Suy hô hấp khủng khiếp do Covid-19 gây ra cho bệnh nhân trẻ tuổi ở Mỹ

Tính đến ngày Thứ Sáu (20/3/2020, giờ Mỹ), tiểu bang Louisiana (Mỹ) đã có 479 ca dương tính với SARS-CoV-2 (gây bệnh Covid-19) và trở thành một trong những bang có số người nhiễm cao nhất Hoa Kỳ. Mười người đã tử vong. Phần lớn các ca mắc là ở New Orleans, với tỷ lệ là 1/1000 (tức cứ 1.000 dân thì có 1 người nhiễm - ND). New Orleans đã tổ chức lễ hội Mardi Gras với sự tham gia của một triệu người chỉ hai tuần trước khi ghi nhận ca bệnh đầu tiên.

Phóng viên Lizzie Presser của trang tin độc lập phi lợi nhuận ProPublica (Mỹ) đã trao đổi với một kỹ thuật viên điều trị hô hấp tại đây (kỹ thuật viên này đề nghị giấu tên, và để tiện cho độc giả, người dịch từ đây sẽ gọi tạm nhân vật này bằng danh xưng John Doe không phải là tên thật). Công việc của những người như John Doe là đảm bảo rằng bệnh nhân có thể thở tốt. John làm việc trong phòng chăm sóc đặc biệt (ICU) tại một bệnh viện cỡ trung trong thành phố. Trước khi virus lây lan đến New Orleans, ngày làm việc của anh khá thoải mái, chạy khí dung cho bệnh nhân mắc hen suyễn, điều chỉnh các ống oxy chạy qua mũi hoặc nghiêm trọng nhất cũng chỉ là thiết lập và quản lý máy thở. Bệnh nhân của John thường là người cao tuổi, với tiền sử bệnh mạn tính và phổi xấu.

John bắt đầu chạy máy thở cho những bệnh nhân yếu nhất mắc Covid-19 từ tuần trước. Nhiều bệnh nhân còn tương đối trẻ, trong độ tuổi 40 và 50, những người có rất ít, thậm chí không có tiền sử bệnh lý. Anh đã choáng trước diễn biến bệnh, cả về tốc độ và cường độ của nó. ICU nơi anh làm việc về cơ bản đã trở thành một đơn vị chống virus corona. John ước tính rằng bệnh viện đã tiếp nhận nhận hàng chục bệnh nhân dương tính hoặc nghi nhiễm virus corona chủng mới nói trên. Khoảng một phần ba trong số đó phải dùng đến máy thở.

Bệnh viện của John không được chuẩn bị cho tình huống này. Một bác sĩ đã cố gắng ‘gióng hồi chuông’ cảnh báo, hỏi về phòng áp lực âm và máy thở nhưng bị hầu hết các đồng nghiệp nghĩ rằng ‘đã phản ứng thái quá’. “Họ nghĩ rằng các phương tiện truyền thông đã thổi phồng sự việc này lên”, John nói với tôi. Giờ đây, khi nhìn lại, vị bác sỹ đó đã đúng khi lo lắng.

John nói chuyện với tôi qua điện thoại vào Thứ Năm về lý do chính xác tại sao vị bác sỹ ấy đã rất hoảng hốt. Nội dung trao đổi đã được thu gọn và biên tập rõ ràng hơn, như sau:

“Lúc đọc về tin tức này trên báo, tôi biết rằng nó sẽ rất tệ, nhưng năm nào chúng tôi cũng đối phó với bệnh cúm nên tôi đã nghĩ: ‘Chà, nó có lẽ không tệ hơn cúm được đâu’. Nhưng việc nhìn thấy các bệnh nhân mắc Covid-19 đã thay đổi hoàn toàn quan điểm của tôi. Nó đáng sợ hơn nhiều.”

“Tôi có bệnh nhân ở độ tuổi 40 và, vâng, tôi đã bị sốc. Tôi khám cho những người thoạt nhìn tương đối ổn với rất ít tiền sử bệnh và giờ họ trông ‘tã’ cùng cực, giống như họ vừa bị một chiếc xe tải đâm phải vậy. Nó (Covid-19) đang hạ nốc-ao cả những người cân đối, khỏe mạnh. Bệnh nhân chỉ cần hỗ trợ tối thiểu, nạp một chút oxy, và rồi đột nhiên, họ ngừng thở hoàn toàn, ‘sập nguồn’ và không thể hô hấp.”

