Lễ mừng cơm mới của người M’Nông được bắt đầu khi già làng và gia chủ đã hoàn thành lễ vật xin phép các vị thần linh tại rẫy để rước hồn lúa về nhà. Ở cầu thang kho lúa của gia chủ được trang trí bằng các loại cây hoa, được làm từ những que tre vót thành nhiều cành, đánh tơi bông ra, tượng trưng hình bông lúa. Theo quan niệm của người M’nông, với cách trang trí như thế này để giữ hồn lúa ở trong kho, không để hồn lúa bơ vơ ở ngoài. Lễ mừng cơm mới được tổ chức ở nhà khi các bà, các mẹ đã giã gạo, nấu cơm mới đầu tiên của mùa vụ và chuẩn bị đầy đủ các lễ vật. Ông chủ dòng họ ngồi bên cạnh mâm lễ vật, khấn mời các vị thần về ăn cơm mới.

“Lúa trên rẫy đã chín vàng, quả dưa đã to, cây mía đã ngọt, đã đến mùa thu hoạch, chúng tôi làm lễ cơm mới mời tổ tiên và các vị thần về nhận lễ vật và xin phép chúng tôi rước hồn lúa về nhà. Hôm nay tôi ăn cơm gạo mới, cho xà gạc ăn trước, chúng tôi ăn sau, cho rìu ăn trước, chúng tôi ăn sau, cho cào ăn trước, chúng tôi ăn sau, cho con dao ăn trước, chúng tôi ăn sau, chúng tôi đền ơn cho ăn cơm đầu nồi, chúng tôi đền ơn cho uống nước rượu đầu, chúng tôi đền ơn cho ăn máu con gà....”.

Cúng xong, ông cầm con gà lên dùng dao cắt tiết, rồi bôi một chút máu gà, và vẩy ít rượu cần lên cầu thang kho lúa với quan niệm giữ chân thần lúa ở với gia đình, để mùa vụ năm sau mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, gia chủ mạnh khỏe bình an.

Lễ mừng cơm mới của người M’nông thường diễn ra trong hai ngày: ngày thứ nhất cúng thần rừng, thần suối, thần lúa tại rẫy, mâm cơm được bày ra để cúng thần linh, sau đó mỗi người ra về tuốt một nắm lúa bỏ vào trong bồ gọi là "rước lúa về nhà".  Ngày thứ hai sau khi đã rước lúa về nhà, gia chủ cúng làm cơm mới gọi là để mời họ hàng, bà con trong ƀon làng đến để ăn mừng thành quả sau một năm lao động.

Ông Y Tiêng, ở xã Nâm Nung, huyện Krông Nô, tỉnh Đăk Nông cho biết “Lễ mừng cơm mới” chính là ngày tết của người Mnông. Mọi người sẽ đến từng gia đình trong ƀon, cùng thưởng thức bữa cơm mới đầu tiên của năm, chúc sức khỏe, mong một năm mùa màng bội thu.

“Cúng thần lúa, rước hồn lúa ngày xưa là quan trọng lắm, là ngày hội của ƀon làng, như ngày tết bây giờ đó. Sau khi đã rước hồn lúa về nhà, tuốt lúa chín đầu tiên trên rẫy mang về giã gạo nấu cơm bằng lúa mới để mời cả bà con đến ăn mừng. Đầu tiên là lễ cúng lúa mới rồi đến lễ cúng sức khỏe cho con cháu trong nhà với những mâm lễ thịnh soạn gồm nếp, thịt heo, rượu... dâng lên thần linh".

Người M’nông có tín ngưỡng đa thần, mọi vật đều có thần linh, bất kì lễ hội lớn nhỏ đều mời thần linh về chứng giám. Ngoài các lễ vật đã được bà con trong ƀon chuẩn bị thì nơi cúng các vị thần cũng trang nghiêm. Ông Bơ̆ Khiêm, ƀon U3, Thị Trấn Ea Tling, huyện Cư Jut, tỉnh Đăk Nông cho biết: “Trước ngày lễ một tuần, người ta dựng 1 cây nêu đã chuẩn bị sẵn trước đó, để thông tin và mời gọi các thần linh biết mà về dự lễ với bon làng. Cây nêu trong lễ hội này dựng cao lắm, phần ngọn được trang trí nhiều hoa văn, hình chim, nai kết bằng tre nứa, được tô vẽ rất đẹp, còn có lục lạc, hình bông lúa vót bằng cây tre. Ở giữa thân cây nêu là một mâm tre hình vuông bày biện các lễ vật cúng thần như đầu heo (hoặc trâu, bò), cơm, ché rượu cần được cột dưới thân cây nêu, và các loại rau, quả mà bà con trồng được như quả cà, quả bầu, quả bí..”.

Phần lễ được chuẩn bị trang nghiêm, linh thiêng vì đây là lễ cúng bao gồm cả một tập hợp các vị thần linh như: thần núi rừng, sông suối, trời đất... thể hiện nguyện vọng của bon làng, cộng đồng cầu mong thần linh xua đuổi ma quỷ, thú dữ. Bà Thị Bah, ở xã Dak Ndrung, huyện Dak Song, tỉnh Đăk Nông cho biết: “Tết ăn cơm mới để thể hiện lòng thành với thần lúa và các vị thần linh, cầu mong sức khỏe bình an đến với gia đình, nếu có điều kiện thì cúng heo, không có thì cúng gà, nhằm để thần lúa ở với gia đình, để gia đình ấm no”./.