Sáng nay (13/3), tại Thành phố Cần Thơ diễn ra Hội nghị sơ kết gần 3 năm thực hiện Nghị quyết số 120 về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu. Gần 3 năm là khoảng thời gian ngắn với một chiến lược phát triển vùng, nhưng điều mà những người tâm huyết, quan tâm tới ĐBSCL nhận thấy, đó chính là Nghị quyết đã đi vào cuộc sống, bước đầu tạo những gam màu sáng cho bức tranh phát triển của vùng. 

Liên tục từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ, trên cương vị Thủ tướng Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì nhiều diễn đàn quan trọng nhằm tìm giải pháp để thúc đẩy phát triển bền vững vùng ĐBSCL, khu vực 20 triệu dân của vùng đất “chín rồng”, vùng đồng bằng cung cấp lương thực lớn nhất cho cả nước và xuất khẩu, nhưng lại dễ bị tổn thương nhất do biến đổi khí hậu.

Đó là Diễn đàn ĐBSCL 2016, Diễn đàn phát triển ngành tôm tại Cà Mau và đặt mục tiêu xuất khẩu 10 tỷ USD; khảo sát các vùng trồng lúa và cây ăn quả giá trị cao; khảo sát địa hình toàn vùng bằng trực thăng,…

Đặc biệt, giữa năm 2017, Thủ tướng đã thăm Hà Lan và một trong những nội dung quan trọng là để nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quan trọng về ứng phó biến đổi khí hậu. Tại sao vùng Rotterdam thấp hơn mực nước biển, chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, lại trở thành cụm cảng trung chuyển lớn của châu Âu và thế giới. Đây chính là kinh nghiệm và gợi mở quan trọng đối với vùng ĐBSCL.

Đó chính là những bước chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng, tâm huyết và trách nhiệm của Chính phủ, của Thủ tướng để ban hành Nghị quyết 120.

Và Nghị quyết 120 được giới chuyên môn đánh giá là Nghị quyết “vàng” mang tính đột phá, có ý nghĩa lịch sử, mang lại sự đồng thuận đầy cảm xúc cho những những người hiểu, gắn bó, tâm huyết với vùng ĐBSCL. Bởi Nghị quyết định hình chiến lược phát triển bền vững ĐBSCL theo hướng tổng thể, đồng thời, tích hợp với tầm nhìn dài hạn và khát vọng về một vùng ĐBSCL trù phú, thịnh vượng. Bởi Nghị quyết lấy con người làm trung tâm, coi việc sử dụng hiệu quả tiết kiệm và bền vững tài nguyên nước, đất đai và các tài nguyên khác là triết lý phát triển.

Hơn thế, Nghị quyết đã tạo chuyển biến căn bản về mặt nhận thức, tư duy phát triển ĐBSCL theo hướng “thuận thiên”. Từ chỗ tư duy vùng đất chịu ảnh hưởng của nước biển dâng, bị ngập mặn, gặp khó khăn trong sản xuất chuyển sang coi nước mặn, nước lợ là tài nguyên và chuyển đổi cơ cấu sản xuất cho phù hợp. Từ chỗ chỗ sản xuất chủ yếu dựa vào các ưu đãi của thiên nhiên sang ứng dụng khoa học công nghệ công nghệ cao, công nghiệp chế biến sâu, hình thành các chuỗi giá trị.

Từ chỗ liên kết còn lỏng lẻo chuyển sang “muốn đi xa phải cùng đi” dựa trên quy hoạch vùng và xây dựng cơ chế điều phối vùng trên cơ sở điều tra, xây dựng dữ liệu số về độ cao, bản đồ nước ngầm cho tất cả các địa phương vùng ĐBSCL… Và chính tư duy “thuận thiên” nên dù năm 2020 ĐBSCL vẫn chịu ảnh hưởng của các đợt mặn xâm nhập đến khốc liệt, người dân vẫn có một vụ thu hoạch được mùa, được giá.

Bởi vậy mà gần 3 năm triển khai Nghị quyết, vùng ĐBSCL đã xuất hiện nhiều mô hình, sáng kiến hay. Đó là mô hình trồng lúa mùa chất lượng cao kết hợp nuôi tôm càng xanh tại tỉnh Kiên Giang; đó là mô hình nuôi cá tra, mô hình nuôi tôm nước lợ, mô hình kinh tế hợp tác liên kết theo chuỗi giá trị của tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu; đó còn là mô hình du lịch sinh thái của tỉnh An Giang, mô hình lúa chịu mặn thích ứng biến đổi khí hậu của tỉnh Bến Tre…  

Nên có thể nói, với phương châm “Chính phủ thúc đẩy, doanh nghiệp hành động, người dân hưởng ứng”, Nghị quyết 120 đã tạo “đòn bẩy”, động lực, niềm tin và sự lan tỏa để thu hút được các nhà đầu tư đến với vùng đất giàu tiềm năng và lợi thế này.

Các bộ ngành vào cuộc, các nhà khoa học và chuyên môn hiến kế, và đặc biệt quan trọng là các doanh nghiệp bỏ vốn đầu tư không chỉ trong lĩnh vực sản xuất trực tiếp mà là đầu tư vào hạ tầng cứng của vùng, một nút thắt cản trở sự phát triển của vùng hiện nay. Đó chính là vai trò vai trò dẫn dắt, kiến tạo của Chính phủ giúp những gam màu sáng về sự phát triển đang ngày càng rõ nét hơn với vùng ĐBSCL.

Những tín hiệu tích cực đầu tiên của việc triển khai Nghị quyết 120 là dấu ấn, động lực, niềm tin để cho thấy những bước đi đúng hướng. Song, vẫn còn đó những nút thắt gần tháo gỡ hoàn thiện thể chế chính sách, đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu kinh tế… Và đặc biệt là cần sớm có những công trình, dự án có tính liên vùng, liên ngành, có quy mô lớn nhằm thay đổi cơ bản bức tranh phát triển biền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu. Đây chính là một nội dung quan trọng cần được thảo luận tại Hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Nghị quyết 120./.