Hàng trăm tỷ đồng lãng phí khi chờ xử các trọng án FLC, AIC...

Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Đoàn Thừa Thiên Huế) cho biết, việc xây dựng dự thảo Nghị quyết về thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự, trình Quốc hội thông qua lần này đáp ứng yêu cầu của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Từ đó, tháo gỡ vướng mắc thực tiễn, tạo cơ sở pháp lý để áp dụng xem xét, xử lý sớm tài sản trong các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương, nhằm bảo đảm hiệu quả, đúng pháp luật, đồng thời khơi thông nguồn lực phát triển và tránh thất thoát, lãng phí.

Theo đại biểu, hiện nay, một số quy định về xử lý vật chứng còn nhiều khó khăn, vướng mắc, bất cập cần phải được nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung: "Nguyên nhân của các vi phạm này là chưa kịp điều chỉnh là tất yếu, khách quan do tốc độ quy định, quy mô phát triển kinh tế xã hội, việc hội nhập quốc tế cũng như sự phát triển của khoa học khoa học công nghệ".

Đại biểu Thanh Hải đánh giá, trong thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Ban Chỉ đạo phòng, chống Trung ương, nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế đặc biệt lớn, có quy mô và tính chất việc thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa lên đến hàng nghìn ty đồng đã được phát hiện, xử lý. Đáng chú ý, nhiều dự án bất động sản, tài sản như vụ Phan Văn Anh Vũ, FLC, AIC, Việt Á, Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát và nhiều vụ án khác nữa... phải chờ thời gian tiến hành tố tụng, có vụ án hàng năm mới có thể xem xét, quyết định dẫn đến vật chứng, tài sản bị thu giữ, bị đóng băng.

"Chính điều này có thể dẫn đến lãng phí nguồn lực. Chúng ta chỉ tính tỷ suất lãi suất ngân hàng của gần 1.000 tỷ đồng thì lãi suất là một năm là phải 60 tỷ. Chưa kể các dự án không hoạt động gây lãng phí, mất cơ hội kinh doanh và tài sản bị mất giá trị. Trong một số vụ việc, vụ án, quá trình xác minh, điều tra đã phát hiện, ngăn chặn những người nắm giữ tài sản liên quan đến hành vi phạm tội tẩu tán, chuyển dịch tài sản nhưng pháp luật không quy định biện pháp tạm ngừng giao dịch", ông Hải nói.

Cùng quan điểm này, đại biểu Nguyễn Hữu Chính (Đoàn Hà Nội) cho rằng, trong thực tế, rất nhiều vụ án lớn có tính chất phức tạp, thời gian điều tra kéo dài. Có những vụ kéo dài từ 1-2 năm, thậm chí hơn, đến khi tòa án giải quyết thì vật chứng là nhà xưởng, thiết bị, máy móc, phương tiện hầu như bị hỏng, không thể sử dụng được và chỉ còn là đống sắt vụn gây lãng phí và thiệt hại lớn cho các bên đương sự.

"Đặc biệt, các vụ án liên quan đến việc cho vay của ngân hàng thương mại hiện nay, như vụ án Tân Hoàng Minh bị cáo đã nộp và khắc phục số tiền hơn 8.000 tỷ đồng cho bị hại ngay sau khi khởi tố vụ án, đáng lẽ có thể trả ngay cho bị hại nhưng theo quy định thì số tiền trên phải gửi vào kho bạc. Trong khi đó, thời hạn điều tra là 2 năm tòa án mới giải quyết, điều này gây rất bức xúc và thiệt hại rất lớn khi đồng tiền không được lưu thông", đại biểu Chính nói.

Từ những bất cập đã nêu, đại biểu đoàn Hà Nội nhất trí, việc thí điểm Nghị quyết là rất cần thiết và thiết thực. Mục đích của việc thí điểm xử lý vật chứng, tài sản đảm bảo tính kịp thời của một nền tư pháp không chậm trễ và tiết kiệm chi phí cho xã hội.

"Tôi đề nghị mở rộng phạm vi và rút ngắn thời gian thí điểm. Thí điểm xử lý vật chứng, tài sản không nên gói gọn trong một số vụ án tham nhũng thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương theo dõi như dự thảo. Bởi lẽ, trong thực tiễn và thống kê hằng năm, số lượng những vụ án tham nhũng chiếm tỷ lệ rất nhỏ từ 10-15% so với các vụ án thông thường, trong khi đó tang vật thu giữ, kê biên trong vụ án hình sự thông thường rất lớn", ông Chính nói.

Thí điểm tất cả các vụ án hình sự

Bên cạnh đó, theo đại biểu Nguyễn Hữu Chính, các kho tang vật của cơ quan công an các tỉnh, thành phố rất quá tải, gây khó khăn, lãng phí cho việc trông coi, bảo quản. Mục đích, ý nghĩa của việc thí điểm xử lý tang vật trong vụ án hình sự là giảm tối đa lãng phí và thiệt hại cho các bên đương sự khi tang vật bị kê biên, thu giữ.

"Do đó, tôi đề nghị thí điểm tất cả các vụ án hình sự", đại biểu đoàn Hà Nội kiến nghị.

Bên cạnh ý kiến về những bất cập khi tài sản bị kê biên, phong tỏa bị hỏng hóc, hư hao, thất thoát gây lãng phí, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) cũng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung, mở rộng thêm đối với những vụ án rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, không chỉ thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương xử lý mà các vụ án ở tỉnh, để đảm bảo hài hòa.

Theo ông Hòa, đây là một Nghị quyết mới hoàn toàn, chưa có tiền lệ nhưng có liên quan và ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của người dân. Đối với việc nộp tiền bảo đảm để nhận lại tài sản, đại biểu đoàn Đồng Tháp cho rằng, đây là một điều rất cần thiết và đề nghị mở rộng thêm đối tượng tham gia bảo lãnh.

"Không chỉ là người bị hại, bị cáo, nguyên đơn, bị đơn bảo lãnh, mà nếu có người thân thiết, người quen có tiền bảo lãnh để nhận những tài sản này để đem về bán, tiêu thụ hoặc sử dụng thì nên cần thiết mở rộng thêm phạm vi, đối tượng của những đối tượng này. Tuy nhiên, việc chuyển nhượng, mua bán cũng rất cần rất thận trọng, phải có định giá, có nghiệm thu, có thể có những trường hợp chúng ta phải tham gia đấu giá", ông Hòa kiến nghị.

Đại biểu Nguyễn Văn Quân (Đoàn Hậu Giang) cũng nhất trí rằng, Nghị quyết được thông qua sớm sẽ giải quyết gỡ được những khó khăn, vướng mắc trong việc xử lý vật chứng, tài sản trong các vụ án. 

Theo đại biểu Nguyễn Văn Quân, Nghị quyết ra đời sẽ khai thông nguồn lực phát triển, tránh lãng phí do nhiều tài sản bị kê biên, thu giữ, phong tỏa mà không được khai thác một cách hợp lý trong thời gian vừa qua.

"Tôi hoàn toàn ủng hộ sớm thông qua Nghị quyết này, đồng thời kiến nghị phạm vi điều chỉnh nên mở rộng thêm, không chỉ trong các vụ việc, vụ án hình sự thuộc diện Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo mà nên mở rộng đối tượng phạm vi, tạo sự công bằng, bình đẳng cho các bên tham gia pháp luật", đại biểu Nguyễn Văn Quân kiến nghị.