Lễ kỷ niệm 50 năm chuyến thăm tới Vùng giải phóng miền Nam Việt Nam đầu tiên của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro Ruz (9/1973 - 9/2023) đã được Ban Đối ngoại Trung ương, Bộ Ngoại giao cùng các bộ, ban, ngành Trung ương phối hợp với tỉnh Quảng Trị tổ chức trang trọng vào tối 26/9 tại thành phố Đông Hà.

Lễ kỷ niệm không chỉ là dịp Đảng, Nhà nước, nhân dân Việt Nam ôn lại và bày tỏ sự tri ân sâu sắc đối với Chủ tịch Fidel Castro, Nhà lãnh đạo kiệt xuất của nhân dân Cuba, người bạn lớn của nhân dân Việt Nam; mà còn là dịp tôn vinh và tăng cường hơn nữa mối quan hệ đoàn kết thủy chung, hữu nghị đặc biệt, hợp tác toàn diện giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân 2 nước Việt Nam - Cuba.

Trao đổi với phóng viên VOV, Đại tá, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Hồng Anh, Phó Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam nhấn mạnh, Việt Nam và Cuba cách xa nhau nửa vòng trái đất, nhưng khoảng cách đó đã không ngăn cách được hai nước đến với nhau. Cuba là nước đi đầu trong phong trào nhân dân thế giới ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của Việt Nam. Câu nói của Lãnh tụ Fidel Castro “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” đã trở thành biểu tượng sáng ngời, cao đẹp cho tinh thần quốc tế vô sản, cao cả, chân chính, chí nghĩa chí tình mà hiếm có dân tộc nào trên thế giới có được.

PV: Khi đế quốc Mỹ leo thang ném bom phá hoại miền Bắc lần thứ hai, tiến hành phong tỏa các cảng biển nước ta, những người con ưu tú của nhân dân Cuba đã dũng cảm vượt qua mưa bom, bão đạn mang đến cho Việt Nam nguồn động viên tinh thần và sự giúp đỡ to lớn?

Đại tá Dương Hồng Anh: Với tinh thần vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình, Chính phủ Cuba đã cử một đoàn chuyên gia y tế sang Việt Nam. Trong 10 tháng, đoàn chuyên gia của Cuba đã phối hợp với các thầy thuốc, bác sĩ Việt Nam thực hiện nhiệm vụ cứu chữa hàng ngàn thương binh, bệnh binh và nhân dân bị trúng bom đạn Mỹ.

Không chỉ trực tiếp làm nhiệm vụ cứu chữa, toàn bộ nhân viên Đại sứ quán Cộng hòa Cuba tại Hà Nội cùng các đoàn cán bộ, nhân viên y tế Cuba đang làm việc, làm nhiệm vụ quốc tế ở miền Bắc Việt Nam đã tham gia sửa chữa hàn gắn các con đê, các đập nước, cống thủy lợi bị bom Mỹ phá hoại.

Để lan tỏa phong trào phản đối cuộc chiến tranh phá hoại đê điều của không quân Mỹ ở miền Bắc Việt Nam, Chính phủ Cộng hòa Cuba đã quyết định lấy ngày 28/8 là ngày đê điều và phát động chiến dịch tuyên truyền quy mô rộng rãi để tố cáo tội ác của đế quốc Mỹ, kêu gọi toàn thể nhân loại tiến bộ, yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới lên án những tội ác của Mỹ gây ra đối với nhân dân Việt Nam.

PV: Trong chuyến thăm Việt Nam lần đầu tiên vào tháng 9/1973, Chủ tịch Fidel Castro đã đến vùng giải phóng Quảng Trị, ông đã giương cao ngọn cờ quyết chiến, quyết thắng với câu nói truyền lửa “Các đồng chí hãy mang lá cờ này cắm giữa Sài Gòn”. Câu nói của Chủ tịch Fidel Castro có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc kháng chiến đang bước vào giai đoạn cam go ác liệt của dân tộc ta lúc bấy giờ?

Đại tá Dương Hồng Anh: Câu nói nổi tiếng của Lãnh tụ Fidel Castro: "Các đồng chí hãy mang lá cờ này cắm giữa Sài Gòn" không chỉ cổ vũ và khích lệ mạnh mẽ tinh thần ý chí quyết chiến, quyết thắng của nhân dân Việt Nam mà còn khẳng định niềm tin tất thắng của nhân dân Cuba, của những người yêu chuộng hòa bình trên thế giới đối với nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến đấu giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước.

Câu nói của Tư lệnh Fidel Castro là lời khẳng định tình đoàn kết chặt chẽ, sẵn sàng giúp đỡ về vật chất, ủng hộ to lớn về tinh thần của nhân dân Cuba dành cho nhân dân Việt Nam mặc dù Cuba là một nước nghèo, còn gặp rất nhiều khó khăn và đang phải đối mặt hằng ngày với sự bao vây cấm vận khắc nghiệt của đế quốc Mỹ. Qua đó, như một lời khẳng định rằng, nhân dân Cuba sẽ tiếp tục kề vai sát cánh cùng nhân dân Việt Nam chiến đấu để đi đến thắng lợi cuối cùng.

