Điểm đặc biệt là không có khu định cư nào khác được xây dựng trên địa điểm này trong hàng thiên niên kỷ và được bảo tồn rất tốt, bao gồm cả mặt bằng của bốn ngôi nhà dài. Cuộc sống của những cư dân đầu tiên của thời đại đồ đá mới không hề đơn giản và gắn chặt với thiên nhiên. Họ sống bằng cách trồng trọt, chăn nuôi, hoặc bằng cách hái lượm hoặc săn bắn.

Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong việc trồng trọt trên đồng ruộng mà không có cày, chỉ sử dụng các công cụ bằng gỗ, nhưng cộng đồng này đã thành công - trong vòng vài thế kỷ, đã lan rộng khắp hầu hết châu Âu, thay thế những người săn bắn và hái lượm ban đầu.

Người tiền sử định cư tại Dobren gần Kutná Hora ở rìa của khu vực có đất đai màu mỡ và khí hậu thích hợp cho nền nông nghiệp thời tiền sử. Ông Daniel Pilař, Viện Khảo cổ học của Viện Hàn lâm Khoa học Cộng hòa Séc, cho biết: “Địa điểm này được phát hiện vào đầu mùa xuân năm nay. Chúng tôi đã ngạc nhiên khi phát hiện di tích của một khu định cư không phải điển hình cho khu vực này. Khi chúng tôi nhìn thấy cách thiết kế ngôi nhà, chúng tôi biết ngay rằng đây là một khu định cư thời đồ đá mới”.

Khu định cư chưa từng được biết đến từ thời kỳ đồ đá sớm này được xây dựng cách đây hơn 7.000 năm bởi cộng đồng những người nông dân lâu đời nhất đến lãnh thổ Séc từ Đông Nam Âu. Các nhà khảo cổ học cũng đã tìm thấy bản vẽ mặt bằng của bốn ngôi nhà dài – những tòa nhà điển hình của thời đại đó. Những ngôi nhà này thường rộng từ 4 đến 6 m và dài từ 10 đến 40m.

Bản thân những ngôi nhà này không được bảo tồn vì chúng được xây dựng bằng gỗ. Các cột được xây dựng dày đặc nhất ở các hàng ngoài cùng tạo thành các bức tường của ngôi nhà. Trong đó, các cột đôi khi đứng ngay cạnh nhau. Tuy nhiên, các hàng trong cùng của chúng có khoảng cách lớn hơn giữa chúng - thường là hơn một mét - vì vậy có thể di chuyển giữa chúng mà không gặp bất kỳ vấn đề nào.

Mặc dù những ngôi nhà như vậy không còn tồn tại cho đến ngày nay, nhưng có thể tìm thấy các hố, vết tích xưa trong quá trình nghiên cứu. Ngoài những ngôi nhà, các nhà nghiên cứu còn tìm thấy nhiều hố xung quanh. Những hố này được sử dụng để khai thác đất sét dùng để xây dựng nhà. Các chuyên gia tìm thấy chủ yếu là đồ gốm trong các hố. Chúng được sử dụng hàng ngày để nấu ăn, sinh hoạt và thậm chí là lưu trữ. Các công cụ đã qua sử dụng - lưỡi dao bằng đá lửa, rìu sắc và máy mài đá - cũng được tìm thấy trong các hố.

Trong những tháng tới, các chuyên gia sẽ làm việc để xử lý dữ liệu họ đã thu thập được tại hiện trường, ví dụ, bằng phương pháp xác định niên đại bằng cacbon phóng xạ và phát quang, phân tích phytolith, phân tích cây thời tiền sử, cũng như dấu vết công cụ và nghiên cứu di truyền thực vật. Điều này sẽ liên quan đến một nhóm chuyên gia rộng lớn từ nhiều lĩnh vực khác nhau.