Điển trở thành thành viên NATO cũng sẽ thay đổi đáng kể an ninh của các quốc gia vùng Baltic. Hòn đảo Gotland của Thụy Điển có vị trí chiến lược rất quan trọng đối với việc bảo vệ các nước Litva, Latvia và Estonia.

“Rõ ràng, Thụy Điển và Phần Lan thực sự có năng lực quân sự tiên tiến hơn các nước Baltic. Hai quốc gia này có lực lượng không quân và hàng hải mạnh mẽ. Vì vậy, việc Helsinki và Stockholm gia nhập NATO sẽ là một sự khác biệt lớn và một đổi mới lớn đối với các quốc gia Baltic”, chuyên gia Hurt nhận định. 

Việc Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO sẽ không chỉ củng cố liên minh, buộc khối phải sắp xếp lại các lực lượng phòng thủ ở Bắc Âu và Baltic, mà còn đóng vai trò như một biện pháp răn đe chống lại sự tấn công của Nga./.