Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, nguồn điện giai đoạn 2011 - 2019 có sự tăng trưởng mạnh; tổng công suất lắp đặt nguồn điện tăng hơn 2,6 lần. Cơ cấu nguồn theo chủ sở hữu khá đa dạng, ngoài EVN còn có sự tham gia của PVN, TKV và các nhà đầu tư tư nhân. Hệ thống lưới điện được đầu tư khá lớn với nhiều cấp điện áp. 

Từng bước giảm tổn thất điện năng từ mức 10,15% vào năm 2010 xuống mức 6,5% vào năm 2019. Chỉ số tiếp cận điện năng Việt Nam có bước tiến vượt bậc, chỉ trong vòng 5 năm (2013-2018) từ vị trí 156/189 quốc gia, vùng lãnh thổ vào năm 2013 vươn lên vị trí 27/190 vào năm 2018.

Cùng với đó đã đa dạng hóa các hình thức điện nhập khẩu. Thị trường điện cạnh tranh phát điện, bán buôn đã bước đầu được hình thành và ngày càng hoàn thiện, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành điện. Công tác bảo vệ môi trường được quan tâm hơn.

Tuy vậy, báo cáo cũng chỉ rõ cơ cấu nguồn điện và lưới điện chưa cân đối, đối mặt với nguy cơ thiếu điện. Sự phát triển chưa đồng bộ giữa nguồn điện, lưới điện và việc chậm tiến độ các dự án lớn dẫn đến thực tế công suất nguồn điện tại nhiều nơi còn dư thừa, chưa giải tỏa hết trong khi đó lại có nguy cơ thiếu điện cục bộ trên diện rộng.

Bên cạnh đó, việc không tuân thủ nghiêm túc Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia cũng làm cho hệ thống điện phát triển mất cân đối, ảnh hưởng tới độ tin cậy, ổn định và hiệu quả của ngành điện. Việt Nam cũng ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào việc nhập khẩu nhiên liệu phục vụ sản xuất điện.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng cho biết cơ chế giá điện thiếu đột phá, chậm thay đổi, chưa đáp ứng yêu cầu. Bởi chưa có giá điện hai thành phần, giá mua điện theo miền, theo khu vực để đưa ra định hướng đầu tư và phát triển phụ tải.

"Trong quá trình điều hành, chưa thực hiện được đầy đủ việc điều chỉnh giá điện theo cơ chế thị trường; cơ cấu biểu giá bán lẻ điện còn duy trì bù chéo giữa khách hàng sản xuất với khách hàng sinh hoạt, thương mại” – báo cáo nêu rõ.

Giá điện từ nguồn năng lượng tái tạo hiện cao hơn so với nguồn điện từ nguồn năng lượng truyền thống, chi phí bù giá cho năng lượng tái tạo đang được hòa chung với chi phí của ngành điện, chưa tách rõ ràng trong hóa đơn tiền điện.

Trên cơ sở đó, Uỷ ban Kinh tế kiến nghị có chính sách khuyến khích các thành phần kinh tế, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân tham gia đầu tư các dự án điện; tạo sự minh bạch, cạnh tranh bình đẳng.

Đẩy nhanh lộ trình thực hiện thị trường mua, bán điện cạnh tranh, cơ chế hợp đồng mua bán điện trực tiếp giữa nhà sản xuất và khách hàng tiêu thụ, minh bạch giá mua bán điện. Cùng với đó tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện giá bán buôn và bán lẻ điện bảo đảm các nguyên tắc của cơ chế thị trường, tính đúng, tính đủ và tạo nguồn lực tài chính để tái đầu tư ngành năng lượng.

“Xoá bỏ mọi rào cản để bảo đảm giá điện minh bạch do thị trường quyết định; không thực hiện bù chéo giá điện giữa các nhóm khách hàng, giữa các vùng, miền; hoàn thiện cơ chế, chính sách, các công cụ có tính thị trường để đẩy mạnh sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả. Xây dựng biểu giá điện công khai, minh bạch, lấy ý kiến người dân để lựa chọn phương án phù hợp” – báo cáo nêu rõ, đồng thời đề nghị tính toán sản lượng điện nhập khẩu phù hợp trên cơ sở bảo đảm lợi ích quốc gia, có tính đến bảo đảm an ninh, chính trị, an ninh năng lượng của đất nước./.