Không có bất kỳ định nghĩa chung nào về vũ khí hạt nhân chiến thuật, và các nhà phân tích lưu ý rằng việc sử dụng bất kỳ loại vũ khí hạt nhân nào đều sẽ phá vỡ “cấm kỵ hạt nhân” vốn đã tồn tại kể từ khi Mỹ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản năm 1945 – lần duy nhất loại vũ khí hủy diệt hàng loạt này được triển khai trong chiến tranh.

Dưới đây là những đặc điểm của vũ khí hạt nhân chiến thuật và lý do vì sao loại vũ khí này lại thu hút nhiều sự chú ý đến như vậy.

Vũ khí hạt nhân chiến thuật là gì?

Vũ khí hạt nhân chiến thuật thường được đặc trưng bởi kích thước, tầm bắn hoặc việc sử dụng chúng cho các mục tiêu quân sự hạn chế. Chúng thường được gọi là “vũ khí phi chiến lược”. Nếu như vũ khí chiến lược được thiết kế để nhắm vào “năng lực và ý chí chiến đấu của đối phương”, bao gồm các cơ sở hạ tầng, cơ sở sản xuất, hệ thống giao thông, liên lạc và các mục tiêu khác thì vũ khí chiến thuật được thiết kế để thực hiện nhiệm vụ nhằm vào các mục tiêu quân sự hạn chế hơn, tức thời hơn để qua đó giành chiến thắng trong một trận chiến.

Các đầu đạn hạt nhân chiến thuật là những vũ khí được sử dụng trên chiến trường ở quy mô hạn chế, được cho là để phá hủy các đội xe tăng hoặc nhóm tàu sân bay nếu được sử dụng trên biển. Những đầu đạn này có đương lượng nổ từ 10 - 100 kiloton, còn được gọi là "đương lượng thấp".

Mặc dù vậy, sức công phá của vũ khí hạt nhân chiến thuật vẫn lớn hơn nhiều lần so với bom thông thường, gây ra bụi phóng xạ và các hiệu ứng chết người khác ngoài vụ nổ chính. Trên thực tế, không có kích thước thống nhất để xác định vũ khí hạt nhân chiến thuật.

Vũ khí hạt nhân chiến thuật thường được gắn trên tên lửa, bom thả từ trên không, hoặc thậm chí là đạn pháo có tầm bắn tương đối ngắn, kém xa so với tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) khổng lồ được thiết kế để có thể bay xa hàng nghìn km, tấn công các mục tiêu trên khắp các đại dương.

Ai sở hữu vũ khí hạt nhân chiến thuật?

Theo báo cáo hồi tháng 3 của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS), nước này có khoảng 230 đầu đạn hạt nhân phi chiến lược, trong đó có khoảng 100 quả bom B61 được triển khai cùng máy bay ở châu Âu.

Vào năm 2018, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã công bố kế hoạch phát triển một đầu đạn đương lượng nổ thấp mới cho tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) và một tên lửa hành trình có khả năng mang đầu đạn hạt nhân phi chiến lược mới.

Theo báo cáo của CRS, Nga có từ 1.000 - 2.000 đầu đạn hạt nhân phi chiến lược trong kho vũ khí của mình.

Tuần này, Triều Tiên tuyên bố rằng loạt vụ phóng thử tên lửa gần đây của họ được thiết kế để mô phỏng việc tấn công Hàn Quốc bằng vũ khí hạt nhân chiến thuật. Các chuyên gia tin rằng, nếu Triều Tiên tiếp tục thử hạt nhân, hoạt động này có thể bao gồm việc phát triển các đầu đạn nhỏ hơn dành cho chiến trường.

Nguy cơ vũ khí hạt nhân chiến thuật sẽ được sử dụng

Tổng thống Nga Vladimir Putin hồi tháng 9 đã đưa ra hai cảnh báo hạt nhân trong bài phát biểu của mình. Cảnh báo đầu tiên trực tiếp hướng tới NATO. Tổng thống Putin cho rằng các nhà hoạch định chính sách của NATO đã thảo luận về việc sử dụng "vũ khí hủy diệt hàng loạt" nhằm chống lại Nga. Ông "đã nhắc nhở" NATO rằng Nga sở hữu "những vũ khí hiện đại hơn các vũ khí NATO đang sở hữu". Thông điệp đã rõ ràng: Đó là Nga sẽ đáp trả cuộc tấn công hạt nhân của NATO.

Cảnh báo hạt nhân thứ hai mang tính chung chung hơn. Tổng thống Putin khẳng định Nga sẽ "sử dụng mọi phương tiện sẵn có" để bảo vệ "sự thống nhất lãnh thổ", bảo vệ người dân Nga cũng như "sự độc lập và tự do" của Nga.

"Tôi không nghĩ là ông ấy sẽ làm vậy", Tổng thống Mỹ Joe Biden trả lời khi được hỏi liệu nhà lãnh đạo Nga có sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật hay không. Mặc dù vậy, theo nhà lãnh đạo Mỹ, lời đe dọa của ông Putin cũng có tác động gây mất ổn định, đồng thời cảnh báo về những sai sót có thể xảy ra sau đó.

"Ông ấy [Tổng thống Putin – ND] không thể tiếp tục nói về việc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật như một điều hợp lý để làm. Có thể có sai lầm. Những tính toán sai có thể xảy ra, không ai có thể chắc chắn điều gì sẽ xảy ra và có thể kết thúc bằng ngày tận thế", CNN dẫn lời ông Biden.

Tổng thống Biden không tiết lộ phản ứng của Mỹ nếu ông Putin thực hiện những lời đe dọa của mình nhưng cho biết, Bộ Quốc phòng Mỹ đã chủ động xây dựng các phương án dự phòng nếu kịch bản này xảy ra.

Trong khi đó, giới phân tích nhận định, cách thức Triều Tiên triển khai các vụ thử nghiệm tên lửa và một số tuyên bố gần đây của Triều Tiên dường như cho thấy những thay đổi nguy hiểm trong nỗ lực theo đuổi vũ khí hạt nhân của Bình Nhưỡng.

Các động thái gần đây của Triều Tiên cũng làm dấy lên tranh luận ở Hàn Quốc về việc tái sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật của Mỹ - vốn đã được rút khỏi Hàn Quốc từ những năm 1990; đồng thời với đó là những tranh cãi liên quan đến khả năng Hàn Quốc tự theo đuổi chương trình hạt nhân của riêng mình.

Cho đến nay, Triều Tiên vẫn luôn khẳng định nước này phát triển vũ khí hạt nhân chỉ để tự vệ./.