Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại TPHCM vừa được Quốc hội biểu quyết thông qua với 420/428 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 87,14% tổng số đại biểu Quốc hội).

Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ 1/1/2021 và việc tổ chức chính quyền đô thị được thực hiện từ ngày 1/7/2021.

Quận, phường không còn HĐND

Nghị quyết quy định chính quyền đô thị tại TPHCM gồm: Chính quyền địa phương ở Thành phố Hồ Chí Minh có HĐND và UBND. Ở quận và phường không có HĐND mà chỉ có UBND. Còn việc tổ chức chính quyền địa phương ở các huyện, thành phố, xã, thị trấn của TPHCM được thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương (tức có cả HĐND và UBND).

Cơ cấu tổ chức của UBND quận gồm Chủ tịch, không quá 3 Phó Chủ tịch, các cơ quan chuyên môn, cơ quan hành chính khác và đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND quận. Còn UBND phường gồm Chủ tịch, không quá 2 Phó Chủ tịch và các công chức khác của UBND phường.

Ngoài ra, Nghị quyết cũng quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND TPHCM; UBND và Chủ tịch UBND quận, phường.

Đáng chú ý là khi không còn HĐND quận thì HĐND Thành phố sẽ tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch UBND quận với thời hạn, thời điểm, trình tự được thực hiện theo quy định của Quốc hội

“Người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa tổng số đại biểu HĐND Thành phố đánh giá tín nhiệm thấp thì có thể xin từ chức; trường hợp có từ 2/3 tổng số đại biểu trở lên đánh giá tín nhiệm thấp thì HĐND Thành phố đề nghị Chủ tịch UBND Thành phố xem xét, quyết định theo thẩm quyền” – Nghị quyết nêu rõ.

HĐND và UBND quận, phường nhiệm kỳ 2016 - 2021 kết thúc nhiệm vụ vào ngày 30/6/2021. Kể từ ngày 1/7/2021, UBND quận, UBND phường thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định tại Nghị quyết này.

Cũng từ 1/7/2021, Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND phường, công chức cấp xã ở phường được bầu hoặc tuyển dụng trước thời điểm này được chuyển thành công chức làm việc tại phường đang công tác; trường hợp chuyển sang vị trí việc làm mới thì công chức phải bảo đảm điều kiện, tiêu chuẩn phù hợp vị trí việc làm đó theo quy định của Chính phủ.

Thành phố Thủ Đức có thể được thành lập từ 2021

Nghị quyết có quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND; UBND, Chủ tịch UBND thành phố thuộc TPHCM. Đây cũng là nội dung mà khi thảo luận tại Hội trường, có ý kiến đại biểu Quốc hội băn khoăn là không hợp lý vì trên thực tế chưa có đơn vị hành chính này; quy định như vậy sẽ không thống nhất với quy định tại Điều 1 của dự thảo Nghị quyết.

Báo cáo giải trình, tiếp thu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết trên cơ sở quy định về “đơn vị hành chính tương đương” với quận, huyện, thị xã tại khoản 1 Điều 110 của Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã cụ thể hóa tên gọi của đơn vị này là “thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương” (khoản 2 Điều 2).

Mặc dù khi ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 chưa có thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương nào được thành lập, nhưng để tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức chính quyền địa phương ở loại đơn vị hành chính này, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định cụ thể cơ cấu tổ chức và nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Mục 3 Chương III).

“Hiện nay, Đề án đề nghị thành lập thành phố Thủ Đức thuộc Thành phố đã được Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hộ xem xét, quyết định. Vì vậy, để tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố Thủ Đức sau khi được thành lập thì việc dự thảo Nghị quyết này quy định nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền thành phố thuộc Thành phố là cần thiết và phù hợp” – báo cáo nhấn mạnh.

Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cũng khẳng định quy định như vậy không mâu thuẫn với khoản 4 Điều 1 của dự thảo Nghị quyết vì tại thành phố thuộc Thành phố vẫn tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, nhưng do ở các phường thuộc thành phố này không tổ chức HĐND nên trong Nghị quyết của Quốc hội phải bổ sung các nhiệm vụ, quyền hạn cho HĐND, UBND thành phố thuộc Thành phố tương tự như đối với HĐND, UBND Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo dự kiến, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét nội dung đề nghị thành lập thành phố Thủ Đức thuộc TPHCM tại phiên họp tháng 12/2020; nếu đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định thì sẽ ban hành nghị quyết thành lập thành phố Thủ Đức để bảo đảm có hiệu lực thi hành từ đầu năm 2021 nhằm tạo tính đồng bộ trong việc triển khai mô hình tổ chức chính quyền đô thị và kịp chuẩn bị cho công tác bầu cử HĐND nhiệm kỳ 2021-2026 trên địa bàn./.