Vở kịch hát "Ngàn năm mây trắng" là vở thứ 7 của PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ ở vai trò nhà viết kịch bản sân khấu. Trên văn bản kịch bản này, Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam, Nhà hát Cải lương Việt Nam, Nhà hát Chèo Việt Nam phối hợp dựng và diễn. Ba đêm diễn, duyệt rồi ra mắt bè bạn, khán giả luôn chật ních khán phòng và rõ ràng là gặt hái nhiều tràng vỗ tay tặng cho các nghệ sĩ.

Hơn một tiếng diễn, các nghệ sĩ sân khấu ba nhà hát đã cho khán giả thưởng thức một vở diễn mãn nguyện, nhuần nhuyễn, hấp dẫn, tạo nên sự thống nhất nhịp nhàng trên một kịch bản sân khấu. Nhiều loại hình âm nhạc, ca nhạc dân tộc đã được hòa trộn, trở thành không vùng miền, không biên giới, phá vỡ sự cách biệt cả về thời gian và không gian nghệ thuật ca nhạc dân tộc, cho khán giả mãn nguyện chứ không vênh như một nồi lẩu thập cẩm.

Vở kịch hát "Ngàn năm mây trắng". (Ảnh: Hà Phương)

Đặc tính chung của kịch bản Nguyễn Thế Kỷ bấy lâu nay đó là, ông tạo ra một văn bản kịch sân khấu chỉ tựa vào một vấn đề cốt lõi nhất đã có hay diễn ra, hoặc truyền thuyết trong lịch sử - tôi gọi là "khoảnh khắc lịch sử", để tạo ra một câu chuyện dầy dặn, có chuyện, lắm lớp lang, lại mang theo giá trị tư tưởng mà ông muốn truyền tải.

Những vở kịch trước của ông nói về Nhà cách mạng Phan Đăng Lưu, về các chiến sỹ thanh niên xung phong trong "Hoa lửa Truông Bồn"... đều ở dạng tư liệu lịch sử rất mong manh, nhưng với sự giàu sáng tạo của Nguyễn Thế Kỷ, văn bản vẫn tạo dựng nên một hiện thực nào đó có dấu ấn lịch sử hay truyền thuyết mang những tính chất cơ bản, cô đọng điển hình của một vấn đề nào đó cần khắc họa.

Tôi gọi đó là hiện tượng cấu trúc hiện thực đời sống thành hiện thực văn học. Hiện thực văn học không chỉ tái hiện cái cốt lõi của hiện thực đời sống mà còn khi làm tốt nó, đúng mạch sẽ tạo ra hiện thực thời đại. Nó không lệ thuộc nhiều vào bằng chứng của lịch sử, nhưng vẫn nêu được tâm thế lịch sử, tâm thế thời đại hay con người thời đại. Vấn đề nói trên, thành công lớn gần đây, trước vở "Ngàn năm mây trắng" là văn bản kịch "Hoa lửa Truông Bồn".

Kịch "Hoa lửa Truông Bồn". (Ảnh: Hà Khánh)

Dựng vở "Ngàn năm mây trắng" lần này, sự tích Hòn vọng phu Tô Thị là câu chuyện trong truyền thuyết được tác giả lược bỏ tính bi thương trong cốt truyện cổ, chỉ giữ lại điều độc nhất là tâm thế chờ chồng (ở chiến trận trở về) là ở niềm tin về tình yêu vốn bất tử, để tạo ra một thực thể mới trong câu chuyện mới mà thời đại hôm nay vẫn là chuyện đáng bàn, không hề xưa cũ.

Người phụ nữ Việt có chồng ra trận, luôn ngóng chồng về. Nghe tin chồng mất vẫn hy vọng, tin vào tình yêu của chồng để đi tìm. Câu chuyện sau đó, tác giả dẫn khán giả đến với ba cảnh huống khác nhau, trên con đường mà người đàn bà đi tìm chồng. Từng cảnh huống một ở ba trường đoạn khác biệt, tác giả gắn với thực tế rất có thể có khả năng xảy ra đối một chiến binh, để từng câu chuyện có những thông điệp riêng, có ý đồ tư tưởng rất rõ ràng.

