Tuy nhiên, thời gian gần đây đang diễn ra tình trạng mua bán sầu riêng non và diễn biến giá cả trồi sụt bất thường từ phía thương lái làm nhũng nhiễu thị trường, ảnh hưởng đến việc xây dựng thương hiệu và phá vỡ các quy trình canh tác bền vững mà chính quyền địa phương, doanh nghiệp và các nhà vườn đang nỗ lực chung tay xây dựng.

Ngay từ đầu năm, UBND huyện Phong Điền, TP. Cần Thơ đã có công văn tăng cường công tác liên kết tiêu thụ sầu riêng năm 2024 trên địa bàn của huyện. Theo đó, diện tích sầu riêng của Phong Điền 3.534 ha, diện tích cho trái hơn 2.000 ha, ước sản lượng năm nay trên 32.600 tấn và có hơn 1.100 ha diện tích sầu riêng được cấp mã số vùng trồng. Với diện tích sầu riêng lớn nên ngay từ đầu vụ đã có những Công ty thực hiện liên kết với các hộ dân, tổ hợp tác, hợp tác xã để xây dựng quy trình canh tác an toàn, đảm bảo chất lượng phục vụ nhu cầu xuất khẩu.

Đang thực hiện việc liên kết, bao tiêu sầu riêng cho các hộ dân trên địa Cần Thơ với diện tích hơn 600 ha, Công ty TNHH MTV Ngọc Minh – LS đã xây dựng quy trình canh tác bền vững đến các hộ dân, tổ hợp tác, hợp tác xã về kỹ thuật, chăm sóc vùng nguyên liệu, kiểm soát đầu vào phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và các quy chuẩn, quy trình đảm bảo sầu riêng an toàn, chất lượng phục vụ nhu cầu xuất khẩu.

Theo bà Chu Thị Tú Liên, Công ty TNHH MTV Ngọc Minh – LS, hiện nay diện tích liên kết, bao tiêu sầu riêng cho các hộ dân của Công ty tập trung nhiều tại xã Tân Thới huyện Phong Điền. Công ty liên kết, bao tiêu sầu riêng của người dân để xuất khẩu nên yếu tố tiêu chuẩn, chất lượng được đặt lên hàng đầu.

Theo bà Liên, chậm nhất 15 ngày sau khi kiểm tra sầu riêng nếu đánh giá đạt chất lượng sẽ thu mua theo giá trị trường, còn nếu chưa đạt thì hướng dẫn nhà vườn chăm sóc hiệu quả hơn. Trái sầu riêng đạt chất lượng phải đạt độ chín theo đúng tiêu chuẩn, không cắt trái non, trái sâu bệnh sẽ làm ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu. Việc thu mua sầu riêng với các hộ dân gặp thuận lợi khi Công ty thanh toán tiền cho người dân ngay và chỉ trừ chi phí vật tư, phân bón đã hỗ trợ vào cuối vụ.

“Trước ngày thu hoạch từ 7 - 10 ngày doanh nghiệp sẽ cho kỹ thuật xuống kiểm tra về chất lượng cũng như mang sản phẩm đi kiểm nghiệm và kiểm tra độ chín của trái đạt cơm vàng, bột ngọt thì doanh nghiệp mới thu mua. Năm nay cũng có một số bà con thông báo cho công ty vào thăm vườn mua sớm một chút, thương lái họ đi mua sớm, cũng là khó khăn cho doanh nghiệp, vì đây cũng là một cách lũng đoạn thị trường” - bà Chu Thị Tú Liên chia sẻ.

Trước đó như VOV đã thông tin, tại huyện Phong Điền, TP. Cần Thơ xuất hiện tình trạng thương lái thu mua sầu riêng non, kém chất lượng, xử lý hóa chất để chín trái, sau đó đem đi tiêu thụ làm ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu sầu riêng của địa phương. Không dừng lại ở việc thu mua sầu riêng non, nhiều thương lái còn chèn ép giá của nông dân, nếu người dân không bán thì thương lái sẽ bỏ cọc và thiệt thòi tiếp tục thuộc về người dân.

Theo Trưởng trạm Khuyến nông huyện Phong Điền Phan Thanh Trung, việc mua bán sầu riêng non sẽ ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu sầu riêng của địa phương: “Hiện tượng thu mua trái non mà bán trên mạng thời gian qua thì nói chung là ảnh hưởng đến thương hiệu sầu riêng ở tại địa phương. Thứ nhất khi trái mình thu chưa đến độ tuổi nó non thì sản phẩm khi ra múi sầu riêng thì nó rất là nhạt, không có độ, hương vị của sầu riêng thì nó làm ảnh hưởng đến cả lô sầu riêng sau của chúng ta xuất khẩu hoặc chúng ta bán ra thị trường thì người dân có hướng là tẩy chay những lô sau”.

Liên kết là hướng đi đúng đắn không chỉ giúp cho doanh nghiệp có vùng nguyên liệu ổn định, người dân tập trung sản xuất theo hướng GAP để duy trì mã số vùng trồng, xây dựng thương hiệu và phục vụ nhu cầu xuất khẩu.

Theo ông Tống Văn Ngọt, nông dân xã Tân Thới, huyện Phong Điền, khi liên kết với doanh nghiệp người dân yên tâm sản xuất theo quy trình, áp dụng các biện pháp quản lý dịch bệnh, đảm bảo thời gian cách ly thuốc khi thu hoạch, đảm bảo chất lượng phục vụ nhu cầu xuất khẩu.

“Khi có mối liên kết mình yên tâm hơn, ký kết hợp đồng với công ty rồi thì họ sẽ mua với giá ổn định hơn, không sợ giá lên xuống thất thường. Khi bán cho thương lái tự do, họ muốn mua cho được thì họ chốt giá cao, khi xảy ra chuyện giá tuột thì họ có những cách nhà vườn không hài lòng, giống như xin giá, bỏ vườn hoặc là cắt với hình thức nhà vườn không vừa ý” - ông Tống Văn Ngọt nói.

Việc bán hay mua sầu riêng non không đảm bảo chất lượng sẽ làm ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng và uy tín của địa phương. Trước sự việc mua bán sầu riêng non, kém chất lượng UBND huyện Phong Điền đã yêu cầu các xã, thị trấn nắm chặt diễn biến tình hình mua bán sầu riêng và có biện pháp xử lý để tránh những thiệt hại cho người dân và ảnh hưởng đến thương hiệu sầu riêng Phong Điền.

Với diện tích trồng sầu riêng khoảng 5.000 ha, Cần Thơ đang khuyến khích người dân tham gia vào chuỗi liên kết với doanh nghiệp để ổn định đầu ra, từng bước xây dựng thương hiệu, phục vụ nhu cầu xuất khẩu với loại trái cây giá trị tỷ USD này.