Truyền hình VTC ra đời là từ mong muốn, khát vọng của những người có tư duy đổi mới mạnh mẽ lúc bấy giờ muốn đưa công nghệ truyền hình hiện đại vào Việt Nam, muốn ngành truyền hình Việt Nam thay đổi, chuyển mình cả về nội dung, cả về phương thức, tạo ra một môi trường truyền hình có yếu tố cạnh tranh để đi nhanh và xa hơn.

Nhiệm vụ tiên phong ứng dụng kỹ thuật số vào truyền hình

20 năm trước ngành truyền hình nước ta còn khá đơn sơ, nghèo nàn. Ở các tỉnh, thành, đài phát thanh và truyền hình địa phương chỉ phát sóng một kênh truyền hình bằng công nghệ analog. Nói là phát một kênh nhưng thực tế các đài địa phương thường chỉ sản xuất được 30 phút thời sự và thêm chút ít chuyên đề, còn lại là tiếp sóng Đài Truyền hình Việt Nam và phát phim truyện.

Người làm truyền hình ở Việt Nam cách đây 10 năm về trước chắc không ai là không biết đến ông Thái Minh Tần. Ông được nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng Lao động, có học vị tiến sĩ, là cựu sinh viên đại học Bách Khoa những năm đất nước còn chiến tranh. TS Thái Minh Tần xuất phát từ Truyền hình Việt Nam, là cán bộ có năng lực, cá tính, mạnh mẽ và quyết liệt, ông xin tách khỏi cây đại thụ truyền hình Việt Nam, thành lập Công ty Đầu tư và Phát triển công nghệ truyền hình trực thuộc Bộ Bưu chính Viễn thông.

Chuyện Chính phủ cho ra đời một đài truyền hình đặt trong doanh nghiệp là một câu chuyện dài. Ở nước ta, Đài Truyền hình Việt Nam từ khi ra đời và đến nay vẫn là cây đại thụ. Và Luật Báo chí cũng không có điều nào cho phép báo chí trong doanh nghiệp hoặc thuộc lĩnh vực tư nhân. Vậy lý do để Đài Truyền hình VTC ra đời là gì? Câu trả lời của TS Thái Minh Tần lúc đó là Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc Công ty Truyền thông đa phương tiện VTC trình bày  được ông Đỗ Trung Tá, nguyên Bộ trưởng Bộ Bưu chính Viễn thông lúc bấy giờ đồng tình, đó là VTC ra đời làm nhiệm vụ tiên phong ứng dụng kỹ thuật số vào lĩnh vực truyền hình.

Tiên phong công nghệ

Ngày 1/7/2001, Công ty Đầu tư và Phát triển công nghệ truyền hình Việt Nam được phát sóng thử nghiệm 8 chương trình truyền hình trong nước và quốc tế dựa trên nền tảng truyền hình số mặt đất chuẩn DVB-T. Điều này có ý nghĩa quan trọng, là căn cứ để Chính phủ hoạch định Chiến lược phát triển ngành truyền hình Việt Nam bằng công nghệ kỹ thuật số tiên tiến theo Đề án “Số hóa truyền dẫn, phát sóng truyền hình mặt đất đến năm 2020”.

Ngày 19/8/2004, Bộ Bưu chính Viễn thông quyết định thành lập Ban Biên tập Truyền hình Kỹ thuật số VTC thuộc Công ty Đầu tư và Phát triển công nghệ truyền hình Việt Nam (VTC) là tiền thân của Đài Truyền hình kỹ thuật số (THKTS) VTC ngày nay. Ban biên tập ban đầu có 50 nhân sự, và đến ngày 2/9 cùng năm cho ra mắt chương trình truyền hình đầu tiên trên sóng. Ông Đỗ Trung Tá, nguyên Bộ trưởng Bộ Bưu chính Viễn thông nhận xét: “Truyền hình số VTC ra đời gây tiếng vang rất lớn vì hình rõ nét, tiếng trung thực, truyền hình tốt và xa, ưu điểm lớn nhất là lưu trữ được tín hiệu”.

