cổng thông tin điện tử ĐÀI TIẾNG NÓI VIỆT NAM
László Krasznahorkai – "Bậc thầy khải huyền" của nền văn học đương đại
Cập nhật: 4 giờ trước
Rhymastic trở lại với nhân dạng YC sau 5 năm vắng bóng
Capella Hanoi becomes Vietnam’s first hotel to receive Three Michelin Keys 2025
VOV.VN - Được mệnh danh là “nhà văn của ngày tận thế”, László Krasznahorkai chạm đến chiều sâu nhân loại bằng những trang viết u ám, khải huyền nhưng thấm đẫm cái đẹp và niềm tin. Từ vùng quê Hungary, ông đã tạo nên thế giới văn chương nơi hỗn loạn và nghệ thuật hòa làm một.
Giải Nobel Văn học năm 2025 đã được trao cho László Krasznahorkai, tiểu thuyết gia người Hungary, vì những tác phẩm “đối đầu với nỗi kinh hoàng ngày tận thế”. Ủy ban Nobel ca ngợi ông “vì tác phẩm hấp dẫn và có tầm nhìn xa, giữa thời kỳ khủng hoảng của nhân loại, đã khẳng định lại sức mạnh của nghệ thuật”.
Krasznahorkai được biết đến với văn phong u ám, triết lý và mang tính khải huyền, thường được mệnh danh là “nhà văn của ngày tận thế”. Các sáng tác của ông mở ra thế giới nơi hiện thực và huyễn tưởng hòa lẫn, con người bị cuốn vào vòng xoáy của hỗn loạn và niềm tin, nhưng giữa đổ nát, cái đẹp vẫn tồn tại như một minh chứng cho sức mạnh của nghệ thuật.
László Krasznahorkai sinh năm 1954 tại Gyula, một thị trấn nhỏ ở đông nam Hungary, gần biên giới Romania. Sau thời gian làm biên tập viên, ông trở thành nhà văn tự do từ năm 1984, lựa chọn cuộc sống ẩn dật trên những ngọn đồi ở Szentlászló. Xuất thân từ một vùng quê xa xôi, ông dần trở thành biểu tượng văn học Trung Âu, được thế giới biết đến nhờ khả năng khắc họa sự suy tàn của xã hội và chiều sâu tinh thần con người.
Trong sự nghiệp, Krasznahorkai đã xuất bản năm tiểu thuyết và giành nhiều giải thưởng danh giá: Giải Sách Quốc gia Mỹ 2019 cho văn học dịch, Giải Man Booker Quốc tế 2015, Giải Sách Dịch Hay nhất 2013 cho “Satantango” (Vũ điệu của quỷ), và Giải Sách Hay nhất của Năm tại Đức 1993 cho “The Melancholy of Resistance” (Nỗi u sầu của sự kháng cự).
Cuốn tiểu thuyết đầu tay “Satantango” (Vũ điệu của quỷ), xuất bản năm 1985, đã trở thành hiện tượng văn học tại Hungary. Lấy bối cảnh một trang trại tập thể bị bỏ hoang, tác phẩm miêu tả nhóm cư dân nghèo khổ chờ đợi phép màu cứu rỗi, cho đến khi hai kẻ lừa đảo trở lại mang theo cả hy vọng lẫn sự phán xét. Ngay từ câu mở đầu – “Nếu vậy, tôi sẽ bỏ lỡ điều đó bằng cách chờ đợi nó” – Krasznahorkai đã gieo vào độc giả cảm giác tuyệt vọng và ám ảnh. “Satantango” sau đó được đạo diễn Béla Tarr chuyển thể thành bộ phim dài bảy tiếng, trở thành một trong những tượng đài điện ảnh châu Âu.
Từ vùng nông thôn Hungary, Krasznahorkai bước ra thế giới bằng những trang viết vừa phức tạp vừa cuốn hút, nơi tư tưởng hiện sinh và cái nhìn khải huyền hòa quyện. Giải Nobel Văn học 2025 là sự ghi nhận cho hành trình bền bỉ hơn bốn thập kỷ của một nhà văn đã dành trọn đời để viết về sự mong manh và sức chịu đựng của nhân loại.
Các sáng tác của László Krasznahorkai được xem là bản đồ của sự hỗn loạn, nơi bi kịch con người được đẩy đến giới hạn cùng cực. Văn phong của ông nổi bật bởi những câu văn dài bất tận, không ngắt nghỉ, mô phỏng dòng ý thức và cơn mê loạn của nhân vật, khiến người đọc vừa bị cuốn vào, vừa ngộp thở trong sự dồn nén của ngôn từ.
Nếu “Satantango” (Vũ điệu của quỷ) là lời tiên tri về sự sụp đổ của niềm tin, thì “The Melancholy of Resistance” (Nỗi u sầu của sự kháng cự), xuất bản năm 1989, lại khắc họa một thị trấn nhỏ rơi vào hỗn loạn khi một gánh xiếc ma quái mang theo xác cá voi khổng lồ xuất hiện.