Tôi đánh giá cao cách viết này. Nó liên hệ cho tôi một truyện ngắn nổi tiếng hiện đại của Nhật: "Trong rừng trúc". Chính sự tạo nên câu chuyện đi tìm chồng có ba cảnh huống khác nhau này không chỉ tạo ra tính kịch, làm nên sự hấp dẫn cho khán giả ở câu chuyện sân khấu mà cũng từ xuất phát điểm ấy, nghệ thuật giữa chèo, cải lương, hát xẩm, dân ca Huế cùng được phát huy trong một vở diễn, trên một sân khấu một cách hợp lý.

Ở đây, Nguyễn Thế Kỷ đã thêm sáng tạo, không chỉ để cho câu chuyện éo le hấp dẫn mà có tác dụng tạo đất cho các loại hình ca nhạc dân tộc phát huy hết ưu việt của mình. Những làn điệu đậm đà sắc thái nhất, ưu việt nhất trong kho tàng âm nhạc Việt được hòa trộn trên sân khấu không khiên cưỡng. Đây là điểm sáng giá nhất của kịch bản văn học "Ngàn năm mây trắng".

"Ngàn năm mây trắng" có sự kết hợp nhuần nhuyễn của các loại hình ca nhạc dân tộc.

Việc dựng tình huống ba đoạn như thế trong bối cảnh điển hình: một đất nước liên miên có chiến tranh, người vợ Tô Thị tin ở tình yêu của chồng để đi tìm, tác giả đã đưa ra được những vấn đề chung nhất của phẩm cách con người Việt và đặc tính phổ quát đòi hỏi trong nhân cách của con người nói chung, Việt tính trong tính người thuộc về nhân loại.

Đó là phẩm chất con người, lòng chung thủy của tình vợ chồng, lòng trung của chiến sỹ nơi mặt trận với đất nước, không lung lay trước cám dỗ, bạo quyền của kẻ thù đất nước.

Đó cũng là vấn đề có tính triết lí nhận ra trong cuộc sống khi cuộc sống vốn luôn hai mặt, có điều ác và thiện. Tội ác luôn che dấu, dối trá bên cạnh điều đẹp đẽ và tử tế, người ta tin ở công lý, đạo lý và lẽ phải, không vội tin ở lời thiên hạ đồn mà phải tự sâu thẳm niềm tin của mình quyết tìmđến sự thật.

Những vấn đề tác giả Nguyễn Thế Kỷ đặt ra như thế khi dựng từ một huyền tích xưa, chưa hề lạc hậu với thời đại hôm nay. Nó vừa là làm đất tốt cho hình thức trình diễn của kịch sân khấu, vừa vẫn bảo đảm nội dung, những giá trị tư tưởng, nhân văn mà nghệ thuật đòi hỏi, đặt ra được các vấn đề không tầm thường, không mòn xáo. Các phẩm chất Việt của người đàn bà, của tráng sỹ ra trận bảo vệ đất nước, hơn lúc nào cần được khẳng định và nhắc lại.

Các phẩm chất Việt của người đàn bà, của tráng sỹ ra trận bảo vệ đất nước, hơn lúc nào cần được khẳng định và nhắc lại.

Kịch bản Nguyễn Thế Kỷ còn có thế mạnh trong lời hát và lời thoại. Ngôn ngữ kể bằng thơ nuột nà, lời lẽ phù hợp với tính thẩm mỹ thời đại, cũng giúp cho các làn điệu dân ca biểu đạt hay hơn, có sức lay động hơn, khi nghệ sĩ đã có giọng hay lại hết lòng nhập vai.

"Ngàn năm mây trắng" là cái tựa hay cho vở kịch hát, kể nàng Tô Thị vừa dân tộc vừa hiện đại. Nó như một biểu tượng phụ nhưng quan trọng khi những phẩm chất tốt đẹp của người Việt như vẻ đẹp bất tử mây trắng ngàn năm vẫn bay.