Ông Lưu Vũ Hải, khi còn là Phó tổng giám đốc Tổng Công ty truyền thông đa phương tiện VTC và sau này có thời gian là Cục trưởng Cục PT-TH (Bộ TT&TT) từng nói: “VTC ra đời được xã hội đón nhận nồng nhiệt và từng bước thuyết phục các cơ quan chức năng. Sau này, tiêu chuẩn phát hình số mặt đất đã trở thành tiêu chuẩn phát sóng chính thức của Đài THVN”.

Không chỉ mạnh về công nghệ và kỹ thuật, những chương trình truyền hình của VTC còn mang đến một diện mạo mới tươi trẻ, mới mẻ và hấp dẫn. Truyền hình VTC được người dân cổ vũ, được các bộ, ngành, Chính phủ ghi nhận, và như một quy luật tất yếu, năm 2007, Bộ TT&TT chính thức cấp giấy phép hoạt động báo chí cho Đài, khẳng định vị trí pháp lý để Đài TH KTS VTC tiếp tục phát triển. Ở thời điểm đó Chính phủ Thụy Điển khi đánh giá độc lập thông tin báo chí ở Việt Nam đã nhận định: Sự ra đời của Đài TH KTS VTC tạo cho người dân có thêm một lựa chọn để xem truyền hình, thúc đẩy truyền hình nhà nước không ngừng đổi mới và nâng cao chất lượng, đáp ứng nhu cầu của người dân.

Bứt phá mạnh mẽ

Những năm đầu thành lập, dù nhân lực ít, nhưng Đài TH KTS VTC đã có sự phát triển vượt bậc mà không một đài truyền hình nào ở thời điểm đó làm được. Với tinh thần khởi nghiệp, nắm bắt cơ hội, chủ động đổi mới, dám nghĩ dám làm, VTC đưa đến cho khán giả những chương trình truyền hình đặc sắc và tươi mới.

Cuối năm 2005, sau hơn 1 năm thành lập, Đài TH KTS VTC đã tham gia truyền hình trực tiếp Đại hội Thể thao Đông Nam Á lần thứ 23, đánh dấu lần đầu tiên VTC thực hiện sản xuất các chương trình thể thao. Sau này, VTC khẳng định mạnh mẽ vị thế trong hệ thống truyền hình Việt Nam khi liên tục có được bản quyền các sự kiện thể thao lớn của Việt Nam và thế giới.

Chỉ trong khoảng thời gian ngắn, VTC liên tục cho ra đời nhiều kênh truyền hình mới, thỏa  mãn nhu cầu xem truyền hình ngày càng đa dạng của khán giả, nổi bật là Kênh VTC1 - Kênh Thời sự - Chính trị tổng hợp lên sóng nhiều bản tin thời sự trực tiếp hằng ngày, với cách thức tiếp cận thông tin nhiều chiều, gần gũi với cuộc sống, không khô khan, cứng nhắc. Và cũng chỉ trong 3 năm từ 2008 - 2011, Đài TH KTS VTC có thêm 3 kênh truyền hình được Chính phủ đặt hàng sản xuất chương trình, phát sóng phục vụ nhiệm vụ công ích, gồm: Kênh Văn hoá Việt (VTC10)  đưa văn hoá Việt Nam đến với đồng bào ta ở xa Tổ quốc; Kênh truyền hình phòng chống thiên tai phục vụ cộng đồng (VTC14) và Kênh Truyền hình nông nghiệp, nông dân và nông thôn (VTC16). Đài VTC còn hợp tác, liên kết với nhiều đối tác xã hội hoá hoạt động sản xuất các chương trình truyền hình, tạo ra sự phong phú trên kênh sóng như: VTC7, VTC9, VTC5 lúc bấy giờ.

Nhằm nâng cao vị thế của Đài TH KTS VTC, từ ngày 1/1/2014, Đài chính thức tách khỏi Tổng công ty VTC, trở thành cơ quan sự nghiệp trực thuộc Bộ TT&TT. Đến cuối năm 2014, Đài VTC được chuyển từ Bộ TT& TT về Đài Tiếng nói Việt Nam - cơ quan báo chí chủ lực của quốc gia trực thuộc Chính phủ, có truyền thống vẻ vang và bề dày phát triển gần 80 năm.

