Theo các nhà khoa học, công nghệ chỉnh sửa gen đã được nghiên cứu, phát triển trong hơn một thập kỉ qua cho phép các nhà khoa học “chỉnh sửa” bộ gen của cây trồng để tạo ra các tính trạng mong muốn và đã chứng minh có khả năng cải tiến giống cây trồng mang lại nhiều lợi ích cho người nông dân, giúp nâng cao giá trị thương mại và cải tiến các tính trạng tiêu dùng.

Chỉnh sửa gencó khả năng cải tiến giống cây trồng mang lại nhiều lợi ích cho người nông dân (Ảnh minh họa: KT)

Ông Trần Trọng Chiến, Hội đồng Ngũ cốc Hoa Kỳ (USGC) cho biết, chỉnh sửa gen trong chọn giống cây trồng nhằm cải thiện chất lượng các giống cây trồng là một công cụ cho phép các nhà khoa học “chỉnh sửa” bộ gen của cây để tạo ra các tính trạng mong muốn.

“Chọn giống cây trồng mang đến những cơ hội lớn để cải thiện sản lượng cây trồng, đồng thời giảm áp lực về cả mặt sinh học và phi sinh học, tăng tiềm năng tạo ra năng suất cây trồng. Phương pháp này đã chứng minh có khả năng cải tiến giống cây trồng, mang lại nhiều lợi ích cho người nông dân, giúp nâng cao giá trị thương mại và cải tiến các tính trạng tiêu dùng”, ông Chiến nhấn mạnh.

Chia sẻ kinh nghiệm về phát triển các kỹ thuật nhân giống mới để cải tiến cây trồng ở Nhật Bản, GS. TS. Hiroshi Ezura, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đổi mới cây trồng Tsukuba đưa ra những kinh nghiệm thực tiễn về giống cà chua của Nhật Bản được chọn, tạo bằng công nghệ chỉnh sửa gen đã có sự cải thiện về chất lượng dinh dưỡng và hàm lượng GABA cao.

GABA (axit Gamma Amino Butyric) là một loại axit amin tự nhiên hoạt động như một chất dẫn truyền thần kinh, giúp tạo cảm giác thư thái, làm dịu sự căng thẳng và sợ hãi, đồng thời cải thiện giấc ngủ. GABA đã trở thành sản phẩm thực phẩm chức năng phổ biến trong những năm gần đây. Tuy nhiên GABA không có sẵn từ nhiều nguồn thực phẩm tự nhiên.

“Việc tạo ra giống cà chua mới có hàm lượng GABA tăng cao nhờ kỹ thuật chỉnh sửa gen là một thành tựu lớn, và giống cà chua này sắp tới sẽ được phát triển đại trà tại Nhật Bản”, ông Hiroshi Ezura cho hay.

Các nước qui định khác nhau về chỉnh sửa gen

Theo các nhà khoa học, chính sách, quy định về chỉnh sửa gen có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển và khai thác tối đa tiềm năng của công nghệ. Nhiều quốc gia khác đang trong quá trình xây dựng chính sách và hướng dẫn quản lý cây trồng chỉnh sửa gen và sản phẩm tạo ra.

Hiện Việt Nam chưa có quy định pháp lý nào liên quan đến lĩnh vực chỉnh sửa gen (Ảnh minh họa: KT)

Hoa Kỳ và một số quốc gia xác định giống cây trồng mới tạo ra từ công nghệ chỉnh sửa gen không khác biệt về mặt di truyền với giống cây trồng tạo ra bằng các kỹ thuật, công nghệ truyền thống. Từ đó, không ban hành văn bản quản lý mới về công nghệ chỉnh sửa gen và sản phẩm tạo ra từ công nghệ chỉnh sửa gen.

Còn Australia, Ấn Độ dự kiến đưa ra qui định quản lý sản phẩm tạo ra từ công nghệ chỉnh sửa gen chứa gen ngoại lai tương tự sản phẩm biến đổi gen, các sản phẩm khác không chứa gen ngoại lai được quản lý tương tự sản phẩm tạo ra từ công nghệ chọn tạo giống cây trồng truyền thống.

Liên minh Châu Âu (EU) coi giống cây trồng tạo ra bằng công nghệ chỉnh sửa gen là cây trồng biến đổi gen và đang giao Cục An toàn thực phẩm Châu Âu (EFSA) đánh giá mức độ tương thích của các phương pháp đánh giá rủi ro hiện có với những sản phẩm tạo ra bằng kỹ thuật chỉnh sửa gen.

Tại Việt Nam, chỉnh sửa gen là lĩnh vực mới và hiện chưa có qui định quản lý về chỉnh sửa gen. Tuy nhiên, tương lai gần, Việt Nam sẽ phải xây dựng những quy định để quản lý.

Ông Trần Xuân Định, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại giống cây trồng Việt Nam chia sẻ: “Chỉnh sửa gen là lĩnh vực mới ở Việt Nam và hiện chưa có quy định quản lý về chỉnh sửa gen. Nhưng đây là nền tảng quan trọng để đạt được tiềm năng tối đa trong việc cải thiện chất lượng và năng suất của các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam”.

“Do đó, Việt Nam cần xây dựng những qui định quản lý trong tương lai gần để thực hiện Công ước đa dạng sinh học mà Việt Nam là thành viên, Luật Đa dạng sinh học và các luật liên quan”, ông Định nhấn mạnh.

GS.TS Bùi Chí Bửu, nguyên Phó Giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam (VAAS) cũng cho rằng, về mặt khoa học, chỉnh sửa gen an toàn hơn biến đổi gen. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất là hiện Việt Nam chưa có luật, văn kiện luật pháp bảo đảm cho công nghệ chỉnh sửa gen dù rất tiềm năng.

Mặc dù chỉnh sửa gen có nhiều tiềm năng để phát triển, song cũng tiềm ẩn không ít nguy cơ ngoài ý muốn. Bản thân kỹ thuật cũng đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi các nhà nghiên cứu phải luôn luôn cải tiến công nghệ, khoa học kỹ thuật trong nghiên cứu và ứng dụng, nhằm tìm ra những rủi ro tiềm ẩn./.