“Chúng tôi có một phòng theo dõi trong bệnh viện và tiếp nhận những bệnh nhân đã xét nghiệm dương tính hoặc bị nghi dương tính - tức là những bệnh nhân có tiếp xúc với những người dương tính. Chúng tôi kiểm tra dấu hiệu sinh tồn của họ cứ mỗi bốn tiếng, một số bệnh nhân được theo dõi nhịp tim liên tục. Đây là cách chúng tôi nhận biết nếu nhịp tim của họ tăng hoặc giảm đột ngột, hoặc ai đó khó thở hoặc không phản ứng. Đó dường như là điều đã xảy ra với rất nhiều bệnh nhân này: Họ đột nhiên không phản ứng hoặc bị suy hô hấp (respiratory failure).”

“Nó được gọi là hội chứng suy hô hấp cấp tính, ARDS (Acute Respiratory Distress Syndrome), có thể hiểu là phổi chứa đầy dịch, màu trắng xóa nếu nhìn ảnh chụp X-quang. Bệnh nhân mắc ARDS cực kỳ khó thở. Bệnh có tỷ lệ tử vong rất cao, khoảng 40%. Hướng điều trị là cho bệnh nhân chạy máy thở. Áp lực bổ sung sẽ giúp oxy đi vào máu.”

“Thông thường, ARDS xuất hiện theo thời gian khi phổi ngày càng bị viêm. Tuy nhiên, với virus này, có vẻ như nó xuất hiện chỉ sau một đêm. Khi bạn khỏe mạnh, thử tưởng tượng phổi của bạn được tạo thành từ những quả bóng nhỏ được gọi là phế nang, giống như một cái cây với các tán lá vậy. Khi bạn hít vào, tất cả các túi khí nhỏ đó sẽ phồng lên, và màng phổi có mao mạch - các mạch máu nhỏ. Oxy được đưa từ không khí trong phổi vào máu để truyền đi khắp cơ thể.

"Thông thường với ARDS, phổi sẽ bị viêm. Giống như viêm ở bất cứ đâu trên cơ thể: nếu bạn bị bỏng ở cánh tay, phần da xung quanh sẽ chuyển sang màu đỏ do lưu lượng máu bổ sung. Cơ thể đang gửi thêm chất tới để tự chữa lành. Vấn đề là, khi điều đó xảy ra trong phổi của bạn, dịch và máu dư sẽ đi đến phổi. Virus có thể làm tổn thương các tế bào trong thành phế nang, làm dịch tràn vào phế nang. Dấu hiệu nhận biết ARDS khi đọc phim X-quang là ‘tổn thương kính mờ’' – ‘ground glass opacity’ (GGO), giống như cửa kính nhà tắm vậy. Và phổi trông như vậy bởi dịch có màu trắng trên phim X-quang, làm phổi trông giống như tấm kính trắng, hoặc đôi khi thậm chí là màu trắng xóa do phổi chứa quá nhiều dịch thay vì không khí."

“Với các bệnh nhân virus corona, một khi họ đã phải thở máy, hầu hết đều phải ở các cấu hình cao nhất mà chúng tôi có thể cài đặt: khoảng 90% oxy và 16 PEEP, áp lực dương cuối kỳ thở ra, giúp phổi luôn căng phồng. Chạy máy ở mức độ này đồng nghĩa rằng chúng tôi đang hết dần lựa chọn”.

suy hô hấp khủng khiếp do covid-19 gây ra cho bệnh nhân trẻ tuổi ở mỹ hình 3

"Theo kinh nghiệm của tôi, mức độ nghiêm trọng của ARDS thường điển hình hơn ở một người khi gần chết đuối - họ có một đống nước bẩn trong phổi - hoặc những người hít phải khí caustic, đặc biệt ở điểm khởi phát cấp tính. Tôi chưa từng thấy một vi sinh vật hoặc một quá trình truyền nhiễm nào gây ra thiệt hại cấp tính cho phổi nhanh như vậy. Đó là những gì thực sự gây sốc cho cá nhân tôi."

“Lần đầu tiên tôi thấy nó (Covid-19, bệnh do virus corona chủng mới SARS-CoV-2 gây nên – ND) khác biệt như thế nào khi chứng kiến tình trạng bệnh nhân virus corona đầu tiên trở nên tồi tệ. Tôi nghĩ: “Chết tiệt, đây không phải là bệnh cúm. Nhìn chàng trai trẻ này đi, thở hổn hển, những giọt dịch màu hồng cứ chảy ra từ ống thở của anh ta.”” Máy thở đáng lẽ có hỗ trợ hô hấp nhưng bệnh nhân vẫn thở hổn hển, cử động miệng, di chuyển cơ thể, vật lộn. Chúng tôi đã phải kiềm chế anh ta, giống như mọi bệnh nhân virus corona khác. Họ thực sự thở gấp, thực sự khó thở. Khi bạn đang trong tình trạng khó thở và mê sảng với cơn sốt, bạn sẽ không biết khi nào mới có người cứu giúp mình, vì vậy bạn sẽ cố gắng gỡ ống thở ra bởi bạn cảm thấy nghẹt, nhưng bạn đang chết đuối.”

