Hội thảo về Mô hình toán trong biến đổi khí hậu và môi trường

Hội thảo về Mô hình toán trong biến đổi khí hậu và môi trường diễn ra trong thời gian từ  ngày 19 đến ngày 23 tháng 10 năm 2022 tại Hà Nội. Hội thảo do Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM) và Mạng lưới Nghiên cứu quốc tế về Mô hình Toán học và Máy tính cho các Hệ thống phức tạp (UMMISCO), Viện Nghiên cứu vì sự phát triển (IRD), Cộng hoà Pháp đồng tổ chức với sự hỗ trợ của Trường Đại học Thuỷ lợi, Trường Đai học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc Gia Hà Nội và Viện Khoa học Thuỷ lợi.

GS.TS Trần Hồng Thái, Tổng Cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn Bộ Tài Nguyên và Môi trường chủ tọa phiên khai mạc đã đánh giá rất cao vai trò của toán học đối với các hoạt động của lĩnh vực khí tượng thủy văn đặc biệt là công tác dự báo ngày càng chính xác hơn góp phần cảnh báo thiên tai, lũ lụt, thời tiết giúp cho người dân biết phòng tránh hạn chế thiệt hại về người và tài sản.

Năm 2020, Chính phủ Việt Nam đã ký và phê duyệt Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2021-2030 (Chương trình Toán); và VIASM vẫn tiếp  tục giữ vai trò là đơn vị điều phối, thúc đẩy cho toán học Việt Nam phát triển bền vững. Một trong những trọng tâm chính Chương trình Toán trong thập kỷ tới là hỗ trợ nghiên cứu, triển khai ứng dụng toán học và đào tạo nguồn nhân lực ngành Toán. Trong đó,  mô hình toán học về biến đổi khí hậu và môi trường là một trong 5 định hướng ứng dụng chính mà Chương trình Toán sẽ tập trung hỗ trợ.

Với 19 báo cáo mời của các chuyên gia hàng đầu trong nước và quốc tế: Mỹ, Pháp, Anh và Hàn Quốc với các hướng nghiên cứu và ứng dụng đa dạng như các vấn đề về hệ động lực dòng chảy, vận chuyển bùn cát, trầm tích, ô nhiễm nước, xâm nhập mặn, các vấn đề thiên tai (khí tượng thuỷ văn, ngập lụt,...) và tính dễ bị tổn thương của khu vực đô thị và vùng đồng bằng, vấn đề sử dụng đất dưới tác động của điều kiện môi trường và biến đổi khí hậu và các vấn đề dịch bệnh như Covid-19, cúm, sốt xuất huyết,...Hội thảo là diễn đàn khoa học dành cho các nhà toán học và các nhà chuyên môn, nhà quản lý ứng dụng mô hình hoá toán học chia sẻ các ý tưởng, phương pháp và kết quả mới về lĩnh vực mô hình hoá toán học trong biến đổi khí hậu và môi trường

Hội thảo liên ngành với sự tham dự của các chuyên gia đến từ các lĩnh vực khác nhau: các chuyên gia về thuỷ lợi, khí tượng thuỷ văn có dịp tìm kiếm những giải pháp mới, kỹ thuật mới/sâu sắc về mặt toán học để giải quyết các bài toán của mình, ở chiều ngược lại các nhà toán học có những hình dung rõ nét hơn về những ứng dụng đẹp đẽ từ những công việc cụ thể của các nhà chuyên môn (thuỷ lợi, khí tượng thuỷ văn),  trao đổi và tìm hiểu các bài toán thực tế để phát triển nghiên cứu công cụ toán học giải quyết những vấn đề cụ thể đó.    

