Chiều nay (5/10), Ban tổ chức Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội của báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) chính thức công bố kết quả giải thưởng lần thứ 16 năm 2023.

Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh được trao Giải thưởng Lớn vì đã có những cống hiến xuất sắc cho Hà Nội bằng những tác phẩm điện ảnh và văn học thấm đẫm giá trị lịch sử và nhân văn về Hà Nội.

Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh có sự nghiệp điện ảnh đồ sộ với các bộ phim nổi tiếng như "Bao giờ cho đến tháng Mười" (1985), "Thương nhớ đồng quê" (1995), "Trở về" (1994), "Hà Nội mùa đông năm 46" (1997), "Mùa ổi" (2001), "Đừng đốt" (2009),… và mới nhất là "Hoa nhài" (2022).

Trong số các tác phẩm của NSND Đặng Nhật Minh, chủ đề Hà Nội đều xuất hiện và được khai thác ở nhiều chiều kích, từ thời cuộc cho đến con người. Để rồi dấu ấn Hà Nội trở thành một phần quan trọng trong sự nghiệp từ văn chương đến điện ảnh của Đặng Nhật Minh với những tác phẩm đi cùng năm tháng và thực sự Hà Nội. 

Như ông giãi bày: “Hà Nội thân thương với tôi như một người ruột thịt. Là người gốc Huế, nhưng chẳng khi nào tôi phân chia trong mình có bao nhiêu phần Huế, bao nhiêu phần Hà Nội. Với Huế, tôi chỉ sống những năm tháng tuổi thơ. Trong khi những năm tháng trưởng thành cho đến nay, tôi gắn bó với Hà Nội. Hà Nội đã hình thành nên con người nghệ sĩ của tôi - một người làm điện ảnh cho đến hôm nay đều bởi Hà Nội”.

Hà Nội đã chứng kiến Đặng Nhật Minh trưởng thành. Nhưng Đặng Nhật Minh cũng là người tường tận biết bao sự thay đổi của Hà Nội. Cứ thế với những gắn bó và thấu hiểu, từng giai đoạn của Hà Nội đã trở thành những thời để nhớ trên phim của Đặng Nhật Minh. Điển hình có thể kể tới chùm 3 phim "Hà Nội mùa đông năm 46", "Mùa ổi" và "Hoa nhài".

Dễ thấy có một lịch sử Hà Nội vừa hoài niệm, vừa hiện thực, vừa dữ dội, vừa bình yên qua những thước phim của Đặng Nhật Minh - mà rất nhiều trong số đó bắt nguồn từ tác phẩm văn học của ông, được ông tự chuyển thể kịch bản và đạo diễn. Thế nhưng, ông lại tiết lộ mình không có ý thức hay bất cứ chủ đích nào để phản ánh các giai đoạn thăng trầm của lịch sử Hà Nội. Ông coi đó là một duyên số với Hà Nội, với đề tài Hà Nội.

Đạo diễn Đặng Nhật Minh chia sẻ: “Quả thật, nếu nhìn lại Hà Nội từ quá khứ cho tới hiện tại, tôi đều có những tác phẩm điện ảnh nói về một số giai đoạn nhất định. Để lý giải sự tình cờ này chỉ có thể nói một điều. Đó là vì tôi đã gắn bó máu thịt với số phận của thành phố này. Nếu tôi sống mà không gắn bó với những biến động, với số phận của thành phố chắc chắn không thể có được chuỗi những bộ phim về Hà Nội như thế”.

Ở chiều sâu, những bộ phim như "Hà Nội mùa đông năm 46", "Mùa ổi", "Hoa nhài", cùng với "Đừng đốt", "Trở về", Đặng Nhật Minh đặc biệt chú trọng tiếp cận số phận của từng con người, đi vào bên trong tâm tính, phẩm giá của người Hà Nội.

Phát biểu tại buổi trao giải, đạo diễn Đặng Nhật Minh cho biết rất cảm động và hạnh phúc với giải thưởng ở tuổi 85 này không chỉ bởi ông rất yêu Hà Nội, thành phố mà ông gắn bó 60 năm cuộc đời, nơi ông chứng kiến bao đổi thay, mà còn vì giải thưởng đến với ông ở tuổi cao khiến ông thấy nó trở nên đáng quý hơn.

Ông gửi lời cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp trong các bộ phim của ông, và tất nhiên cả những người Hà Nội, mảnh đất Hà Nội.

Theo lời của đạo diễn Đặng Nhật Minh, làm phim về Hà Nội, cái quan trọng nhất là nói được cái bên trong của con người Hà Nội, khẳng định vẻ đẹp tâm hồn của người Hà Nội. “Dù là người Hà Nội gốc, hay là người Hà Nội nhập cư đều mang trong mình tính nhân văn, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Hà Nội có thể thay đổi trong mọi thời cuộc biến động nhưng luôn có một mạch chảy bên trong con người Hà Nội, đó là tính nhân văn”.

Ngoài Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội cho NSND Đặng Nhật Minh, ban tổ chức còn trao bốn giải thưởng ở ba hạng mục. Riêng hạng mục Tác phẩm - Vì tình yêu Hà Nội được trao cho hai tác phẩm: Triển lãm ảnh Hanoi Streets 1985-2015: In The Years Of Forgetting (Hà Nội 1985 - 2015: Những năm tháng bị lãng quên) của William E. Crawford do Không gian nghệ thuật Manzi, Phòng tranh Art Vietnam phối hợp tổ chức với sự tài trợ của Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam và cuốn "Phố Hàng Bột, chuyện "tầm phào" mà nhớ" của Hồ Công Thiết (NXB Lao Động và Chibooks ấn hành).

Giải Việc làm - Vì tình yêu Hà Nội được trao cho Festival Thu Hà Nội - Đến để yêu lần đầu tiên do Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội (UBND TP Hà Nội) tổ chức.

Giải Ý tưởng - Vì tình yêu Hà Nội được trao cho: Chủ trương và các bước chuẩn bị tích cực của Thành phố Hà Nội, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cùng các đơn vị liên quan nhằm đưa môn Hà Nội học thành một môn học trong giáo dục phổ thông tại Hà Nội.