Không ngừng đổi mới, sáng tạo

Đài TH KTS VTC từ khi ra đời cho đến nay không ngừng đổi mới và sáng tạo. Người VTC được rèn luyện trong gian khó tạo nên khí chất trong con người họ. Họ hiểu rằng dừng lại, chậm đổi mới, sáng tạo, thiếu đi tố chất mạnh mẽ, bứt phá là tự tiêu huỷ mình.

Cùng với dẫn đầu ứng dụng kỹ thuật số vào sản xuất và phát sóng truyền hình, Đài TH KTS VTC hiện nay còn là đơn vi top đầu trong chuyển đổi số, sớm tiếp cận với xu hướng truyền thông hiện đại. Đáng nói nhất là việc Đài tạo lập được hệ thống phân phối nội dung đa phương tiện trên internet (VTC Now), có sự khác biệt rõ rệt so với các ứng dụng truyền hình OTT khác trên thị trường. Đài VTC cũng là đơn vị truyền hình đầu tiên ở Việt Nam có network trong youtube với hàng ngàn kênh nội dung, cung cấp lượng thông tin khổng lồ và đa dạng đến khán giả trên toàn cầu. Đây được xem như bước chuyển đổi lần thứ 2 của VTC.

Với chiến lược “Lấy nội dung đặc sắc làm trọng tâm”, sản xuất chương trình phải được tối ưu giữa chi phí và hiệu quả, Đài TH KTS VTC thường cho ra đời chương trình mới để thay thế chương trình thiếu hiệu quả. Đài THKTS VTC còn mở hướng hợp tác chương trình với hàng trăm đối tác mới trong nước và ngoài nước, vì vậy mà kênh sóng của VTC thường xuyên xuất hiện những chương trình quy mô lớn trong những sự kiện quan trọng và ý nghĩa của đất nước, của dân tộc.

Chỉ trong 5 năm qua, đội ngũ phóng viên, biên tập, kỹ thuật của Đài TH KTS VTC đã ghi dấu ấn trong hoạt động chuyên môn với hàng trăm giải Báo chí Quốc gia, giải búa liềm vàng, giải Diên hồng, Liên hoan Truyền hình toàn quốc và giải báo chí của các bộ, ngành và Đài TNVN. Dấu ấn chuyên môn của Đài TH KTS VTC là kết quả của sự sáng tạo và vượt khó. Ông Đỗ Tiến Sỹ, Tổng Giám đốc Đài TNVN chia sẻ: “Các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước; các đồng chí là bộ trưởng, bí thư, chủ tịch các tỉnh, lãnh đạo địa phương có những cuộc trao đổi trực tiếp trên sóng Đài TH KTS VTC là minh chứng cho sự tin cậy của lãnh đạo Đảng, Nhà nước dành cho Đài TNVN nói chung và Đài TH KTS VTC nói riêng”.

Trong hành trình phát triển, cùng với các cơ quan báo chí chính thống khác, Đài VTC đã góp phần định hướng dư luận, tạo sự đồng thuận trong xã hội. Ông Trần Đức Thành, Giám đốc Đài TH KTS VTC cho rằng: “Nhiều thế hệ cán bộ Đài TH KTS VTC đã bền bỉ và quyết tâm theo đuổi các giá trị cốt lõi, đó là cung cấp thông tin đúng sự thật, khách quan, nỗ lực tìm mọi cách để đến gần hơn với khán giả, độc giả, với nhiều đổi mới trong sản xuất chương trình, làm sao lắng nghe, phản hồi và đáp ứng yêu cầu của khán giả một cách tốt nhất. Thế giới thay đổi, truyền thông đang thay đổi và chúng tôi cũng tâm niệm Đài TH KTS VTC tiếp nối truyền thống phải thay đổi, thích ứng linh hoạt để chuyển mình mạnh mẽ trong mái nhà chung VOV. Việc thực hiện chuyển đổi số một cách mạnh mẽ, cùng với việc mở rộng nội dung đối ngoại, đưa thông tin Việt Nam ra thế giới là một phần trong chiến lược đổi mới hiện nay của Đài”.

Mục tiêu đã định, giải pháp đã rõ, hành trình đi tới của Đài TH KTS VTC đòi hỏi những con người hôm nay phải vượt lên chính mình, vượt qua thách thức nội tại để tiếp tục đưa Đài phát triển.