VOV.VN - Đối với đồng bào Khmer, ghe ngo còn là một biểu tượng mang những giá trị văn hóa đặc sắc, trong đó có cả yếu tố tín ngưỡng, tâm linh. Những chiếc ghe ngo luôn được trang trí hoa văn rất sắc sảo, màu sắc ấn tượng; mỗi chiếc ghe ngo đều có một cặp mắt đầy tính nghệ thuật và một con linh vật đặc trưng luôn hiện diện trên đầu ghe.
Dưới góc độ tín ngưỡng, ghe ngo không chỉ là phương tiện lưu thông trên sông nước, mà còn được người Khmer xem trọng và coi như “vật thiêng” nên chỉ sử dụng trong các ngày hội bơi đua. Trước khi tiếp cận Bà-la-môn giáo và Phật giáo, người Khmer từ xa xưa đã có hệ thống tư duy – tín ngưỡng riêng, đó là tín ngưỡng vạn vật hữu linh, tức mọi vật đều có linh hồn và ghe ngo cũng không ngoại lệ. Chính vì thế, trong lúc hạ thủy ghe ngo ở các chùa đều thực hiện nghi thức rất trang nghiêm.
Biểu tượng con voi trắng chùa Xẻo Me, phường Vĩnh Phước, TP Cần Thơ
Cùng với đó, có thể thấy rằng mỗi chiếc ghe ngo luôn có một linh vật biểu tượng được đặt ngay trên đầu ghe. Trong tâm thức người Khmer, những linh vật này không chỉ là nét đặc trưng riêng mà còn hàm chứa giá trị tâm linh và niềm tin khác nhau. Việc chọn biểu tượng linh vật đại diện cho ghe ngo cũng có liên quan đến địa danh hoặc quan niệm truyền thống của từng chùa.
Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn cho biết: "Trong văn hóa Khmer, khi chọn linh vật làm biểu tượng ghe ngo, người ta dựa vào tên phum sóc hoặc tên chùa, bởi tên đó thường được đặt theo chữ Khmer. Người ta sẽ dựa vào phụ âm cuối của tên chùa hoặc tên phum sóc để chọn linh vật. Theo quan niệm xưa, mỗi phụ âm đều có một con vật ngự trị. Ví dụ: phụ âm co-ngô là con hổ; cho-nhô là con lân; đo-no là con chó; to-nô là con rồng; bo-mô là con chuột; dô-vô là con voi; so-lo là con nai; và phụ âm o là chim Krud. Vậy nên khi chọn linh vật làm biểu tượng cho ghe, người ta thường dựa trên “công thức” này. Tuy nhiên, một số chùa nếu linh vật rơi vào con chó, con nai hoặc con chuột thì sẽ đổi sang con vật khác mạnh hơn".
Chùa Chăm Pa chọn linh vật biểu tượng là con hổ
Việc chọn linh vật đại diện cho chiếc ghe không chỉ tạo nên nét đặc trưng riêng của từng ghe ngo mà còn ẩn chứa quan niệm tín ngưỡng. Đối với nhà chùa và bà con trong phum sóc, linh vật trên ghe ngo còn đại diện cho màu cờ sắc áo của toàn đội, là điểm nhận diện trên đường đua không lẫn vào đâu được.
Chia sẻ với chúng tôi về niềm tin vào linh vật biểu tượng ghe ngo, ông Kim Thành Quân – Trưởng Ban Quản trị chùa Prek Tà Cuôl, xã Gia Hòa, TP Cần Thơ cho biết: "Linh vật biểu tượng ghe ngo chùa mình là con chim phụng. Cả ghe cà hâu và ghe ngo đều giống nhau, bởi chọn chim phụng hoàng là vì trong tín ngưỡng Khmer, đây là loài chim có uy quyền".
Như vậy, cùng với chiến thuật và lựa chọn đội hình, linh vật trên ghe ngo là động lực tinh thần, tiếp thêm niềm tin và sức mạnh cho các vận động viên khi thi tài trên đường đua sông nước. Đó cũng là niềm kiêu hãnh của mọi người mỗi khi mang chiến thắng về cho phum sóc và nhà chùa. Những linh vật biểu tượng trên ghe ngo cũng chính là một nét đẹp trong văn hóa của người Khmer Nam Bộ.
VOV.VN - Nghệ thuật dân gian của người Khmer có nhiều thể loại khác nhau, mỗi thể loại có một nét đặc trưng riêng. Trong đó, A day là nghệ thuật trình diễn dân gian tổng hợp, theo lối “hát nói”. Nội dung của hát A day là hát giao duyên, ca ngợi quê hương, cảnh vật, nêu cao đạo đức ở đời, cầu mong sự an lành, hạnh phúc cho gia đình và cộng đồng.
Từ khóa: Linh vật, Linh vật,ghe ngo,đồng bào Khmer,giá trị văn hóa,tâm linh,tín ngưỡng
Chương trình đã phát
Nghe và xem trực tuyến
