Luật sư Phạm Thành Tài, Giám đốc Công ty luật Phạm Danh đã chia sẻ với PV Báo điện tử TNVN về những giải pháp để ngăn ngừa tình trạng này.

Hành động mạnh tay làm sạch hệ thống tư pháp

PV: Theo luật sư, việc truy tố 28 bị can, trong đó có 10 người là cựu lãnh đạo, thẩm phán, công chức tòa án; 3 người thuộc ngành kiểm sát; 2 cựu chấp hành viên và 4 luật sư có phải là hành động mạnh tay trong việc làm trong sạch hệ thống tư pháp hay không?

Luật sư Phạm Thành Tài: Vụ chạy án này đã làm rúng động dư luận khi nhiều thẩm phán, kiểm sát viên, công chức tòa án nhận hàng chục tỷ đồng hối lộ để “bẻ cong cán cân công lý”, đặc biệt, các sai phạm diễn ra trong thời gian dài, phạm vi rộng và được thực hiện nhiều lần, tất cả nhằm giải quyết vụ án theo hướng có lợi cho người đưa hối lộ. Các cán bộ, lãnh đạo cơ quan tố tụng, tòa án vốn là những người giữ vai trò “cầm cân nảy mực”, nay lại tha hóa, biến chất, lợi dụng vị trí công tác và vai trò của mình để giải quyết vụ án dựa trên số tiền người khác chi hối lộ.

Hiện nay, tuy số vụ án tham nhũng, tiêu cực xảy ra trong hoạt động tư pháp ít hơn so với các vụ án tham nhũng trong lĩnh vực kinh tế, nhưng tính chất, mức độ và hậu quả của nó rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan bảo vệ pháp luật, làm suy giảm lòng tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước, ảnh hưởng đến sự nghiêm minh của pháp luật. Việc truy tố 28 bị can trong đại án chạy án ở TAND cấp cao tại Đà Nẵng rõ ràng là hành động mạnh tay trong việc làm sạch hệ thống tư pháp, thể hiện quyết tâm nhất quán của Đảng, Nhà nước và các cơ quan chức năng trong công cuộc phòng, chống tham nhũng và tiêu cực, không bao che, không nương nhẹ cho bất kỳ ai dù chức vụ cao đến đâu.

PV: Thưa luật sư, những yếu tố nào trong hệ thống tư pháp hiện tại đã tạo điều kiện cho vụ việc tham nhũng và “chạy án” xảy ra? Có cần thiết phải sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật hiện hành để xử lý nghiêm khắc hơn đối với hành vi tham nhũng và “chạy án” hay không?  

Luật sư Phạm Thành Tài: Tham nhũng trong hoạt động tư pháp có thể xuất hiện ở tất cả các giai đoạn tố tụng và thể hiện rõ nhất qua hiện tượng “chạy án”, hiện tượng này xảy ra ở nhiều khâu, thậm chí là trong quá trình thi hành án cũng có thể có tiêu cực.

Tôi cho rằng, tiêu cực, tham nhũng trong hoạt động tư pháp hiện nay phức tạp và khó phát hiện vì chủ thể của hành vi là người có thẩm quyền hoặc có liên quan đến hoạt động tư pháp, nắm rất rõ luật, nhưng trong quá trình thực thi nhiệm vụ đã cố tình hoặc vô ý xâm phạm đến hoạt động đúng đắn của các cơ quan điều tra, kiểm sát, xét xử, thi hành án, xâm hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, xã hội.

Nguyên nhân của tình trạng trên là do sự suy thoái về đạo đức, lối sống và việc lợi dụng chức vụ, quyền hạn của một bộ phận cán bộ có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng; cùng với đó là việc có những kẽ hở trong hệ thống pháp luật, cụ thể là cơ chế giám sát và trách nhiệm giải trình chưa chặt chẽ, chế tài xử lý chưa đủ sức trừng phạt và răn đe đã tạo điều kiện để các hành vi tiêu cực có thể nảy sinh và tồn tại.

Ðể phòng, chống tiêu cực, tham nhũng trong hoạt động tư pháp đạt hiệu quả, tôi cho rằng, cần hoàn thiện thể chế pháp luật, nhất là thủ tục tố tụng tư pháp theo hướng bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch. Việc bổ sung các quy định xử lý kỷ luật nghiêm minh, chế tài nặng là cần thiết để cán bộ không dám tham nhũng. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần nghiên cứu phương án để cán bộ tư pháp có chế độ đãi ngộ tốt (giúp tăng thu nhập và chất lượng cuộc sống), như vậy họ sẽ không dễ dàng đánh đổi lợi ích đang có để tham nhũng; đồng thời, cũng cần có cơ chế, chính sách quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị đối với cán bộ tư pháp; có cơ chế thu hút, thi tuyển những người đủ đức, đủ tài vào hệ thống các cơ quan tư pháp.

Xét xử công khai và tăng cường giám sát

PV: Giải pháp nào để nâng cao tính minh bạch trong quá trình xét xử các vụ án nhằm giảm thiểu tình trạng “chạy án” và tác động từ các yếu tố bên ngoài, thưa luật sư?

