Trong quá trình thực hiện, tỉnh Quảng Nam đã ban hành nhiều chính sách tháo gỡ vướng mắc, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho các địa phương thực hiện chương trình.

Kể từ khi Luật đấu thầu có hiệu lực, các nội dung mua sắm trên 100 triệu đồng phải thực hiện thủ tục đấu thầu với nhiều thủ tục phức tạp và đặc biệt là phải hợp đồng với đơn vị tư vấn thực hiện. Tuy nhiên, với điều kiện xa xôi, cách trở về địa lý, địa hình, giá trị tư vấn lập hồ sơ, thủ tục mời thầu, đấu thầu rất thấp, không đủ chi phí đi lại của đơn vị tư vấn. Chính quyền xã được giao làm chủ đầu tư nhưng chưa có kinh nghiệm tổ chức xét thầu, lập hồ sơ thủ tục mời thầu, không có đội ngũ chuyên làm thủ tục hồ sơ đấu thầu. Vì vậy, chính quyền các xã ở tỉnh Quảng Nam phải nhờ các phòng ban của huyện, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau để tháo gỡ khó khăn, học cách làm thủ tục đấu thầu qua mạng.

Ông Zơ Râm Thực, Chủ tịch UBND Tà Pơ, huyện Nam Giang cho biết: “Vướng mắc lớn nhất của địa phương hiện nay đúng là đấu thầu qua mạng qua nhiều công đoạn. Xã cũng liên hệ với các xã khác, liên hệ với các phòng ban chuyên môn của huyện, nhờ các anh hướng dẫn cách lập thủ tục, hồ sơ đấu thầu qua mạng để xã triển khai thực hiện”.

Để triển khai thực hiện Chương trình đúng quy định, UBND tỉnh Quảng Nam đã trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết quy định nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách nhà nước và tỷ lệ vốn đối ứng của ngân sách địa phương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2021 – 2025.

Ngoài ra, căn cứ các nhiệm vụ được quy định tại Nghị định 27/2022 của Chính phủ, UBND tỉnh Quảng Nam đã trình HĐND tỉnh thông qua Nghị quyết quy định nội dung, mức hỗ trợ và trình tự, thủ tục, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án, đơn vị đặt hàng trong thực hiện các hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất. Đồng thời, UBND tỉnh đã ban hành danh mục loại dự án áp dụng cơ chế đặc thù trong Chương trình.

Cấp ủy đảng và UBND các cấp cũng đã tích cực trong công tác chỉ đạo điều hành, tổ chức giao ban hằng tuần, hằng tháng đối với các Chủ đầu tư được giao nhiệm vụ quản lý và triển khai thực hiện các dự án của Chương trình để đôn đốc đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện.

Bà Bhờ Nướch Thị Bích Hiền, Trưởng Phòng Dân tộc huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, tùy theo dự án, Lãnh đạo huyện giao cho từng phòng ban làm chủ đầu tư: “Thực hiện Tiểu dự án 1, dự án 3 về lâm nghiệp thì giao về cho xã làm chủ đầu tư thì xã cũng lúng túng trong việc thực hiện các nội dung này. Cho nên cơ quan thường trực chúng tôi phải liên hệ với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn mà trực tiếp là Chi cục Kiểm lâm tỉnh để hiểu thêm một số nội dung cơ bản. Có hiểu về các nội dung thì mới phân bổ được vốn về cho các xã được đảm bảo".

Bản thân tôi cũng muốn tháo gỡ những khó khăn vướng mắc của các cơ quan đơn vị. Đối với từng cơ quan đơn vị thì trực tiếp xin ý kiến sở về nội dung này, nội dung kia. Cứ xiu ý kiến ngành dọc liên quan của mình để cho ý kiến”, bà Hiền nói.

Tỉnh Quảng Nam đã phân cấp mạnh cho địa phương quyết định cân đối nguồn, phê duyệt dự án, phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành; Văn phòng Ban Chỉ đạo các cấp thường xuyên tham mưu văn bản, tổng hợp báo cáo công tác quản lý, sử dụng và đôn đốc giải ngân các nguồn vốn được giao, tình hình nợ xây dựng cơ bản trong các Chương trình Mục tiêu quốc gia, kết quả thực hiện các chỉ tiêu tại các xã, huyện, tiến độ thực hiện... Qua đó, đã kịp thời xử lý hoặc kiến nghị xử lý những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Chương trình tại cơ sở.

