Lạng Sơn là địa phương đầu tiên trong cả nước triển khai nền tảng cửa khẩu số. Sau hơn 1 năm thí điểm, với quyết tâm, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, tỉnh Lạng Sơn đã tiên phong cho thấy việc triển khai nền tảng cửa khẩu số là hướng đi đúng đắn, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số quốc gia và là giải pháp đột phá để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, cải cách hành chính, nâng cao năng lực, hiệu quả, tính minh bạch trong hoạt động xuất nhập khẩu.

Cửa khẩu số thuận lợi cho doanh nghiệp

Tại cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị, trước kia mỗi ngày có hàng nghìn lượt doanh nghiệp (DN), thương nhân, lái xe phải đến cửa khẩu để kê khai thủ tục xuất nhập khẩu trên giấy với nhiều công đoạn rườm rà, chưa kể các vướng mắc phát sinh. Giờ đây trền nền tảng cửa khẩu số, DN chỉ mất khoảng từ 2 - 5 phút là có thể hoàn thành việc khai báo thông tin về hàng hóa. Việc theo dõi hàng hóa, phương tiện đang ở đâu và đã được xử lý ra sao cũng trở nên dễ dàng hơn.

Ông Vũ Trung Đức, Công ty TNHH xuất nhập khẩu Gia Khánh Lạng Sơn cho biết, trước đây DN đăng kí bằng giấy không thể biết được trạng thái hàng như đã được báo bốc, hay phân công nhân, phân tổ... phải trực tiếp vào hỏi. Nhưng giờ có app DN có thể trực tiếp xem trên điện thoại là có thể biết đã có người bốc hàng, có xe vào hay chưa và cập nhật giá trên hệ thống. Tương tự, ông Đinh Trọng Đạt, Công ty TNHH Thương mại Sơn Hà khẳng định trong hơn 1 năm qua với cửa khẩu số đã tạo thuận lợi lớn cho các DN. Tuy nhiên DN vẫn mong muốn có thêm phương án để giải quyết trong 1 số trường hợp như mất mạng, mất điện, lỗi hệ thống...

Từ khi áp dụng triển khai nền tảng cửa khẩu số, các lực lượng chức năng khu vực cửa khẩu đã chủ động hơn trong các khâu như kiểm tra, đối chiếu, truy vấn, hồi đáp đối với các doanh nghiệp khai báo từ xa. Thượng úy Đồng Đình Yên, Phó Trạm trưởng Trạm Kiểm soát biên phòng Tân Thanh đánh giá, nền tảng này hỗ trợ tốt cho việc thông quan, giúp các DN và người dân hoàn thành thủ tục nhanh chóng, thuận lợi. 

“Ứng dụng nền tảng cửa khẩu số đang tạo điều kiện thuận lợi cho các DN trong việc kê khai trước thông tin về con người, hàng hóa. Các doanh nghiêp có thể biết trên nền tảng cửa khẩu số đang vướng mắc ở đâu, chưa hoàn thành thủ tục ở đâu, từ đấy các cơ quan chức năng cũng có thể kiểm tra trên nền tảng để biết xe đang vướng ở khâu nào, từ đó có hướng dẫn kịp thời để bổ sung, hoàn chỉnh đầy đủ theo quy định của pháp luật”, Thượng úy Đồng Đình Yên cho biết.

Việc ứng dụng CNTT trong tất cả các hoạt động tại cửa khẩu cũng giúp các dữ liệu được công khai, chia sẻ với các cơ quan nhà nước, DN, giúp ngăn ngừa các tiêu cực phát sinh; Các loại thuế, phí được thu đúng, thu đủ, không thất thoát nguồn thu của ngân sách Nhà nước... Bà Nguyễn Thị Nhung, Công chức Chi cục thuế huyện Cao Lộc thực hiện công tác thu phí tại cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị cho biết, trước đây khi DN nộp phí cần phải cầm tờ khai đến, còn hiện tại với nền tảng cửa khẩu số chi cục không cần lấy tờ khai để thực hiện thu phí. DN chỉ cần chuyển phí, thực hiện theo cú pháp mã số thuế và số xe chi cục đã tính được phí trên nền tảng, công việc cũng giảm đi khoảng 70%.

