Giải quyết mâu thuẫn bằng xyanua

Chiều 28/10, Công an Công an tỉnh Lâm Đồng đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam Trần Nguyễn Thu Trang (39 tuổi, ngụ Phường 1, TP.Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp) để điều tra hành vi giết người.

Trước đó, nghi ngờ bạn trai có người mới, khoảng tháng 9/2024, Trang lên mạng tìm cách mua chất độc Xyanua gồm 6 viên dạng nén. Trước khi ra tay với người tình, Trang cho con mèo ăn thử, thấy con mèo chết, Trang quyết tâm thực hiện âm mưu với người tình.

Đến ngày 20/10, khi cả 2 đang di chuyển từ Đồng Tháp về TPHCM bằng ô tô riêng, Trang đã dùng xyanua đầu độc anh V. khiến anh này tử vong. Sau đó, Trang điều khiển ô tô chở thi thể nạn nhân lên tỉnh Lâm Đồng rồi lao xe xuống đèo Bảo Lộc (thành phố Bảo Lộc) phi tang và tìm cách tử tự. Tuy nhiên, các túi khí trong xe bung ra nên Trang chỉ bị thương nhẹ. Vụ việc sau đó được người dân phát hiện và trình báo cơ quan chức năng.

Vụ việc Trần Nguyễn Thu Trang sát hại người tình bằng chất độc xyanua không phải là lần đầu tiên xuất hiện. Từ nhiều năm nay, cơ quan CSĐT các tỉnh liên tiếp phát hiện những vụ việc dùng chất kịch độc này đầu độc, sát hại người dân do mâu thuẫn tình cảm, tiền bạc.

Tháng 7 năm nay, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam Nguyễn Thị Hồng Bích (38 tuổi, trú xã Vĩnh Thanh, huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai) về tội Giết người. Theo đó, do xuất phát từ các mâu thuẫn trong gia đình nên ngày 22/6, Bích dùng xyanua sát hại cháu ruột là N.H.B.T. (18 tuổi). Nạn nhân may mắn được cứu chữa kịp thời nên giữ được mạng sống. Vào cuộc điều tra, Công an tỉnh Đồng Nai xác định từ tháng 10/2023 đến tháng 6/2024, Bích đã dùng xyanua lần lượt đầu độc 3 người khác trong gia đình là chồng cùng 2 cháu ruột, làm những người này tử vong.

Chất cực độc nhưng dễ dàng tìm mua

Liên tiếp những vụ án mạng liên quan đến xyanua khiến dư luận hoang mang, lo lắng khi loại chất độc tử thần này có thể mua bán dễ dàng. Được biết, xyanua (hay còn có tên gọi khác là Kali xyanua, Potassium cyanide) là chất cực độc, chỉ cần nuốt 50mg (tương đương một hạt đậu xanh) hoặc hít phải 0,2% dạng khí Xyanua có thể khiến người khỏe mạnh 50-60kg tử vong ngay lập tức. Vậy mà chất cực độc này được rao bán tự do, công khai tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội Facebook, các website hay thậm chí cả sàn thương mại điện tử.

Khảo sát các hội nhóm về hóa chất trên mạng xã hội cho thấy, việc mua bán xyanua công khai có, hoạt động kín có. Lướt các thông tin có thể thấy, giao dịch mua bán hóa chất này chủ yếu trao đổi qua tin nhắn mạng xã hội, điện thoại và sử dụng các dịch vụ giao hàng trung gian. Cụ thể trong một hội nhóm trao đổi hóa chất, có nhiều bài đăng liên quan đến xyanua, người tìm mua, kẻ giao bán, việc giao bán chất độc chết người diễn ra công khai, và đơn giản như mua đồ dùng thiết yếu.

Mới đây, vào nhữg ngày tháng 10, CATP Hồ Chí Minh đã công bố kết quả ban đầu về Kế hoạch “Tăng cường công tác phòng ngừa, quản lý, đấu tranh xử lý các hành vi vi phạm pháp luật liên quan kinh doanh hóa chất nguy hiểm, độc hại trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh”. Kế hoạch được xây dựng, triển khai xuất phát từ thực tế tình hình quản lý hoạt động kinh doanh hóa chất độc hại (đặc biệt là chất độc xyanua) bộc lộ một số sơ hở, thiếu sót; hoạt động mua bán trái phép hóa chất nguy hiểm, độc hại, đặc biệt là chất độc xyanua thực hiện khá dễ dàng tại các địa điểm kinh doanh hóa chất và cả trên không gian mạng. 

Qua hơn 1 tháng triển khai thực hiện, lực lượng CATP Hồ Chí Minh đã phát hiện, khởi tố 5 vụ án - 17 bị can về tội “Mua bán, tàng trữ trái phép chất độc”, thu giữ hơn 9.480 kg xyanua, 315 kg axit sulfuric, 105 kg axit clolhidric cùng nhiều tang vật có liên quan; khẩn trương truy xét các đầu mối tiêu thụ xyanua tại 11 tỉnh, thành trên cả nước để thu hồi hơn 318,5 kg xyanua mua bán trái phép. 