Đặc biệt, Hội thảo dành 01 phiên khoa học về Mô hình hoá tương tác để những người tham gia Hội thảo có thể trực tiếp tham gia và tương tác với các mô hình. Mô hình nhằm mục đích nâng cao nhận thức của mọi người về vấn đề ô nhiễm chất thải sinh hoạt và tác động của nó đối với hệ thống thủy lợi. Mô hình cũng tạo không gian cho các ý tưởng sáng tạo để cải tiến và thúc đẩy đối thoại xã hội giữa các bên liên quan khác về vấn đề ô nhiễm.

Ngay trước thềm hội thảo là Khoá học về Hệ động lực chất lỏng và Hệ động lực ứng dụng trong quần thể sinh thái và môi trường sẽ được tổ chức vào ngày 20/10/2022 nhằm giới thiệu một số kiến thức toán học quan trọng được sử dụng trong giải quyết các bài toán và dự án thực tế. Các khoá học do các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm triển khai các dự án thực tế trong nước và quốc tế giảng dạy.

Song song với Hội thảo từ ngày 19-23/10/2022 là Triển lãm các mô hình toán học hướng tới các vấn đề phát triển bền vững. Trong khuôn khổ triển lãm có 05 mô hình khác nhau về ứng dụng của toán học trong biến đổi khí hậu và môi trường. Mô hình 1- HoanKiem Air: HoanKiemAir là một mô hình về mối quan hệ giữa các phương tiện giao thông và ô nhiễm không khí. Mô hình cho phép kiểm thử các kịch bản về quản lý các phương tiện giao thông khác nhau và ảnh hưởng của chúng lên chất lượng không khí. Mô hình 2-Lan toả chất độc dioxin tại sân bay Biên Hoà đây là một mô hình, mô phỏng trực quan trên sa bàn mô tả sự lan truyền của chất độc dioxin xung quanh khu vực sân bay Biên Hoà, tỉnh Đồng Nai, Việt Nam. Mô hình 3-Mô hình mô phỏng sự cố môi trường đây là mô hình trực quan mô phỏng sự cố cháy nổ tại khu vực sản xuất của một nhà máy theo các kịch bản khác nhau: phạm vi bên trong nhà máy đối với các sự cố cháy nổ đơn lẻ, mức độ ảnh hưởng tùy thuộc vào lượng hóa chất nổ và các yếu tố khí hậu thời tiết (các kịch bản sự cố); phạm vi liên tỉnh bên ngoài nhà máy đối với sự cố cháy nổ liên hoàn (nổ toàn nhà máy), mức độ ảnh hưởng tùy thuộc vào lượng hóa chất nổ và các yếu tố khí hậu thời tiết (các kịch bản sự cố). Mô hình 4-Mô hình hỗ trợ quản lý hệ thống thuỷ lợi Bắc Hưng Hải đây là một mô hình hỗ trợ ra quyết định bằng việc thử nghiệm các giải pháp thay thế khác nhau trong quản lý hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải thông qua mô hình sa bàn trực quan. Mô hình 5-Mô hình thuỷ lực trên hệ thống thuỷ lợi Bắc Hưng Hải đây là mô hình mô tả động lực dòng chảy trên hệ thống kênh thuỷ lợi Bắc Hưng Hải.

Hội thảo cũng dành một phiên Thảo luận bàn tròn về các công cụ khoa học tính toán và ứng dụng trong nghiên cứu về biến đổi khí hậu và môi trường, các vấn đề liên quan đến nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, công bố quốc tế và hợp tác liên ngành...  tiến tới việc thành lập Mạng lưới mô hình hoá trong nghiên cứu về biến đổi khí hậu và môi trường tại Việt Nam được bảo trợ bởi VIASM.

Những hoạt động khoa học trên cũng nhằm thúc đẩy ứng dụng toán học dành riêng cho Năm Quốc tế Khoa học cơ bản vì Phát triển bền vững 2022 của UNESCO và Liên hợp quốc

Hội thảo thu hút được trên 250 người đăng ký tham dự trực tiếp, trong đó có 165 người đồng thời tham dự khoá học vào trước ngày 20/10/2022.