Nhà phê bình người Mỹ Susan Sontag đã sớm phong cho Krasznahorkai danh hiệu “bậc thầy khải huyền của nền văn học đương đại”, một nhận định bà đưa ra sau khi đọc chính cuốn tiểu thuyết này. Trong “The Melancholy of Resistance”, câu chuyện kinh dị đầy ám ảnh diễn ra tại một thị trấn nhỏ nằm trong thung lũng Carpathian, nơi những dấu hiệu hỗn loạn lan khắp. Yếu tố then chốt là sự xuất hiện của một gánh xiếc ma quái, điểm thu hút chính là xác một con cá voi khổng lồ. Cảnh tượng bí ẩn ấy đã kích hoạt các thế lực cực đoan, thúc đẩy bạo lực và phá hoại, trong khi quân đội bất lực ngăn chặn. Với những hình ảnh mộng mị và nhân vật kỳ dị, Krasznahorkai khắc họa cuộc đấu tranh tàn khốc giữa trật tự và hỗn loạn, nơi không ai thoát khỏi hậu quả của nỗi kinh hoàng.
Trong “War and War” (Chiến tranh & Chiến tranh), xuất bản năm 1999, ông hướng ngòi bút ra khỏi biên giới quê hương. Nhân vật chính Korin – một nhân viên lưu trữ khiêm tốn – rời Budapest đến New York để công bố bản sử thi cổ mà anh tin có thể thay đổi thế giới. Câu chuyện phản chiếu khát vọng tìm kiếm ý nghĩa tồn tại giữa cơn khủng hoảng của hiện đại, thể hiện đặc trưng văn phong của ông: những câu văn xoáy sâu, miên man, gần như bất tận.
Sau đó, Krasznahorkai tiếp tục mở rộng thế giới sáng tạo với “Baron Wenckheim’s Homecoming” (Nam tước Wenckheim trở về quê hương), xuất bản năm 2016, tác phẩm đậm chất bi hài Trung Âu. Câu chuyện kể về một quý tộc sa sút trở về quê hương sau nhiều năm lưu vong, mang theo nỗi ám ảnh về tình yêu cũ và quá khứ đổ vỡ. Tác phẩm vừa trào phúng, vừa u sầu, phơi bày sự phi lý và trống rỗng của xã hội hiện đại.
Tác phẩm “Herscht 07769”, xuất bản năm 2021, lại đưa người đọc đến một thị trấn nhỏ ở Đức, nơi bạo lực, hỗn loạn và nghệ thuật giao thoa. Trên nền âm nhạc của Johann Sebastian Bach, câu chuyện về sự đổ nát được viết “trong một hơi thở”, hòa quyện giữa cái đẹp và sự tàn phá – đặc trưng của phong cách Krasznahorkai.
Không dừng ở châu Âu, nhà văn còn tìm đến phương Đông để khai mở một giọng điệu trầm tư và thiền định hơn. Tác phẩm “Mountain North, Lake South, Road West, River East” (Núi phương Bắc, Hồ phương Nam, Đường mòn phương Tây, Sông phương Đông), xuất bản năm 2003, và “Seiobo There Below” (Nàng Seiobo dưới trần gian), xuất bản năm 2008, cho thấy ảnh hưởng sâu sắc từ văn hóa Nhật Bản và Trung Quốc. Trong “Seiobo There Below”, gồm 17 truyện ngắn sắp xếp theo dãy Fibonacci, ông viết về vai trò của cái đẹp và sáng tạo nghệ thuật trong thế giới mù quáng và vô thường. Cảnh mở đầu – một con diệc trắng đứng im trên sông Kamo ở Kyoto – trở thành biểu tượng cho sự kiên định của nghệ sĩ giữa cơn hỗn loạn của đời sống.
Một tác phẩm khác, “Spadework for a Palace: Entering Others’ Madness” (Công việc đào bới cung điện: Bước vào sự điên rồ của những người khác), xuất bản năm 2018, đặt bối cảnh tại Manhattan, nơi ám ảnh bởi bóng ma của Herman Melville. Tác phẩm nói về lời nguyền của sự bắt chước và phước lành của kháng cự, thể hiện rõ nét phong cách “điên rồ nhưng nhân bản” đặc trưng của ông.
Từ trang viết đầu tiên cho đến tác phẩm gần nhất, László Krasznahorkai luôn trung thành với một sứ mệnh duy nhất: miêu tả sự tận thế của con người trong chính hiện thực mình tạo ra, nhưng đồng thời khẳng định nghệ thuật là nơi duy nhất còn giữ lại ánh sáng.
Giải Nobel Văn học 2025 không chỉ tôn vinh một nhà văn Hungary, mà còn ghi nhận tiếng nói triết lý, ám ảnh và bền bỉ của một người viết đã biến sự sụp đổ thành cái đẹp, biến nỗi tuyệt vọng thành minh chứng cho sức mạnh của nghệ thuật.
Từ khóa: László Krasznahorkai, nhà văn Hungary, Nobel Văn học 2025, Satantango, The Melancholy of Resistance, War and War, Baron Wenckheim’s Homecoming, Seiobo There Below, văn học khải huyền, Susan Sontag, văn học Trung Âu, nghệ thuật và hỗn loạn
Thể loại: Văn hóa - Giải trí
Tác giả: hà phương/vov.vn
Nguồn tin: VOVVN
Chương trình đã phát
Nghe và xem trực tuyến