Luật sư Phạm Thành Tài: Để nâng cao tính minh bạch trong quá trình xét xử các vụ án, các cơ quan có thẩm quyền có thể nghiên cứu triển khai một số giải pháp cụ thể như sau: Thực hiện nghiêm quy định xét xử công khai, trừ trường hợp luật có quy định khác; Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để thực hiện một số hoạt động tố tụng trên internet, như: nhận đơn, tống đạt giấy tờ, tài liệu, thông báo kết quả giải quyết đơn, kiểm tra chứng cứ, xét xử trực tuyến, xây dựng hồ sơ tố tụng điện tử để tăng tiện ích cho nhân dân, nâng cao hiệu quả hoạt động và công khai tư pháp; Quy định và bố trí phòng xét xử có sự tham dự của truyền thông; Tiến hành công khai trên cổng thông tin điện tử của tòa án các nội dung về tiến độ giải quyết vụ án, kế hoạch đưa vụ án ra xét xử; Công khai các văn bản tố tụng; Công khai thủ tục tố tụng; Công khai quá trình xét xử; Công khai các bản án, quyết định của tòa án; Công khai quá trình thi hành án và quá trình giảm án (nếu có…).

Tất cả những nội dung trên không chỉ hạn chế cơ hội cho hành vi “chạy án”, mà còn góp phần nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ tư pháp, tạo dựng niềm tin cho người dân vào hệ thống công lý. Khi cả quy trình tố tụng lẫn kết quả xét xử đều được công khai minh bạch thì tính liêm chính trong xét xử mới được bảo đảm, và tình trạng tiêu cực trong trong hoạt động tư pháp mới dần bị đẩy lùi.

PV: Luật sư có cho rằng cần thường xuyên chuẩn hóa, luân chuyển cán bộ, hạn chế việc một cá nhân hoặc nhóm nắm quyền quá lâu ở vị trí nhạy cảm để hạn chế tiêu cực hay không?

Luật sư Phạm Thành Tài: Theo tôi, việc thường xuyên chuẩn hóa, luân chuyển cán bộ là một giải pháp cần thiết trong tổ chức và hoạt động của bộ máy tư pháp, nhằm phòng ngừa tình trạng tập trung quyền lực quá lâu vào một cá nhân hoặc nhóm người, dễ dẫn đến lợi ích nhóm và tiêu cực xảy ra. Thực hiện luân chuyển cán bộ hợp lý sẽ góp phần bảo đảm tính khách quan, tăng cường tính độc lập, liêm chính trong thi hành công vụ. Đây cũng là cơ chế rèn luyện, thử thách cán bộ ở nhiều môi trường khác nhau, giúp nâng cao năng lực, bản lĩnh nghề nghiệp và tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành tư pháp.

Tuy nhiên, giải pháp này cần được triển khai thực hiện trên cơ sở pháp lý chặt chẽ, có lộ trình và tiêu chí minh bạch, gắn với đánh giá kết quả công tác và bảo đảm quyền lợi chính đáng của cán bộ. Nếu áp dụng tùy tiện, việc luân chuyển có thể dẫn đến tâm lý thiếu trách nhiệm, sự gắn bó với công việc giảm sút, ảnh hưởng đến chất lượng công việc. Chỉ khi được triển khai trong khuôn khổ pháp lý rõ ràng và cơ chế phù hợp, việc luân chuyển cán bộ mới thực sự phát huy hiệu quả - vừa ngăn ngừa tiêu cực, vừa nâng cao hiệu quả, uy tín của hoạt động tư pháp.

PV: Theo luật sư, cần thực hiện những biện pháp nào để ngăn ngừa những vụ việc cán bộ tham nhũng, “chạy án” xảy ra trong tương lai?

Luật sư Phạm Thành Tài: Theo quan điểm của tôi, để ngăn ngừa tình trạng tham nhũng, “chạy án” xảy ra, cần có giải pháp đồng bộ như: Hoàn thiện các quy định của pháp luật trong đấu tranh phòng, chống tội phạm về hối lộ; Tiến hành đồng bộ cơ chế kiểm tra, thanh tra, giám sát gắn với công khai, minh bạch tài sản làm cơ sở cho việc phòng ngừa các tội phạm về tham nhũng, hối lộ.

Thực tiễn cho thấy hiệu quả công tác phòng ngừa các tội phạm về tham nhũng, hối lộ có vai trò rất lớn của công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, nhất là hoạt động giám sát của các ngành chức năng, trên cơ sở đó phát hiện và khắc phục những hạn chế, bất cập của công tác quản lý trong các lĩnh vực đời sống, xã hội, không để các đối tượng khai thác lợi dụng thực hiện các hành vi phạm tội.

Tuy nhiên, hiện nay, công tác này chưa phát huy được hiệu quả cao trong phòng ngừa, phát hiện tội phạm tham nhũng nói chung và các tội phạm về hối lộ nói riêng. Vì vậy, để phát huy vai trò, hiệu quả và nâng cao chất lượng của công tác này, cơ quan có thẩm quyền cần sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các văn bản pháp luật quy định về công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, tăng cường hoạt động giám sát nhằm đảm bảo tính độc lập và tự chịu trách nhiệm của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán. Ngoài ra, cần phát huy vai trò, sự ảnh hưởng của các tổ chức xã hội, đoàn thể, nhất là cơ quan truyền thông, báo chí, mạng xã hội, các ban thanh tra nhân dân trong việc giám sát các hoạt động của các cơ quan chức năng và lên án các hành vi tham nhũng, hối lộ nói chung và trong lĩnh vực tư pháp nói riêng.

PV: Xin cảm ơn luật sư!

Đề nghị truy tố 17 bị can trong đường dây làm giả hồ sơ đất đai

VOV.VN - Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu vừa có kết luận điều tra và đề nghị truy tố 17 bị can trong vụ án "Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; Sử dụng con dấu, tài liệu giả của cơ quan, tổ chức; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Đưa hối lộ; Môi giới hối lộ; Nhận hối lộ; Lợi dụng chức vụ quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi; Rửa tiền".