Cụ thể, Cục Đăng kiểm Việt Nam (ĐKVN) vừa có văn bản báo cáo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) về việc thực hiện kết luận tại cuộc họp giao ban Bộ tháng 12/2022: “Giao Cục ĐKVN nghiên cứu sửa đổi thủ tục kiểm định lần đầu đối với các xe ô tô được sản xuất lắp ráp, nhập khẩu mới, chưa qua sử dụng, kiểm định trong thời gian một năm tính từ năm sản xuất xe theo hướng chỉ thực hiện lập hồ sơ phương tiện, nhập, ghi nhận thông tin phương tiện trong cơ sở dữ liệu đăng kiểm và cấp giấy chứng nhận kiểm định, tem kiểm định cho phương tiện để tham gia giao thông theo quy định của Luật Giao thông đường bộ 2008; không thu giá dịch vụ kiểm định”.

Liên quan tới vấn đề này, Cục ĐKVN cho biết, ngay sau khi có đề nghị của Cục Cảnh sát giao thông về việc xem xét miễn kiểm tra an toàn kỹ thuật lần đầu đối với phương tiện giao thông cơ giới đường bộ còn thời hạn bảo hành của nhà sản xuất, Cục ĐKVN đã thành lập tổ công tác thực hiện việc nghiên cứu nội dung trên. Cùng với đó, căn cứ chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ GTVT tại cuộc họp giao ban Bộ tháng 12/2022, sau khi tổng hợp các kết quả nghiên cứu từ dữ liệu thực tế, nhóm công tác của Cục ĐKVN đã khẩn trương thực hiện đánh giá những ảnh hưởng, tác động và các nhiệm vụ cần thực hiện.

Qua kết quả nghiên cứu, tổng hợp, đánh giá trong thời gian 6 tháng (từ tháng 6 - 11/2022) trên cơ sở số lượng các phương tiện mới sản xuất lắp ráp, nhập khẩu đã được chứng nhận tại Việt Nam, số kiểu loại, khả năng đáp ứng của các đơn vị đăng kiểm trên cả nước, cho thấy: Tỷ lệ không đạt của phương tiện cần phải bảo dưỡng, sửa chữa để kiểm định lại đối với nhóm phương tiện này chiếm tỷ lệ rất thấp (từ 0,17-0,31%).

Theo đại diện Cục Đăng kiểm, việc miễn đăng kiểm đối với những xe này là phù hợp, bảo đảm an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, giúp người dân, chủ xe giảm thời gian và chi phí từ 250.000 - 570.000 đồng theo từng loại xe. 

Tuy nhiên, miễn kiểm tra an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường lần đầu đồng nghĩa với việc tăng trách nhiệm của nhà sản xuất, lắp ráp nhập khẩu. Một số tình huống có thể phát sinh như xe khi đến tay người dân sẽ bị tự ý thay đổi các bộ phận dẫn đến phương tiện không đúng với thiết kế của nhà sản xuất mà không thể phát hiện kịp thời.

Về việc nghiên cứu quy định, thời hạn bảo hành và thời gian lưu kho, lưu bãi trước khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng, Cục ĐKVN đề xuất áp dụng đối với phương tiện thực hiện kiểm định trong thời gian 1 năm kể từ năm sản xuất. Bởi lẽ, việc lưu kho, lưu bãi trong thời gian dài sẽ gây ra hư hỏng, hao mòn, giảm đặc tính kỹ thuật đối với nhiều chi tiết trên ô tô như nhựa, cao su, dầu bôi trơn, cấu kiện điện tử… Do đó, nếu để tồn kho quá lâu từ khi sản xuất đến tay người tiêu dùng thì phương tiện không còn đảm bảo các tính năng thông số kỹ thuật nữa, cần nđược kiểm tra, kiểm định trước khi tham gia giao thông để đảm bảo an toàn cho người sử dụng, người tham gia giao thông và bảo vệ môi trường.

Đối với yêu cầu đảm bảo cơ sở dữ liệu và phương án kiểm soát các xe gian, xe lậu, xe tự ý thay đổi thông số kỹ thuật trước khi đưa vào tham gia giao thông, Cục ĐKVN đang xây dựng phần mềm để liên thông, kết nối trực tiếp cơ sở dữ liệu từ sản xuất lắp ráp, nhập khẩu đến kiểm định lưu hành.

Để đảm bảo có đầy đủ dữ liệu phục vụ công tác quản lý nhà nước, hỗ trợ lực lượng tuần tra kiểm soát và chia sẻ cho hoạt động điều hành giao thông, thu phí không dừng, Cục ĐKVN đề xuất phương án chỉ miễn kiểm tra kỹ thuật và bảo vệ môi trường cho phương tiện nhưng vẫn cần thực hiện lập hồ sơ phương tiện. Trong quá trình đơn vị đăng kiểm lập hồ sơ phương tiện sẽ thực hiện kiểm tra nhận dạng và đối chiếu thông số kỹ thuật nhận dạng của xe với cơ sở dữ liệu sản xuất lắp ráp, nhập khẩu để thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước.

Từ những lý do nêu trên, Cục ĐKVN nhận định: Việc lựa chọn phương án áp dụng miễn thực hiện kiểm tra an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường lần đầu tiên (sau khi đăng ký biển số lần đầu) đối với xe sản xuất lắp ráp, nhập khẩu mới chưa qua sử dụng, trong thời gian 1 năm tính từ năm sản xuất, không thu giá dịch vụ kiểm định, là phù hợp, bảo đảm an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của xe cơ giới tham gia giao thông, bảo đảm quyền lợi cho xe cơ giới nhập khẩu, phù hợp chu kỳ bảo dưỡng, đồng thời bảo đảm đa số các xe cơ giới tại thời điểm kiểm định vẫn còn trong thời hạn bảo hành của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu.

Cục ĐKVN cho biết trong thời gian tới sẽ tiếp tục nghiên cứu thêm phương án tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để phục vụ tốt hơn nữa cho người dân và doanh nghiệp.

Liên quan tới hành lang pháp lý, để thực hiện miễn kiểm tra an toàn kỹ thuật lần đầu, cần thực hiện bổ sung, sửa đổi Thông tư số 16/2021/TT-BGTVT ngày 12/8/2021 của Bộ GTVT quy định về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (Thông tư 16).

Được biết, Cục ĐKVN đã đăng ký vào chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật năm 2023 của Bộ GTVT và đang thực hiện các bước xây dựng dự thảo bổ sung, sửa đổi Thông tư 16 ngay trong tháng 12/2022./.