Những “đứa trẻ” thuộc thế hệ 7X hay 8X đời đầu như tôi chắc hẳn ít nhiều đã trải qua những trận đòn roi của bố mẹ hay thầy cô. Tôi nhớ, hồi học lớp 3, giáo viên gọi lên bảng trả lời câu hỏi, tôi ấp a, ấp úng thì nhận ngay một cú tát “trời giáng” của cô kèm theo một câu: “Đồ ngu hơn bò, chỉ việc nhai lại thôi cũng không biết”.

Cú tát ấy hằn nguyên bàn tay trắng xóa bụi phấn của cô trên mặt. Nhận xong cú tát, tôi về chỗ còn bạn bè xung quanh thì rúc rích nhìn nhau cười rất khoái chí, thậm chí còn tò mò “thằng nào sẽ bị ăn tát tiếp?”

Lần khác, cũng vì không thuộc bài, thầy giáo bắt tôi úp bàn tay trên bàn và dùng chiếc thước kẻ “thần sầu” vụt mạnh vào mu bàn tay khiến tôi hoa mắt, chóng mặt. Thầy giáo cũng rất biết cách để “vụt” khi nghiêng sang phần cạnh của thước kẻ. Tôi nhớ là rất đau và đám học sinh chúng tôi rất sợ chiếc thước kẻ “thần sầu” ấy của thầy.

Một lần, chắc vì thầy “vụt” quá tay mà đứa bạn tôi bị đau quá không chịu được đã "bật" lại, tuyên bố bỏ học, nhảy cửa sổ chạy về nhà. Nó đã nghỉ học từ đấy. Hồi đó mới là lớp 4 hoặc lớp 5.

Sang cấp 2, những học sinh trường làng chúng tôi vẫn bắt gặp những thầy giáo “chửi như hát hay” và cũng mạnh tay đánh trò. Tôi nhớ, có lần tại buổi lễ chào cờ vào thứ hai, 4 đứa học sinh của trường bị gọi lên đứng trước toàn trường vì tội dám lấy dao chẻ vào ngọn cây bàng non. Thầy Phó Hiệu trưởng cầm con dao lên và nói to trong micro: “giờ tôi cầm con dao này chẻ vào đầu các anh, các chị được không?”, đám học sinh chúng tôi ngồi ở dưới “không dám thở”!

Những học sinh bị đứng trước cờ ấy dĩ nhiên phải chịu hình phạt nặng, làm vệ sinh sân trường một tuần, cọ rửa nhà vệ sinh, gánh nước từ dưới ao về trường…!

Bị đánh, bị mắng nhưng cấm đứa nào về nhà dám ho he với bố mẹ một câu. Bởi nếu bố mẹ biết chắc chắn sẽ nhận trận đòn thứ hai vì “chúng mày đáng bị như thế!”. Mẹ tôi mỗi lần gặp thầy giáo, cô giáo chủ nhiệm thường không quên nhắn nhủ một câu: “Chúng nó hư, không học bài, cô cứ đánh sưng mông giúp em!”.

Những “đứa trẻ” thuộc thế hệ 7X hay 8X có bao giờ dám mặc cả với bố mẹ, thầy cô. Đến giờ cơm mà không biết đường về thì cứ chết đói; đi chơi quên giờ về nhà thì cứ xác định về nhà ôm cột chịu đòn…

Mấy mươi năm qua đi, mỗi khi họp lớp, chúng tôi vẫn hay nhắc lại những câu chuyện đấy mà chẳng mảy may giận thầy, giận cô gì cả. Mỗi dịp kỷ niệm Ngày nhà giáo Việt Nam, chúng tôi vẫn gửi đến thầy cô những bó hoa, món quà tri ân. Nhiều đứa còn xúc động nói, vì những trận đòn của thầy mà em đã trưởng thành!

Giờ thì chúng tôi đều đã lập gia đình và có con. Có đứa lấy chồng, lấy vợ sớm, con cái giờ đã học đại học. Nhưng dù tất cả đều trưởng thành trong môi trường giáo dục “trừng phạt”, “đòn roi” ấy nhưng có một điều chắc chắn, chẳng ai trong chúng tôi muốn con cái mình trải qua phương pháp giáo dục hà khắc, lấy mắng chửi, đòn roi để giáo dục!

Thế hệ con trẻ hiện nay đã khác, môi trường giáo dục, phương pháp giáo dục hiện nay đã khác, mỗi gia đình đều chỉ 1-2 con và điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng tốt hơn rất nhiều lần so với thế hệ chúng tôi cách đây 20-30 năm.

Nhưng có phải là “Giáo dục bằng khuyên nhủ, không phạt đang dần hủy hoại giới trẻ?”, “tư cách đạo đức, kỹ năng và kiến thức của trẻ sẽ ra sao với kiểu giáo dục "KHÔNG PHẠT" như khẳng định của một chuyên gia tâm lý có tiếng ở Hà Nội?

Chắc chắn sẽ có nhiều quan điểm, ý kiến khác nhau, người ủng hộ, người phản đối nhưng nói như Hiệu trưởng của một trường phổ thông ở Hà Nội thì giáo dục hiện nay không có khái niệm “TRỪNG PHẠT” và ông cũng không hiểu khái niệm “KHUYÊN NHỦ” ở đây có nghĩa như thế nào? Việc sắp đặt hai thái cực đối lập khác nhau, trắng-đen như vậy là một điều khiên cưỡng.

“TRỪNG PHẠT” nghiêm khắc sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng về thể xác và tinh thần con trẻ. Nhưng lại lấy “KHUYÊN NHỦ” và nhượng bộ trước học sinh, con cái thì quả đúng là sẽ khiến trẻ nảy sinh cảm giác ảo tưởng, cho rằng không ai có quyền phạt mình, không thể phân biệt được đúng sai.

Hơn 10 năm nay, nhiều trường học, giáo viên và cha mẹ học sinh theo đuổi phương pháp kỷ luật tích cực, lấy học sinh làm trung tâm và hướng tới một trường học hạnh phúc, mỗi ngày đến trường thực sự là một ngày vui.

Nhưng nói như PGS.TS Trần Thành Nam, bản chất của “kỷ luật tích cực” không hẳn là áp dụng những “hình phạt tích cực” mà cần phải hiểu nó như một tính từ không cần dùng hình phạt nhưng cuộc sống của trẻ vẫn trở nên kỷ luật trong một bầu không khí tích cực.

Và điều quan trọng, giáo dục học sinh là tổng hòa các phương pháp giáo dục khác nhau. Chúng ta không thể đưa ra một quy chuẩn giáo dục cụ thể nào cho từng học sinh bởi mỗi trẻ nhỏ là một bản thể với cá tính khác nhau mà bố mẹ, thầy cô phải thực sự thấu hiểu.

Trừng phạt mà không giúp học sinh nhận ra sai lầm, “khuyên nhủ” mà khiến con trẻ nhu nhược, ích kỷ đó mới là điều khiến chúng ta lo lắng.