Sau cuộc Đồng khởi vào tháng 1/1960 nổ ra, địch huy động nhiều đơn vị vũ trang gồm hơn một nghìn quân chủ lực và bảo an vào 3 xã Định Thủy, Phước Hiệp, Bình Khánh thuộc huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre. Chiến dịch khủng bố với mục tiêu nhằm đè bẹp phong trào cách mạng quần chúng và tiêu diệt lực lượng vũ trang của ta khi đang còn trứng nước. Đi đến đâu, chúng triệt phá nhà cửa, cướp bóc, bắn giết đồng bào một cách tàn bạo.

Với cương vị Phó Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre, bà Nguyễn Thị Định vừa chỉ đạo lực lượng vũ trang đánh địch chống càn, vừa huy động lực lượng quần chúng đấu tranh binh vận, đấu tranh chính trị với phương châm "Ba mũi giáp công" và thành lập nên "Đội quân tóc dài". Lực lượng tham gia đấu tranh lên đến hàng nghìn người, cùng chung sức chiến đấu "một mất, một còn" với kẻ thù. Lực lượng đấu tranh còn đi trên sông, rạch với hàng trăm ghe xuồng từ các ngã đổ về Mỏ Cày rồi lên bộ kéo đi chật các đường phố của thị trấn Mỏ Cày rầm rộ. Đến ngày thứ 12 của cuộc đấu tranh của “Đội quân tóc dài”, Bộ Tổng tham mưu ngụy phải ra lệnh rút quân trước sức mạnh của những người phụ nữ không một tấc sắt trong tay, cả binh đoàn sừng sỏ của địch phải rút lui, bỏ dở cuộc hành quân.

Cuộc đấu tranh “Đội quân tóc dài” diễn ra đã thêm một minh chứng sinh động về sự sáng tạo của đường lối đấu tranh “hai chân, ba mũi” - chính trị kết hợp với võ trang và binh vận - mà về sau đã trở thành phương châm chỉ đạo chiến lược cho cao trào Đồng khởi của toàn miền Nam. “Đội quân tóc dài” trong quá trình đối mặt với kẻ thù, đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm về tổ chức, chỉ đạo, về vận dụng sách lược, lý lẽ để tiến công kẻ địch, phân hóa hàng ngũ của chúng, biết giành thắng lợi từng bước, đúng lúc, đúng mức. Họ vận dụng “ba mũi giáp công” đánh vào những chỗ yếu, những sơ hở của đối phương, phân hóa hàng ngũ chúng, ngăn chặn, phá vỡ những ý đồ đen tối và thâm độc của Mỹ - ngụy. “Đội quân tóc dài” đã phát triển rộng khắp trong toàn miền và đóng góp một vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp đấu tranh cách mạng ở miền Nam, trong cuộc chống Mỹ cứu nước, làm rạng rỡ thêm truyền thống yêu nước bất khuất, trung hậu, đảm đang của người phụ nữ Việt Nam.

 Bà Hồ Thi Ai (87 tuổi) ở xã Châu Hòa, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre từ là đội viên của “Đội quân tóc dài” sau đó là chỉ huy đội hoạt động nhiều địa bàn tại huyện Giồng Trôm, Bến Tre. Khi phòng trào đấu tranh lan rộng, bà cùng nhiều phụ nữ khác đến hoạt động tại Sài Gòn- Chợ Lớn (nay là TP. HCM). Vì căm thù quân giặc đã mạnh tay đàn áp, giết hại quân- dân ta nên người phụ nữ này không sợ hy sinh, chống lại kẻ thù. Bà Hồ Thị Ai kể: “Hồi đó, tôi chỉ huy mấy xã, dám nạt bọn lính ngụy. Lúc đó xuống đường là đội quân tóc dài trực diện với ngụy quân- ngụy quyền, chỉ dùng lý lẽ thôi còn chúng hành động, đàn áp mình, phụ nữ mình đàn áp cực khổ, tơi bời. Ở xã Châu Hòa này đi lên Sài Gòn 36 người. Ở Bến Tre quậy không đủ sức lên đó làm tiếp tục. Lên đó mình bị địch bắt nắm đầu, tưởng đâu bỏ xác không về được, nhưng mà cuối cùng không sao. Khi đất nước hòa bình, có gia đình, nuôi con khôn lớn, thành đạt và tham gia công tác xã hội, các đoàn thể tôi đều tham gia hết”.

Trước phong trào đấu tranh của “Đội quân tóc dài” kẻ địch đã đàn áp dã man, dùng nhục hình tra tấn nhưng các cô, các bà vẫn một lòng sắc son, thà hy sinh chứ không chấp nhận đầu hàng, khuất phục. Bà Phan Thị Thanh (77 tuổi ở thị trấn Bình Đại, huyện Bình Đại) chia sẻ: “Tôi là con trong một gia đình cách mạng, từ chỗ nuôi chứa cách mạng rồi được các ông, các chú giáo dục. Tôi rất yêu thương những người "nằm hầm, ngủ đất" nên khi lớn lên quyết định đi chiến đấu. Hồi đó tuy còn nhỏ nhưng không sợ chết, như bao người khác chấp nhận hy sinh nên không có tính toán gì".

Từ xứ Dừa, "Đội quân tóc dài" đã mở rộng toàn miền Nam và đến năm 1965 quân số thường trực của "Đội quân tóc dài" đã lên tới 2 triệu phụ nữ. Bất chấp tù đày, tra tấn, các bà, các dì, các chị vẫn vững vàng, kiên trung và là tấm gương tiêu biểu cho tinh thần yêu nước nồng nàn, là sức mạnh của những người phụ nữ tay không tấc sắt, chỉ có lòng căm thù và ý chí quyết thắng đã góp phần làm nên những chiến công đi vào lịch sử.

