Bên lề Hội thảo “70 năm chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan (25/9/1952 – 25/9/2022)- Dấu ấn lịch sử, kinh nghiệm về xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân”, chiều nay (23/9), Thành ủy Đà Nẵng, Viện Lịch sử Quân sự, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 phối hợp tổ chức lễ khánh thành Di tích Chiến thắng đồn Lệ Sơn; Lễ khánh thành Di tích Chiến thắng Đồn Nhất- Hải Vân quan. Ông Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao dự và cắt băng khánh thành.

Công trình Di tích Chiến thắng Lệ Sơn, xã Hòa Tiến, huyện Hòa Vang được xây dựng lần đầu năm 2001, ghi dấu chiến công tiêu diệt đồn Lệ Sơn ngày 19/9/1952 của Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803, Liên khu 5. Ngày 01/5/2001, UBND thành phố Đà Nẵng ra quyết định công nhận Bia di tích Chiến thắng Lệ Sơn là di tích cấp thành phố. Qua thời gian, công trình Bia di tích cũ đã xuống cấp, được sự chung tay đóng góp của gia đình thân nhân các cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 59 và các tổ chức, cá nhân, UBND huyện Hòa Vang đã làm chủ đầu tư nâng cấp Công trình Di tích chiến thắng Lệ Sơn với tổng diện tích hơn 1000 m2. Công trình gồm các hạng mục xây mới nhà bia, mở rộng sân nền, làm mới cảnh quan, cây xanh.

Trong kháng chiến chống Pháp, Lệ Sơn là cứ điểm khá kiên cố, do một đại đội hỗn hợp Pháp-bảo an chiếm đóng, được trang bị hỏa lực mạnh và được chi viện của các trận địa pháo binh ở Vĩnh Điện, Đà Nẵng và Ái Nghĩa. Cứ điểm Lệ Sơn có tên đội Tước khét tiếng gian ác, đã gây nhiều đau thương tang tóc cho bà con khắp vùng. Đêm 19/9/1952, Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 đã đồng loạt tấn công đồn Lệ Sơn. Sau một giờ chiến đấu, từng tốp lính địch giơ tay đầu hàng, ta bắt sống tại chỗ 15 tên, thu toàn bộ vũ khí, trang bị và nhiều quân trang, quân dụng. Chiến thắng Lệ Sơn có ý nghĩa quan trọng đối với cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tại chiến trường Khu 5.

Cũng trong chiều nay, ông Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao dự lễ khánh thành Di tích chiến thắng Đồn Nhất- Hải Vân Quan. Đồn Nhất án ngữ trên đỉnh đèo Hải Vân, là một bộ phận quan trọng của cụm công trình kiến trúc Hải Vân Quan - pháo đài quân sự có vị trí chiến lược cực kỳ quan trọng, được vua Minh Mạng cho xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 7 (1826) để phòng thủ cửa ngõ phía Nam của Kinh thành Huế.

Nhận thấy tầm quan trọng chiến lược của Đồn Nhất, cuối năm 1946, sau khi trở lại xâm lược nước ta lần thứ 2, thực dân Pháp đã tận dụng cải tạo và củng cố Đồn Nhất thành một cứ điểm với nhiều công sự vững chắc có tường bằng đá bao quanh, án ngữ giữa đỉnh đèo Hải Vân hiểm trở để kiểm soát lưu thông trên đường đèo, ngăn chặn sự kết nối của quân ta ở Liên khu 5 với chiến trường Bình Trị Thiên. Thực hiện Nghị quyết Quân sự của Hội nghị Liên khu uỷ 5 lần thứ hai, Đảng uỷ Bộ Tư lệnh Liên khu 5 quyết định triển khai Chiến dịch Hè Thu 1952, với chiến trường chính là toàn tỉnh Quảng Nam- Đà Nẵng, trong đó xác định Đồn Nhất là một trong những cứ điểm chiến lược cần phải tiêu diệt. Rạng sáng ngày 25 tháng 9 năm 1952, Đại đội 6 tăng cường của Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 chủ lực cơ động Liên khu 5, với sự hỗ trợ của du kích xã Hòa Liên đã chủ động tấn công trực tiếp và tiêu diệt cứ điểm Đồn Nhất. Để góp phần làm nên chiến thắng Đồn Nhất, 7 cán bộ, chiến sĩ hy sinh anh dũng khi tuổi đời còn rất trẻ, trong có vai trò quan trọng của liệt sĩ, Tiểu đội trưởng Nguyễn Bá Dương.

Phát biểu tại Lễ khánh thành Di tích Chiến thắng Lệ Sơn và Di tích Chiến thắng Đồn Nhất- Hải Vân Quan, ông Lê Trung Chinh, Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng cho biết, những công trình lịch sử văn hóa này làm giàu thêm tư liệu về lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc của quân dân cả nước nói chung và Đà Nẵng nói riêng, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho các tầng lớp nhân dân và thế hệ trẻ hôm nay hiểu thêm về lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc của quân dân Quảng Nam - Đà Nẵng.

Ông Chinh nói: “Công trình này không chỉ là biểu tượng cho ý chí quyết tâm của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống Pháp cứu nước mà còn là tượng đài khắc ghi sự hy sinh xương máu của các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống nơi đây vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước; góp phần giáo dục truyền thống lịch sử vẻ vang của dân tộc cho các thế hệ hôm nay và mai sau”.

Nhân dịp này, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình đến thăm và tặng quà ông Huỳnh Năm, nguyên chiến sĩ Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803, Liên khu 5; Dự lễ ra mắt cuốn sách “Tiểu đoàn 59- Anh hùng giữa lòng dân” do Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật xuất bản./.