Ngày 30/4/1975, tức ngày 29/4/1975 theo giờ Cuba, quân Giải phóng miền Nam Việt Nam đã cắm lá cờ quyết chiến, quyết thắng trên nóc Dinh Độc lập. Cách xa nửa vòng trái đất, nhưng khi nhận được tin miền Nam hoàn toàn giải phóng, cả dân tộc Cuba đã vỡ òa trong niềm hân hoan chiến thắng và theo Chỉ thị của Chủ tịch Fidel Castro, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba đã quyết định đổi ngày mùng 1/5, ngày quốc tế lao động thành ngày Việt Nam Chiến thắng.

PV: Với sự ủng hộ giúp đỡ to lớn mà Cuba dành cho Việt Nam cũng như sự giúp đỡ của Việt Nam dành cho Cuba sau này, có thể thấy quan hệ Việt Nam - Cuba nói chung, hợp tác quốc phòng song phương hai nước nói riêng là mối quan hệ hiếm có trong lịch sử thế giới?

Đại tá Dương Hồng Anh: Trong lịch sử thế giới đương đại, hiếm có mối quan hệ nào đặc biệt như quan hệ giữa hai Đảng, hai Chính phủ và nhân dân hai nước Việt Nam - Cuba. Lãnh đạo và nhân dân hai nước Việt Nam - Cuba luôn nhận thức về tầm quan trọng của quan hệ hai nước, coi đây là tài sản vô giá của hai dân tộc.

Lãnh tụ Fidel Castro từng nói quan hệ Việt Nam - Cuba là mối quan hệ đặc biệt không có tiền lệ, là hình mẫu của quan hệ quốc tế, nhân dân Việt Nam mãi mãi ghi nhớ tình cảm sâu đậm mà nhân dân Cuba đã dành cho mình trong chiến tranh cũng như trong hòa bình xây dựng đất nước. Trong suốt những năm tháng Cuba bị Mỹ siết chặt cấm vận, bị thiên tai tàn phá liên tiếp, phải đương đầu với rất nhiều khó khăn, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam đã dành cho Cuba anh em sự ủng hộ hết lòng đúng như lời khẳng định của Chủ tịch Fidel Castro trong chuyến thăm Việt Nam lần thứ 3 vào năm 2003: “Việt Nam là người bạn tốt nhất, trong những ngày tháng khó khăn không thể tưởng tượng nổi của thời kỳ đặc biệt, khi hoàn toàn không ai tin tưởng rằng cách mạng Cuba lại có thể trụ được”.

Có thể nói, hơn sáu thập kỷ qua, xây dựng và phát triển quan hệ đặc biệt Việt Nam - Cuba trở thành mối quan hệ bang giao quốc tế có một không hai trong lịch sử, là một hình mẫu cao đẹp cần được xây dựng và phát huy trong quan hệ quốc tế hiện đại.

PV: Từ mối quan hệ thủy chung, son sắt, chí nghĩa, chí tình mà Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Cuba xây đắp trong lịch sử, đặt ra cho chúng ta trách nhiệm rất lớn trong việc gìn giữ và phát huy mối quan hệ tốt đẹp này trong tình hình hiện nay?

Đại tá Dương Hồng Anh: Hơn 60 năm qua, dù tình hình thế giới và khu vực có những biến đổi sâu sắc, với những diễn biến phức tạp, khó lường, song Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước luôn kiên trì và quyết tâm đưa mối quan hệ hợp tác lên tầm cao mới, nhằm kế thừa, phát huy mạnh mẽ truyền thống tốt đẹp mà hai dân tộc đã dày công vun đắp; phấn đấu đưa quan hệ hai nước trở thành mối quan hệ đặc biệt không có tiền lệ, là hình mẫu của quan hệ quốc tế. Nhân dân Việt Nam mãi mãi ghi nhớ tình cảm sâu đậm và những sự giúp đỡ vô giá nhân dân Cuba đã dành cho mình.

Thực tiễn những năm qua đã chứng minh rằng chủ trương đó luôn được bảo đảm và thực hiện với tinh thần trách nhiệm cao nhất. Đó cũng là minh chứng sinh động nhất, đập tan mọi luận điệu xuyên tạc mối quan hệ đặc biệt giữa hai nước. Quan hệ đặc biệt Việt Nam - Cuba do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Fidel Castro đặt nền móng mãi mãi là biểu tượng bất diệt của chủ nghĩa quốc tế trong sáng vô tư và thủy chung, là niềm tự hào của các thế hệ sau này của nhân dân hai nước, đồng thời được xây dựng vun đắp từ tình cảm, trí tuệ và sức lực của hai dân tộc, được thử thách qua những năm tháng khó khăn nhất của lịch sử quan hệ Việt Nam - Cuba, đã trở thành tài sản vô giá và là nguồn cổ vũ lớn lao cho sự nghiệp cách mạng mỗi nước, là nhân tố quan trọng, góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở hai quốc gia.

PV: Xin cảm ơn ông.