Trước thực trạng trên, Luật sư Nguyễn Đức Hùng – Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiện Duyên – Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội cho rằng, hiện nay, tình trạng mua bán trái phép chất xyanua diễn ra phổ biến, tràn lan trên thị trường, công khai trên các trang mạng xã hội đã dẫn đến nhiều vụ việc ngộ độc, thậm chí là đầu độc, giết người bằng xyanua. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này là do pháp luật hiện hành về quản lý chất xyanua chưa đầy đủ và chặt chẽ như: Chưa có quy định cụ thể về việc cá nhân, tổ chức phải đáp ứng các điều kiện nào thì mới được mua, sử dụng chất xyanua và quy định về việc người bán phải kiểm tra điều kiện của người mua mới được bán. 

Mặt khác, công tác kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm chưa được thực hiện một cách chặt chẽ, quyết liệt và hiệu quả. 

Bên cạnh đó, nhận thức của người dân về sự nguy hiểm của việc mua, bán trái phép chất xyanua còn nhiều hạn chế. Những người bán cũng dùng nhiều thủ đoạn để che dấu vi phạm (lưu hàng ở kho khác, chỉ đem bán khi có người đặt trước hoặc dẫn khách đến tận kho để giao hàng.v.v..), gây khó khăn cho hoạt động thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng.v.v..

“Nếu dùng chất xyanua để đầu độc người khác thì khả năng nạn nhân tử vong là rất cao, đây là hành vi “cố ý tước đoạt tính mạng của người khác một cách trái pháp luật”, cấu thành “Tội giết người” theo quy định tại Điều 123 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Tội danh này có thể bị phạt tù từ 7 năm đến mức cao nhất đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình. Ngoài ra, người phạm tội có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 1 năm đến 5 năm”- luật sư Hùng nói.

Hoàn thiện hơn nữa các quy định pháp lý việc quản lý chất cực độc 

Đối với người bán chất xyanua, luật sư Hùng khẳng định, nếu ngay từ đầu người bán biết được người mua xyanua nhằm mục đích để đầu độc, giết người mà vẫn bán thì có thể bị coi là đồng phạm với người mua về “Tội giết người”. Còn đối với các hành vi vi phạm khác (nếu có) thì người bán cũng có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Về xử phạt hành chính, luật sư Hùng thông tin, trường hợp người bán chất xyanua có các hành vi như: Phiếu kiểm soát mua, bán hóa chất độc không có xác nhận của bên mua hoặc bên bán; Không có đầy đủ các thông tin theo quy định đối với mỗi Phiếu kiểm soát mua, bán hóa chất độc: Tên hóa chất, số lượng hóa chất, mục đích sử dụng; tên, chữ ký của người mua hoặc người bán; địa chỉ, số Giấy chứng minh nhân dân của người đại diện bên mua hoặc bên bán; ngày giao hàng; Không lưu giữ Phiếu kiểm soát mua bán hoặc Không lập Phiếu kiểm soát mua bán thì tùy từng hành vi sẽ bị phạt tiền từ 100.000 đồng đến 1.000.000 đồng theo quy định tại Điều 21 Nghị định số 71/2019/NĐ-CP của Chính phủ. Đây là mức phạt được áp dụng đối với cá nhân, còn đối với tổ chức vi phạm sẽ gấp 2 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.

Về trách nhiệm hình sự, theo Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiện Duyên, nếu người bán xyanua thực hiện các hành vi sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hoặc mua bán trái phép chất độc thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hoặc mua bán trái phép chất cháy, chất độc” theo quy định tại Điều 311 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, với mức hình phạt quy định là bị phạt tù từ 1 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 1 năm đến 5 năm.

Bên cạnh đó, các hành vi “vi phạm quy định về quản lý việc sản xuất, trang bị, sử dụng, bảo quản, lưu giữ, vận chuyển, mua bán hoặc xử lý” chất xyanua gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây: Làm chết người; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 1 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% trở lên; Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên thì sẽ bị xử lý hình sự về “Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc” (Điều 312 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017). Mức hình phạt quy định cho tội danh này là bị phạt tù từ 01 năm đến 15 năm. Đồng thời, người phạm tội này còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

Do đó, để hạn chế tình trạng mua bán trái phép xyanua, theo Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiện Duyên, trước hết, các cơ quan có thẩm quyền phải xem xét, hoàn thiện hơn nữa các quy định pháp lý việc quản lý, sản xuất, kinh doanh, buôn bán đối với loại chất độc này. Cần bổ sung các quy định chặt chẽ hơn về điều kiện kinh doanh, mua bán đối với cả bên bán và bên mua, nâng cao mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm. Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm. Bên cạnh đó, cũng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về tác hại và nguy cơ tiềm ẩn của xyanua, cung cấp kiến thức cần thiết cho người dân, giúp họ nâng cao cảnh giác, kịp thời phát hiện và tố giác các hành vi mua bán, sử dụng trái phép loại chất độc nguy hiểm này.