HĐND tỉnh Quảng Nam cũng ban hành nhiều Nghị quyết thực hiện Cơ chế phân cấp quản lý, trao quyền cho địa phương và cơ chế huy động, phân bổ, sử dụng, lồng ghép nguồn lực; Nghị quyết về phân bổ kế hoạch vốn đầu tư phát triển giai đoạn 2021-2025. Nhờ đó, các địa phương chủ động điều phối nguồn vốn hợp lý, phù hợp với tình hình thực tiễn địa phương, tránh tình trạng trả lại vốn.

Ông Hồ Công Điểm, Phó Chủ tịch UBND huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam cho biết, khi được chủ động thực hiện cơ chế đặc thù, huyện mạnh dạn điều chuyển nguồn vốn từ dự án này sang dự án khác:"Chẳng hạn như từ đầu năm Trung ương hỗ trợ xóa nhà tạm theo dự án 5 chỉ 400 nhà thôi, khoảng 13 tỷ đồng. Nhưng mà nhu cầu của huyện tổ chức phát động theo chỉ đạo của tỉnh là đến cuối năm 2025 phải hoàn thành xóa nhà tạm. Trong khi đó nhu cầu của huyện là 1664 nhà. Để hoàn thành mục tiêu như vậy, huyện sẽ điều chuyển vốn từ dự án này sang dự án khác. Cho nên đến thời điểm hiện nay, huyện đang làm khoảng 900 nhà", ông Điểm cho biết thêm.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy, UBND tỉnh Quảng Nam, Ban Chỉ đạo các Chương trình Mục tiêu quốc gia tỉnh Quảng Nam thường xuyên tổ chức các buổi làm việc trực tiếp, trực tuyến với cơ quan chủ trì của Chương trình và các địa phương để đôn đốc, nắm bắt tình hình triển khai thực hiện Chương trình trên địa bàn, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam và các đơn vị được giao làm chủ đầu tư các dự án thường xuyên theo dõi, bám sát sự chỉ đạo của Trung ương, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh về công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc; Tổ chức thực hiện đầu tư, hỗ trợ các chương trình, chính sách, dự án phải đồng bộ, kịp thời, hiệu quả đảm bảo đúng mục tiêu, đối tượng; vận dụng phù hợp với từng địa bàn.

Ông Hà Ra Diêu, Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam cho rằng, bài học kinh nghiệm rút ra trong quá trình tổ chức thực hiện các dự án, tiểu dự án, hoạt động của Chương trình là phát huy vai trò của Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia các cấp, tập trung chỉ đạo đồng bộ, chủ động trong việc kiểm tra, rà soát, bố trí kế hoạch. Các đơn vị, địa phương thực hiện thanh tra, giám sát, tổ chức thực hiện kế hoạch được giao, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, điều chỉnh, bổ sung, uốn nắn những sai lệch trong tổ chức thực hiện. Tỉnh phân cấp mạnh cho cơ sở. Đối với cấp huyện, tiếp tục phân cấp về thẩm quyền trong việc thẩm định, phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật, đấu thầu, chỉ định thầu và thanh quyết toán nguồn vốn. Đối với cấp xã, tập trung giao cho xã làm chủ đầu tư nhưng tăng cường công tác hướng dẫn, giúp đỡ. 

Ông Hà Ra Diêu, Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam cho biết thêm, xác định mục tiêu chương trình phải xuất phát từ yêu cầu thực tế, phù hợp với nguyện vọng nhân dân nhưng cần tập trung vào một số mục tiêu chính, không dàn trải:“Hàng tháng, Tỉnh ủy đều tổ chức họp để báo cáo Thường trực Tỉnh ủy về thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia. Tỉnh có Ban chỉ đạo cấp tỉnh do Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng ban, sau đó là có 3 văn phòng điều phối để thực hiện 3 chương trình này. Quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo chương trình mục tiêu quốc gia là hàng tháng đều có báo cáo kết quả, vướng mắc, khó khăn”.