Bà Hồ Thị Hoàng Yến, Quyền Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre nhấn mạnh: “Đội quân tóc dài, một lực lượng đấu tranh độc đáo, sáng tạo của cách mạng Miền Nam được hình thành tập hợp những người phụ nữ giản dị trong đời thường nhưng can trường, dũng cảm trong chiến đấu do đồng chí Nguyễn Thị Định- cô Ba Định lãnh đạo. Trước sự đàn áp của kẻ thù, phụ nữ Miền Nam không chịu khuất phục và trở thành những chiến sỹ kiên cường trên lĩnh vực chính trị, đấu tranh trực diện với kẻ thù bằng ý chí bất khuất, sự khéo léo và lòng yêu nước mãnh liệt, những cuộc biểu tình, đối đầu đấu tranh tuyên truyền trực diện đối đầu với quân thù của đội quân tóc dài đã  góp phần làm lung lai bộ máy cai trị của địch, tạo tiền đề cho những chiến thắng quan trọng trong phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc”.

Sau khi đất nước hòa bình, độc lập, các bà, các cô trong “Đội quân tóc dài” năm xưa đi trong mưa bom, đạn lửa, tiếp tục lao vào trên trận chiến mới, phong trào “Đồng khởi mới” , tích cực thi đua lao động sản xuất, hoạt động xã hội, góp phần xây dựng quê hương xứ dừa ngày càng giàu đẹp.

Nhân kỷ niệm 73 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9, 50 năm Bến Tre được tuyên dương danh hiệu “Anh dũng Đồng khởi, thắng Mỹ, diệt ngụy”, do tỉnh Bến Tre tổ chức vào ngày 6/8/2018, tập thể Hội Phụ nữ giải phóng “Đội quân tóc dài” thời kỳ Đồng khởi Bến Tre được đón nhận danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”. Thành tích ghi nhận những chiến công oanh liệt của “Đội quân tóc dài” Bến Tre. Một lần nữa phụ nữ Bến Tre rất xứng đáng với 8 chữ vàng “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang” mà Đảng và Bác Hồ đã trao tặng cho phụ nữ Việt Nam.

Mới đây phát biểu tại hội thảo Quốc gia về “Vai trò của “Đội quân tóc dài” và phong trào “Ba đảm đang” trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước” do Ban Tuyên giáo- Dân vận TW, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và Tỉnh ủy Bến Tre tổ chức, ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư TW Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đã đánh giá cao vai trò, vị trí và tầm ảnh hưởng của “Đội quân tóc dài” Bến Tre trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đã tô thấm thêm truyền thống yêu nước của phụ nữ Việt Nam, khẳng định tinh thần “giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh”.

Bến Tre là vùng đất địa linh nhân kiệt đã sinh ra những con người yêu nước, dũng cảm, can trường như “Đội quân tóc dài”. Ông Nguyễn Trọng Nghĩa yêu cầu các cấp hội phụ nữ không chỉ chỉ dừng lại ở niềm tự hào về quá khứ, mà điều quan trọng hơn là phải làm thế nào để tinh thần ấy tiếp tục lan tỏa, trở thành động lực thúc đẩy phụ nữ Việt Nam ở trong nước và phụ nữ Việt Nam ở nước ngoài hướng về Tổ quốc, đóng góp nhiều hơn nữa vào sự nghiệp xây dựng đất nước, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế. Cùng với cả nước, phụ nữ Việt Nam phải chuẩn bị hành trang sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới.

“Với truyền thống văn hóa của đội quân tóc dài và phong trào “ba đảm đang” có giá trị sâu sắc đối với chúng ta trong thời gian mới. Đặc biệt đối với cán bộ, hội viên Hội phụ nữ cần tích cực tham gia các phong trào yêu nước, đi đầu trong sự nghiệp sáng tạo, đổi mới, thích ứng linh hoạt, cần chủ động phát triển, trau dồi kỹ năng số, ứng dụng công nghệ cao để tăng khả năng cạnh tranh trong chuyển đổi số. Chúng ta phải có tinh thần chung cũng phải hòa nhập với tinh thần chung của đất nước, trước hết chúng ta hết sức tự hào, tự tin để bước vào kỷ nguyên mới, phụ nữ Việt Nam phải khẳng định được vị thế trong thời kỳ mới”, ông Nguyễn Trọng Nghĩa lưu ý.

Trải qua 2 cuộc kháng chiến, tỉnh Bến Tre có  trên 35.660 liệt sĩ, hơn 20.340 thương binh, bệnh binh và 6.934 Bà Mẹ Việt Nam anh hùng… Điều đó thể hiện sự khốc liệt, đau thương, mất mát và sự anh dũng, kiên cường của nhân dân Bến Tre qua 2 cuộc kháng chiến vệ quốc. Những người phụ nữ trong “Đội quân tóc dài” trong phong trào “Đồng khởi” năm xưa, đã đóng góp to lớn, đã chịu mất mát, hy sinh xương máu để cho chúng ta có cuộc sống hòa bình, ấm no, hạnh phúc như ngày hôm nay.

"Đội quân tóc dài" phát huy tinh thần yêu nước của phụ nữ Việt Nam

VOV.VN - Ông Nguyễn Trọng Nghĩa cho rằng, “Đội quân tóc dài và phong trào “Ba đảm đang” đã phát huy cao độ tinh thần yêu nước của phụ nữ Việt Nam thành những hành động cách mạng cụ thể, góp phần quan trọng và công cuộc giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước.