Ngày 14/8, Tổng thống Milos Zeman đã quyết định từ chối phê chuẩn ghế Bộ trưởng Văn hóa theo đề nghị của Thủ tướng, một động thái làm chính trường Séc lún sâu vào khủng hoảng và có thể dẫn tới sự sụp đổ của liên minh cầm quyền.

Tổng thống Milos Zeman từ chối phê chuẩn đề xuất ứng cử viên bộ trưởng, làm bế tắc chính trị kéo dài 3 tháng chưa được tháo gỡ. Ảnh: CTK.

Bế tắc chính trị tại Cộng hòa Séc khởi nguồn từ giữa tháng 5/2019 khi Đảng Dân chủ xã hội (CSSD) – một đối tác trong liên minh cầm quyền thiểu số - muốn thay ghế Bộ trưởng Văn hóa là người thuộc đảng mình. Ông Antonin Stanek đệ đơn từ chức, nhưng ông nói rằng ông bị ép buộc từ chức chứ đó không phải là ý nguyện của ông.

Sau nhiều cuộc đàm phán và gặp gỡ, cuối tháng 7/2019, Tổng thống Zeman mới chấp nhận để ông Stanek ra đi, nhưng chưa có quyết định về ứng cử viên thay thế như đề xuất của Đảng Dân chủ xã hội và được Thủ tướng Andrej Babis đồng ý.

Trong một tuyên bố đưa ra ngày 14/8, Tổng thống Zeman đã quyết định không phê chuẩn ứng cử viên Michal Smarda, hiện là Phó Chủ tịch Đảng Dân chủ xã hội, vào ghế Bộ trưởng Văn hóa mới, với lý do ông Smarda không có chuyên môn trong lĩnh vực văn hóa. Ông đồng thời muốn Đảng Dân chủ xã hội đề xuất một ứng cử viên khác có chuyên môn trong lĩnh vực này.

Phản ứng trước quyết định này, ông Jan Hamacek, Chủ tịch Đảng Dân chủ xã hội, nói rằng Tổng thống phải tuân thủ theo Hiến pháp và phải chuẩn y việc bổ nhiệm bộ trưởng mới. Theo ông, hiến pháp quy định rõ việc đánh giá năng lực của ứng cử viên bộ trưởng không thuộc thẩm quyền của tổng thống, mà thay vào đó chỉ có thủ tướng mới là người có nhiệm vụ lựa chọn nhân vật trong nội các và có trách nhiệm với sự lựa chọn của mình.

Các chuyên gia luật cho rằng quyết định của Tổng thống là vi hiến và Thủ tướng Babis có thể sử dụng thẩm quyền của mình kiện Tổng thống ra Tòa án hiến pháp. Tuy nhiên, Thủ tướng Babis từ chối, bởi theo ông nó không giải quyết được bế tắc hiện nay.

Theo các nhà phân tích, quyết định mới nhất của Tổng thống Zeman đang làm cho tình hình chính trị tại Séc lún sâu vào khủng hoảng, đe dọa tới sự tồn tại của liên minh cầm quyền. Đảng Dân chủ xã hội trước đó đã trao toàn quyền hành động cho Chủ tịch đảng, ông Hamacek, bao gồm cả việc rời khỏi liên minh cầm quyền nếu đề cử của họ không được tôn trọng.

Tổng thống Zeman từng nói rằng nếu Đảng Dân chủ xã hội rút khỏi liên minh cầm quyền, thì ông coi đó không phải sự sụp đổ của chính phủ mà là sự tái cấu trúc lại chính phủ. Ông cũng sẽ một lần nữa giao quyền thành lập chính phủ mới cho đương kim Thủ tướng Babis và gợi ý Phong trào ANO của thủ tướng có thể bắt tay với Đảng Tự do và Dân chủ trực tiếp theo đường lối cực hữu. Tuy nhiên, Thủ tướng Babis đã bác bỏ phương án trên.

Hiện Thủ tướng Babis đang trong kỳ nghỉ hè và ông cho biết ông sẽ sớm gặp giới lãnh đạo Đảng Dân chủ xã hội để giải quyết bế tắc hiện nay./.