Liên thông với cửa khẩu số

Thời điểm triển khai nền tảng cửa khẩu số (tháng 2/2022), đơn vị tham gia xây dựng nền tảng là VNPT Lạng Sơn đã tiếp nhận rất nhiều cuộc gọi từ các DN, đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn, đề nghị hướng dẫn cách sử dụng, khai báo thông tin cũng như giải quyết những vướng mắc phát sinh... Trên thực tế, khi đó đã có không ít những đối tượng cố tình thực hiện khai báo sai để gây nhiễu loạn, tắc nghẽn hệ thống và lôi kéo những người khác gây áp lực với cơ quan chức năng. Là mô hình mới, lại chưa từng có tiền lệ nên trong quá trình triển khai cửa khẩu số, tỉnh Lạng Sơn đã rất quyết tâm, “vừa làm vừa rút kinh nghiệm”.

Ông Nguyễn Trọng Hùng, Phó Giám đốc phụ trách Sở TT&TT tỉnh Lạng Sơn cho biết, nền tảng cửa khẩu số đã 26 lần được nâng cấp, trên 300 lần được tinh chỉnh các chức năng để phù hợp với tình hình thực tế tại cửa khẩu. Nhiều nhóm Zalo với hơn 1.000 thành viên được thành lập để hướng dẫn sử dụng và tiếp nhận các thông tin, phản ánh của DN và các lực lượng chức năng, từ đó tổng hợp tất cả các kiến nghị, vướng mắc, phát sinh trong quá trình sử dụng...

“Trong quá trình triển khai, Sở TT&TT phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trên địa bàn cửa khẩu, tỉnh cũng rất quyết tâm để phát triển cửa khẩu số. Qua nâng cấp, tinh chỉnh, hiện nay cửa khẩu số cơ bản hoạt động ổn định, thể hiện tính công khai, minh bạch để phục vụ hoạt động XNK. Sở rất mong các Bộ ngành quan tâm, hỗ trợ tỉnh Lạng Sơn kết nối liên thông, chia sẻ dữ liệu trên hệ thống 1 cửa quốc gia với nền tảng cửa khẩu số để tạo điều kiện nhất cho hoạt động XNK trên địa bàn”, ông Hùng nói.

Với sự quyết tâm, lắng nghe và đồng hành của các cấp chính quyền, lực lượng chức năng và cộng đồng DN, sau hơn 1 năm triển khai, nền tảng cửa khẩu số đã đạt được những thành tựu to lớn. Đến nay 100% các cơ quan, đơn vị, lực lượng chức năng, đại lý hải quan, DN xuất nhập khẩu và các xe chở hàng đều được khai báo và xử lý thông tin trực tuyến khi thực hiện hoạt động xuất, nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị và cửa khẩu Tân Thanh. Với những kết quả và lợi ích thực tế mang lại, nền tảng cửa khẩu số của tỉnh Lạng Sơn đã được nhận giải thưởng Vietsolutions 2022 cho "Bài toán chuyển đổi số xuất sắc" cho địa phương. Bên cạnh đó, tỉnh Lạng Sơn đã vinh dự là 1 trong 7 cơ quan, đơn vị trong toàn quốc đạt giải thưởng “Cơ quan nhà nước chuyển đổi số xuất sắc” với nền tảng cửa khẩu số.

Ông Hoàng Khánh Duy, Phó trưởng Ban quản lý Khu Kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng- Lạng Sơn cho biết, đơn vị phối hợp tăng cường tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn để các tổ chức, cá nhân, DN xuất nhập khẩu, kinh doanh bến bãi về việc cài đặt, khai báo, sử dụng nền tảng cửa khẩu số. “Hiện nay tất cả các tổ chức, cá nhân có hoạt động xuất nhập khẩu qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn đều đã thành thạo trong việc sử dụng nền tảng cửa khẩu số, thực hiện khai báo 100% tất cả các xe hàng. Qua đó thấy rằng, việc triển khai cửa khẩu số hiện nay đã đáp ứng được yêu cầu về công tác chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn”, ông Duy khẳng định.

Nền tảng cửa khẩu số Lạng Sơn là dự án đầu tiên trên cả nước về chuyển đổi số cho khu vực cửa khẩu, vì vậy trong quá trình thực hiện không có hình mẫu, quy định, hướng dẫn nào để địa phương có thể tham chiếu, học hỏi. Tuy nhiên, bằng sự quyết tâm, dám nghĩ, dám làm, sự vào cuộc một cách nghiêm túc của các cơ quan nhà nước, nền tảng cửa khẩu số đang chuẩn bị nâng cấp theo mô hình cửa khẩu thông minh. Mô hình này nếu đưa vào hoạt động sẽ góp phần thúc đẩy kinh tế biên mậu ở những địa phương có cửa khẩu biên giới.