"Khi ai đó bị nhiễm bệnh, tôi thấy những màu sắc mà thường chúng ta vẫn liên tưởng tới: màu xanh lá cây và màu vàng. Bệnh nhân virus corona bị ARDS lại có rất nhiều dịch tiết màu hồng vì chúng chứa đầy hồng cầu rò rỉ vào đường thở. Về cơ bản, bệnh nhân bị 'chết đuối' trong máu và dịch vì phổi của họ quá đầy. Vì vậy, chúng tôi liên tục phải hút dịch tiết ra mỗi khi vào thăm khám."

"Ngày trước, tất cả chúng tôi đều nói đùa với nhau là muốn dương tính với con virus này và đi điều trị cách ly. Tội gì mà không chứ? Khỏi phải đi làm mà vẫn có lương mà. Nhưng khi tôi thấy những bệnh nhân này, tôi đã phải thốt lên ‘Chết tiệt, tôi không muốn dính phải cái này và tôi không muốn bất cứ ai tôi biết dính phải nó.’”

"Tôi đã làm việc nhiều ngày liên tục vào tuần trước và chứng kiến nó đi từ một ‘chủ đề mới’ đến một ‘vấn đề nghiêm trọng’. Chúng tôi có một hoặc hai bệnh nhân tại bệnh viện, sau đó là 5, 10 và rồi 20. Ngày càng có nhiều bệnh nhân hơn và tình trạng của họ thì cứ xấu dần đi. Khi mới khởi phát, chúng tôi có hàng tấn thiết bị, vật tư, mọi thứ cạn kiệt dần khi chúng tôi tiếp nhận thêm bệnh nhân. Nguồn cung giờ phải theo định lượng. Lúc đầu, chúng tôi sử dụng một khẩu trang cho mỗi bệnh nhân. Sau đó là: dùng một khẩu trang cho bệnh nhân dương tính, khẩu trang khác cho các bệnh nhân còn lại. Và bây giờ thì là: Bạn chỉ có một khẩu trang.”

"Tôi làm việc theo ca 12 tiếng. Hiện tại, chúng tôi đang chạy số lượng máy thở gấp bốn lần so với bình thường. Số lượng bệnh nhân thì lớn như vậy nhưng thực sự rất khó để tìm đủ người để lấp đầy tất cả các ca. Tỷ lệ người chăm sóc bệnh nhân giảm sút và bạn cũng không thể dành nhiều thời gian cho mỗi bệnh nhân, cũng không thể tích cực điều chỉnh máy thở vì bạn không thường xuyên vào phòng. Chúng tôi phải cố gắng tránh đi vào phòng càng nhiều càng tốt để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho nhân viên cũng như để bảo toàn các thiết bị bảo hộ cá nhân."

"Nhưng mặt khác, chúng tôi cũng phải cố gắng giảm các thiết lập trên máy thở càng nhiều càng tốt, vì bệnh nhân không nên thở máy quá lâu. Nguy cơ tử vong của bệnh nhân tăng lên tỷ lệ thuận với thời gian sử dụng máy. Áp lực từ các thiết lập cao có thể đẩy không khí vào phổi gây phình to quá mức. Nó có thể phá hủy phế nang. Ngay cả khi bạn sống sót qua ARDS, về lâu dài phổi cũng sẽ bị tổn thương, để lại nhiều mô sẹo. ARDS có thể dẫn đến suy giảm nhận thức. Một số cơ của người bệnh sẽ bị thoái hóa và phải mất một thời gian dài để hồi phục sau khi ngừng chạy máy thở.”

"Có một khả năng khá cao là chúng tôi sẽ hết sạch giường ICU (phòng chăm sóc tích cực). Lúc đó thì tôi cũng không biết chuyện gì sẽ xảy ra nếu bệnh nhân cần đặt nội khí quản và máy thở. Liệu người đó có qua khỏi không nếu chúng ta không đủ máy móc để duy trì sự sống cho họ? Điều gì sẽ xảy ra nếu dịch bệnh diễn ra trong nhiều tháng và nhiều người khác sẽ tử vong vì chúng ta không có (đủ) máy thở?

"Tôi thực sự hy vọng tình hình không nghiêm trọng tới mức đó, nhưng nếu bạn chỉ có một máy thở và bạn có hai bệnh nhân, bạn sẽ phải chọn cứu người có khả năng sống sót cao hơn. Tôi sợ chúng tôi sẽ đến thời điểm đó. Tôi nghe nói chuyện này đang xảy ra ở Italy''./.

Mỹ cũng đứng trước nguy cơ thiếu hụt máy trợ thở để đối phó Covid-19