Người chỉ huy tài năng

Sergei Nikolaevich Wojciechowski sinh năm 1883 tại Belarussia, là con trai của Tướng Nikolai Wojciechowski - một chỉ huy nổi tiếng trong chiến tranh Balkan. Không có gì đáng ngạc nhiên khi Sergei nối gót cha, trở thành học viên trường pháo binh Konstantinovsky. Năng lực của viên trung úy trẻ Wojciechowski được chỉ huy đánh giá cao và Sergei được cử đi học tại Học viện mang tên Nikolaev của Bộ Tổng tham mưu. Không phụ lòng tin của cấp trên, Wojciechowski tốt nghiệp Học viện đạt Huy chương vàng và Huân chương Thánh Stanislav hạng 3 vì thành tích học tập.

Đại úy Wojciechowski khi tốt nghiệp Học viện mang tên Nikolaev; Nguồn: postkomsg.com

Sergei Wojciechowski đã tham gia Thế chiến I với cương vị Đại đội trưởng của Trung đoàn Bộ binh Tambov 122. Trong các trận đánh trên hướng Carpathian, Đại úy tham mưu Wojciechowski bị thương, được gửi đi điều trị và trở lại đơn vị với lon Trung tá cùng Huân chương Thánh Vladimir hạng 4 - phần thưởng được trao cho các sĩ quan của quân đội Nga hoàng đã thể hiện chủ nghĩa anh hùng đặc biệt. Tuy nhiên, hậu duệ của Bá tước Elagins - người sau đó trở thành Tham mưu trưởng Sư đoàn 1 Tiệp Khắc - vì những lý do rõ ràng, đã không chấp nhận Cách mạng Tháng Mười.

Wojciechowski là một một chiến lược gia, một chỉ huy quân sự nghiêm khắc và nóng tính. Năm 1919, ông đã đích thân bắn chết bạn cùng lớp của mình là Thiếu tướng Peter Grivin vì đã rời bỏ các vị trí chiến đấu khi không có lệnh. Vì lý do đó, mối quan hệ với người đứng đầu "Vùng phía đông nước Nga" - Ataman Semenov - rất căng thẳng, mặc dù Semenov đề nghị ông giữ chức Tổng tư lệnh Quân đội.

Quy tắc danh dự

Vì xung đột, Wojciechowski (vào thời điểm này - là trung tướng) đã có mặt ở Crimea. Tháng 11/1920, sau cuộc tấn công của Quân đoàn Hồng quân Perekop, cùng với tàn quân của lực lượng Bạch vệ, ông buộc phải đi bằng đường biển di cư đến Constantinople. Vị “Tướng không quân lính” thật may mắn - chính phủ Tiệp Khắc đã nhớ đến ông và mời ông cộng tác. Ở Tiệp Khắc, sự nghiệp của ông đã thăng hoa - Chỉ huy của Lữ đoàn bộ binh, sau đó - Sư đoàn bộ binh, và cuối cùng, với cấp bậc Đại tướng - Tư lệnh Quân khu Prague.

Trước thềm Thế chiến II, Bộ Tổng tham mưu Tiệp Khắc đã trù tính, đề phòng quân đội Đức Quốc xã tấn công, sẽ bố trí một cánh quân “Gavlikhek” hùng mạnh ở khu vực biên giới, nhằm đương đầu cuộc tấn công đầu tiên của quân xâm lược và Tướng Wojciechowski được ủy nhiệm chỉ huy lực lượng này. Nhưng do sự nhu nhược tại cuộc gặp Munich đáng xấu hổ - Tổng thống Tiệp Khắc Edward Benes đã quyết định từ bỏ các lãnh thổ biên giới với Đức, mà sau đó, không có bất kỳ động thái ngoại giao nào, việc chiếm đóng Tiệp Khắc bắt đầu.

Thiếu tướng quân đội Nga hoàng Wojciechowski; Nguồn: postkomsg.com

Wojciechowski - người duy nhất trong số các tướng lĩnh không đồng ý đầu hàng - đã bị cách chức vào ngày 3/4/1939 "vì lý do sức khỏe" (với một lá thư cảm ơn từ Tổng thống). Nhưng vị tướng thất sủng không ngồi yên, Wojciechowski xúc tiến thành lập một tổ chức bí mật có tên “Bảo vệ nhân dân” nhưng không mấy thành công. Vấn đề ở chỗ, Wojciechowski là thành viên của “Liên minh quân sự Nga” lưu vong chống Liên Xô, và sự cảm thông của người Séc và người Slovakia lúc đó nghiêng về phía Cộng sản nói chung và Liên Xô nói riêng, vì vậy, vị tướng nghỉ hưu bị thờ ơ.

