Vườn thực vật nhiệt đới Tây Song Bản Nạp thuộc Viện khoa học Trung Quốc vừa công bố kết quả phân tích về nơi khởi phát dịch bệnh Covid-19 trên trang thông tin chính thức của mình.

Theo đó, các nhà khoa học tại đây nhận định, chợ hải sản Hoa Nam ở thành phố Vũ Hán có thể không phải là nơi khởi phát của virus SARS-CoV-2 gây ra bệnh Covid-19. Đồng thời họ cho rằng, virus này có thể đã lây từ người sang người từ cuối tháng 11/2019.

Kiểm tra thân nhiệt ở Vũ Hán, phòng dịch Covid-19. Ảnh: Tân Hoa xã.

Các nhà nghiên cứu của Vườn thực vật nhiệt đới Tây Song Bản Nạp (Xishuangbanna) đã phối hợp với Đại học Nông nghiệp Hoa Nam và Trung tâm não khoa Bắc Kinh tiến hành phân tích trên số liệu 93 nhóm gen mẫu của virus SARS-CoV-2 thuộc 12 quốc gia trên 4 châu lục trên thế giới được chia sẻ trong Kho dữ liệu GISAID EpiFluTM cho đến ngày 12/2.

Sau khi phân tích các dữ liệu gen hiện có, các nhà khoa học kết luận virus corona SARS-CoV-2 của Chợ hải sản Hoa Nam ở thành phố Vũ Hán là từ nơi khác truyền vào.

Theo các nhà khoa học, 93 mẫu gen này gồm 58 kiểu gen đơn bội (haplotype), trong đó kiểu đơn bội H13 và H38 tương đối "cổ xưa", có mối quan hệ với gen RaTG13 của dơi thông qua trung gian (mv1, có thể là kiển đơn bội tổ tiên, cũng có thể là từ vật chủ trung gian hoặc "bệnh nhân số 0"), rồi thông qua kiểu đơn bội H3 diễn tiến thành kiểu đơn bội H1.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, kiểu đơn bội trong mẫu của bệnh nhân liên quan đến chợ hải sản Hoa Nam đều là kiểu đơn bội H1 và đơn bội diễn tiến của nó là H2, H8-H12, trong khi mẫu kiểu đơn bội H3 của Vũ Hán không liên quan đến chợ hải sản Hoa Nam. Do vậy, virus SARS-CoV-2 ở chợ này là do nơi khác truyền vào, sau đó nhanh chóng lây lan và phát tán tại đây. Ngoài ra, căn cứ vào ghi chép thời gian phát bệnh của bệnh nhân và thời gian virus khuếch tán trong cộng đồng, cũng có thể suy luận chợ này không phải là nơi khởi phát của virus.

Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu cũng phát hiện nguồn gốc mẫu virus kiểu đơn bội H13 và H38 là của một bệnh nhân ở Thâm Quyến (ca đầu tiên của Quảng Đông) và 1 bệnh nhân ở Washington (ca đầu tiên của Mỹ). Trong khi ghi chép đi lại của hai người này là bị nhiễm cuối tháng 12/2019 và đầu tháng 1/2020 ở Vũ Hán. Những mẫu hiện có của Vũ Hán không kiểm tra thấy kiểu đơn bội H13 và H38.

Nghiên cứu cũng cho thấy, trước ngày 12/2 đã xảy ra 2 đợt virus khuếch tán ra cộng đồng rõ rệt. Một lần là vào ngày 8/12/2019, kết quả này cho thấy virus có thể đã lây từ người sang người từ đầu tháng 12, thậm chí là cuối tháng 11, sau đó nhanh chóng lây lan tại chợ hải sản Hoa Nam. Một lần là vào ngày 6/1.

Đáng chú ý là khi phân tích kỹ hơn về nguồn lây nhiễm, các nhà nghiên cứu đã chia 58 kiểu đơn bội này thành 5 nhóm, gồm 3 kiểu đơn bội "cổ xưa" của người siêu lây nhiễm (H1, H3 và H13) và 2 kiểu đơn bội mới của người siêu lây nhiễm (H56 và mv2). Qua đó, có thể nhận biết virus ở Quảng Đông có 3 nguồn, virus của Trùng Khánh và Đài Loan có 2 nguồn. Bệnh nhân của các nước có nhiều mẫu như Australia, Pháp, Nhật và Mỹ, có ít nhất 2 nguồn lây nhiễm, đặc biệt là Mỹ có tới 5 nguồn. Đáng chú ý hơn là kiểu đơn bội của người siêu lây nhiễm H56 đồng thời là nguồn lây nhiễm của các bệnh nhân của Australia, Pháp, Mỹ và Đài Loan.

Cũng theo nghiên cứu này, nhóm gen của virus SARS-CoV-2 chưa xảy ra hiện tượng tái tổ hợp./.