Thay mặt Thủ tướng, sáng 4/11, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã làm rõ thêm một số nội dung liên quan đến các chất vấn của đại biểu Quốc hội đối với lĩnh vực của Bộ Xây dựng.

Về tiến độ lập phê duyệt quy hoạch trong hệ thống quy hoạch quốc gia, Phó Thủ tướng cho biết, theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017, hệ thống quy hoạch quốc gia có tổng số 110 quy hoạch, trong đó có 41 quy hoạch quốc gia, 6 quy hoạch vùng và 63 quy hoạch tỉnh. Việc ban hành Luật Quy hoạch 2017 là đổi mới căn bản về phương pháp, tư duy và mục tiêu khắc phục việc chia cắt, chồng chéo, manh mún, phân tán trong công tác quy hoạch.

Luật Quy hoạch đưa ra quy định quy hoạch cấp trên thực hiện trước để làm cơ sở cho quy hoạch cấp dưới; quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ sở để lập quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh.

Phó Thủ tướng cũng thừa nhận, Luật Quy hoạch ra đời gần 5 năm, quy hoạch tổng thể quốc gia vẫn chưa được phê duyệt, do đây là vấn đề mới, khó chưa có tiền lệ. Lần đầu tiên trong lịch sử chúng ta xây dựng quy hoạch tổng thể quốc gia. Do vậy, mặc dù quy hoạch đã có hiệu lực từ đầu năm 2019, nhưng việc lập các quy hoạch tỉnh, quy hoạch vùng, quy hoạch ngành quốc gia còn nhiều khó khăn, vướng mắc chưa triển khai được.

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và những bất cập của Luật Quy hoạch, Nghị quyết 751 năm 2019 và Nghị quyết 61 năm 2022 ra đời cho phép lập đồng thời các quy hoạch theo quy định của luật, quy hoạch được lập xong trước thì được phê duyệt trước; nếu không mâu thuẫn giữa quy hoạch thấp hơn với quy hoạch cao hơn, thì quy hoạch thấp hơn phải điều chỉnh theo quy hoạch cao hơn. Các quy hoạch trước đây tương ứng tiếp tục thực hiện cho tới khi quy hoạch mới được phê duyệt.

Đặc biệt, Nghị quyết 751 và 61 đã tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, bất cập trong Luật Quy hoạch, công tác quy hoạch đã có chuyển biến, đạt được kết quả bước đầu. Hiện Chính phủ đã phê duyệt 8 quy hoạch: sử dụng đất quốc gia, mạng lưới đường bộ quốc gia, mạng lưới đường sắt quốc gia, tổng thể phát triển hệ thống cảng biển quốc gia, kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa, vùng ĐBSCL, quy hoạch tỉnh Bắc Giang và Hà Tĩnh. Hiện đã lập xong 57 quy hoạch quốc gia, gồm 15 quy hoạch ngành và 42 quy hoạch tỉnh. Cả 57 quy hoạch này đang thực hiện các bước quy trình thủ tục thẩm định, 45 quy hoạch còn lại trong đó có 19 quy hoạch tỉnh, 26 quy hoạch ngành và quy hoạch tổng thể quốc gia đang được xây dựng.

Phó Thủ tướng nêu rõ, đây là khối lượng công việc lớn bởi trong 10 năm 2011-2020, mới phê duyệt được 31 quy hoạch ngành quốc gia và quy hoạch tỉnh. Để hoàn thành phê duyệt 102 quy hoạch còn lại là thách thức lớn.

Để bảo đảm tiến độ, tinh thần chung chỉ đạo của Thủ tướng và Chính phủ là phấn đấu mức cao nhất để sớm hoàn thành phê duyệt 102 quy hoạch nhưng không chạy theo số lượng, mà chú trọng chất lượng.

Để đảm bảo chất lượng quy hoạch, Chính phủ đề nghị các bộ ngành dành nhiều thời gian, quan tâm cho công tác quy hoạch; chú trọng việc lựa chọn tư vấn quy hoạch, phát huy tốt vai trò của các cơ quan thẩm tra, hội đồng thẩm định, tránh tình trạng một số quy hoạch ngành, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị chất lượng thấp, phải làm đi làm lại, mất thời gian.