Trước khi dựng, vài người lo lắng cho sự hòa trộn các loại hình ca nhạc dân tộc trong một vở diễn trên sân khấu hiện đại. "Ngàn năm mây trắng" đã công diễn thành công, đánh một dấu mốc trên sân khấu hiện đại, chứng tỏ rằng, các loại hình nghệ thuật dân tộc có thể sống chung, phát huy hết vẻ đẹp cùa nó khi có một kịch bản văn học tốt, vững vàng và hợp lí.

Dựng vở và đạo diễn lần này, sân khấu tạo cảnh từ ước lệ đèn kéo quân để chạy cảnh cũng là bước sáng tạo cho cách kể của sân khấu hiện đại. Nó còn mang tính triết ngẫm khi cuộc sống bừa bộn và lịch sử có thể lặp lại, nên phải đấu tranh chống cái ác, hoàn thiện cái thiện không mệt mỏi.

Vở kịch được tán thưởng bởi nhiều gương mặt gạo cội của cả ba nhà hát. Những vai chính và phụ đều rất thành công, giọng hát tuyệt vời, đánh động vào trái tim khán giả, giữ công chúng ở lại đến phút cuối cùng màn diễn. Đã nhiều người viết về sự nhập vai, diễn xuất tuyệt vời của ba nhà hát và dàn diễn viên, các nghệ sĩ ưu tú, nên tôi không nhắc thêm nữa.

“Ngàn năm mây trắng”: Sự hoà quyện khéo léo của 4 loại hình nghệ thuật

VOV.VN -Vở diễn "Ngàn năm mây trắng" kết hợp nhuần nhuyễn 4 loại hình nghệ thuật đặc sắc, công diễn vào tối 22/8, đã để lại nhiều ấn tượng trong lòng khán giả.

Điểm cuối cùng tôi muốn nói tới sự chuyển mình của Nhà hát VOV. Lịch sử VOV - Nhà hát VOV bấy lâu nay vẫn chỉ phát huy được tài năng cùa các nghệ sĩ trong kịch truyền thanh. Điều tiềm ẩn trong họ, tài năng của các nghệ sĩ Nhà hát VOV là nghệ thuật biểu diễn sân khấu không được phát huy. Vinh quang sân khấu, được giao tiếp trực tiếp với khán giả là điều thua thiệt của Nhà hát VOV.

Hai năm nay, với nhiều cố gắng của tập thể Nhà hát VOV, anh em văn nghệ sĩ đã tổ chức nhiều buổi ca nhạc, cả dân tộc và hiện đại, biểu diễn trên sân khấu phục vụ chính trị, dựng một loạt vở kịch hát, kịch nói xuất hiện trong chủ trương của lãnh đạo VOV để nghệ sĩ VOV không còn trói buộc chỉ ở vai trò văn nghệ truyền thanh nữa. Họ đã phát huy hết thế mạnh của nghề nghiệp nghệ sĩ sân khấu biểu diễn, thực sự phát huy được sở đoản sở trường của từng các nghệ sĩ.

Sự thành công của họ ở các vở diễn gần đây, chứng tỏ hướng đi đúng, cần thiết cho một đoàn nghệ thuật kích cỡ quốc gia. Đấy là điểm son đáng chú ý của VOV nói chung và đoàn ca nhạc nghệ thuật VOV nói riêng.

Xin chúc mừng thành công của vở kịch mới "Ngàn năm mây trắng"./.

“Ngàn năm mây trắng“: Sự hòa quyện của Cải lương, Chèo, Xẩm và ca Huế

VOV.VN - "Ngàn năm mây trắng" là sự kết hợp nhuần nhuyễn những nét đặc sắc nhất của Cải lương, Chèo, hát Xẩm và ca Huế.

“Ngàn năm mây trắng“: Đắm chìm trong vẻ đẹp của sân khấu truyền thống

VOV.VN - Vở diễn là sự kết hợp của cả một ê kíp lớn với nhiệt huyết, tài năng, công sức, trái tim, mồ hôi và nước mắt của biết bao người.