Vào thời điểm đó, chính quyền Đức đã có sự ngờ vực nhất định đối với người đứng đầu Quân đội Giải phóng Nga (ROA) - Tướng chiêu hồi Andrei Vlasov. Wojciechowski đã từ chối đứng đầu ROA. Điều cốt lõi trong quyết định của Wojciechowski là ông không công nhận Liên Xô nhưng sẽ không chiến đấu chống lại những người lính Nga - con cháu của những người thực hiện cuộc đảo chính ở Nga. Sau tuyên bố này, vị tướng cố chấp, đã bị quản thúc tại gia sau khi ở tù một tháng.

Từ nhà tù đến nhà tù

Wojciechowski ngồi nhà đến tháng 5/1945, và ngay sau chiến thắng của cuộc nổi dậy ở Prague, ông lại ở tù. Wojciechowski bị bắt vì "những người có thiện chí" tố cáo với chính quyền mới ở địa phương rằng, trong cuộc nổi dậy, tướng quân không có hành động tích cực chống lại quân chiếm đóng Đức. Tại đây, các đồng đội cũ của ông trong Quân đoàn Tiệp Khắc, đặc biệt là Zdenek Fierlinger - người trở thành Thủ tướng - đã can thiệp vào số phận của Wojciechowski. Ngày 11/5, tù nhân Wojciechowski đã được thả ra nhưng ngày hôm sau ông lại bị bắt.

Lần này, các sĩ quan phản gián Smersh của quân đội Liên Xô đã bắt Wojciechowski, chuyển cựu tướng bạch vệ về Moscow, đến nhà tù nổi tiếng Butyrka. Cuộc điều tra kéo dài chưa đầy sáu tháng và ngày 15/9/1945, một cuộc họp đặc biệt tại Bộ Nội vụ Liên Xô đã kết án, theo đó, Wojciechowski bị buộc tội theo điều 58 của Bộ luật hình sự Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Liên bang Nga - tội tham gia "Liên minh quân sự" chống Liên Xô ", nhằm mục đích lật đổ vũ trang chính phủ Liên Xô và tổ chức các hành động khủng bố chống lại các nhà lãnh đạo của Đảng và Nhà nước Liên Xô", với mười năm trong trại lao động cưỡng bức.

Đại tướng Wojciechowski Quân đội Cộng hòa Tiệp Khắc; Nguồn: postkomsg.com

Nơi thụ án đầu tiên là Unzhlag ở Mordovia, nhưng ba năm sau, tù nhân đã được chuyển đến Ozerlag - trại an ninh cao dành cho các tù nhân chính trị, gián điệp và phản cách mạng đặt gần thành phố Taishet ở Irkutsk. Không xa những chỗ này là nơi mà Wojciechowski chỉ huy những người lính của mình trong chiến dịch vượt băng tuyết tuyệt vọng năm nào. Người đàn ông 66 tuổi bắt đầu nhanh chóng xuống sức, bệnh loét dạ dày ngày một trầm trọng hơn. Ông được chuyển sang làm y tá, tại Bệnh viện Trung ương Ozerlaga số 1, nằm ở làng Shevchenko - nơi các bác sĩ không thể ngăn chặn bệnh chảy máu dạ dày nghiêm trọng của ông.

Ngày 7/4/1951 tướng quân Đế chế Nga, Phong trào Bạch vệ Siberia và Cộng hòa Tiệp Khắc Wojciechowski qua đời. Ông được chôn cất, theo thông lệ, trong một ngôi mộ không tên, tại nghĩa trang bệnh viện với tấm biến khắc số 46-35. Vào giữa những năm 1950, trại cải tạo bị thanh lý và nghĩa trang nơi các tù nhân chết được chôn cất biến thành một khu đất bị bỏ hoang theo thời gian, vì vậy, không xác định được nơi chôn cất vị tướng quân của ba quân đội. Tướng Wojciechowski có thể được gọi là hiện thân sống của khái niệm "danh dự người lính" - tuyên thệ với Đế chế Nga, quân tử, không bao giờ dao động và không nuốt lời tuyên thệ. Ngay cả khi sống ở nước ngoài, ông đã thể hiện sự tận tâm với Tổ quốc, từ chối ủng hộ Đức quốc xã.

Ngày 28/10/1997, Tổng thống Cộng hòa Séc Vaclav Havel đã ký một sắc lệnh, theo đó, vì các thành tích xuất sắc trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh Nhà nước, Tướng Sergei Nikolaevich Wojciechowski đã được trao phần thưởng cao nhất của Cộng hòa Séc - Huân chương Sư tử Trắng hạng Nhất. Tổng thống Havel cũng bày tỏ mong muốn Nhà nước Séc sẽ chôn cất hài cốt của nhà lãnh đạo quân sự tại quê hương thứ hai của ông - ở Cộng hòa Séc. Chính quyền Liên bang Nga không phản đối, nhưng mong muốn đã không được thực hiện./.