Về công tác quy hoạch đô thị và quản lý phát triển đô thị, Phó Thủ tướng khẳng định, công tác quy hoạch, quản lý và phát triển đô thị đã đạt nhiều kết quả rất quan trọng. Tỷ lệ đô thị hóa đã tăng từ 30,5% năm 2010 lên 40,5% năm 2021; các khu vực đô thị đều có tốc độ tăng trưởng GDP khá cao gấp 2 lần bình quân chung và đều tăng trưởng từ 12-15%/năm; nhiều KĐT văn minh hiện đại được hình thành, hạ tầng đô thị từng bước được cải thiện, không gian đô thị được mở rộng, đã làm thay đổi diện mạo đô thị của các thành phố và các địa phương…

Bên cạnh đó, theo Phó Thủ tướng, công tác phát triển đô thị, quản lý đô thị còn nhiều hạn chế. Việc chỉnh trang đô thị trung tâm, cải tạo chung cư cũ xuống cấp rất chậm: nhiều khu nhà trọ công nhân tại các đô thị chưa bảo đảm các tiêu chuẩn xây dựng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn; một số khu vực đô thị quá tải về hạ tầng, các tiêu chí về đô thị như tỷ lệ cây xanh, công viên, vườn hoa, đất giao thông… còn rất thấp. Hầu hết các đô thị loại I, đô thị loại đặc biệt tỷ lệ này mới đạt 40-50% so với yêu cầu. Tỷ lệ đất phục vụ công cộng, phúc lợi, giao thông ở tất cả các đô thị đều rất thấp.

Phó Thủ tướng cho rằng, nguyên nhân của những tồn tại hạn chế này xuất phát từ công tác quy hoạch và quản lý chỉnh trang đô thị còn nhiều hạn chế, vi phạm trật tự xây dựng diễn ra khá nhiều nhưng chưa được xử lý kịp thời; Chất lượng nhiều đồ  án quy hoạch chưa đáp ứng yêu cầu, thiếu tầm nhìn, không đảm bảo cân đối giữa quỹ đất dành cho các chức năng công cộng, quy hoạch mật độ nhà cao tầng quá lớn… gây áp lực quá tải cho hạ tầng đô thị.

Bộ Xây dựng và các bộ, ngành, địa phương đã triển khai khá tốt công tác quy hoạch; nhiều quy hoạch được phê duyệt bảo đảm chất lượng, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH và chỉnh trang đô thị. Tuy nhiên còn nhiều đồ án quy hoạch đã trình Thủ tướng nhưng do chất lượng tư vấn, công tác thẩm tra, thẩm định không đạt yêu cầu dẫn tới phải làm đi làm lại nhiều lần, mất nhiều thời gian. Đặc biệt, có những công trình điều chỉnh giảm quỹ đất cây xanh, công viên, công trình phúc lợi công cộng, mà tăng quỹ đất ở, điều chỉnh chiều cao công trình dẫn tới quá tải hệ thống hạ tầng.

Phó Thủ tướng đề nghị, thời gian tới, Bộ Xây dựng và địa phương đặc biệt quan tâm đến công tác lựa chọn tư vấn, tổ chức thẩm tra thẩm định. Đây là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng quy hoạch, lựa chọn tư vấn có kinh nghiệm, nắm được quy luật và pháp luật liên quan. Trách nhiệm Bộ Xây dựng và địa phương, lực lượng thanh tra chuyên nganh phối hợp chặt chẽ với chính quyền các cấp tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý kịp thời vi phạm trong lĩnh vực xây dựng và quản lý trật tự xây dựng đô thị, nhất là tình trạng xây dựng không phép, sai phép, vượt quá xin phép, xây dựng trên đất nông nghiệp và lấn chiếm đất. Về chính quyền địa phương, tỉnh và thành phố tăng cường vai trò cơ sở để xử lý kịp thời. Bộ Xây dựng rà soát quy định pháp luật liên quan đến quy hoạch như luật quản lý phát triển đô thị, luật xây dựng, bất động sản và quy chuẩn, tiêu chuẩn đô thị và pháp luật liên quan để kịp thời để xuất bổ sung theo thực tiễn..../.