Tổn thương khí khói là những tổn thương đường hô hấp hoặc mô phổi do nhiệt, khói, chất hoá học… Biểu hiện là tổn thương nhiệt, hoá chất và nhiễm độc toàn thân hoặc bất kỳ sự kết hợp nào của những tổn thương này.

Tổn thương do nhiệt chủ yếu ở đường hô hấp trên, tổn thương do hoá chất đối với đường hô hấp trên và dưới, ảnh hưởng toàn thân do khí độc Carbon monoxide (CO), Cyanide (CN). Tử vong sớm trong đám cháy chủ yếu do thiếu oxy và hít phải khí CO và CN nồng độ cao, dẫn đến không thể sử dụng oxy ở cấp độ mô.

Vị trí và mức độ nặng của tổn thương phụ thuộc vào một số yếu tố như nguồn lửa, kích thước của các hạt trong khói, thời gian tiếp xúc, độ hoà tan của khí và cách sơ cứu ban đầu.

Các dấu hiệu của người bị ngạt khói cần sơ cứu ngay gồm có: Ho, thở hụt hơi, khàn tiếng, thay đổi màu da, tổn thương mắt, bồ hóng, đau đầu, rối loạn ý thức,…

6 bước sơ cứu người ngạt khí

1. Loại trừ tiếp xúc với tác nhân gây bỏng sớm nhất có thể

•  Nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi đám cháy, dập lửa, ngắt điện.
• Cởi hoặc cắt bỏ quần áo bị cháy hoặc thấm đẫm nước sôi, nhẫn, đồng hồ trước khi phần bỏng sưng nề.
• Tránh làm vỡ hoặc trợt vòm nốt phỏng.
• Đặt nạn nhân ở nơi an toàn, thoáng, cao ráo để có thể thực hiện chữa sơ bộ ban đầu có hiệu quả.

2. Đánh giá ban đầu, bảo đảm dấu hiệu chức năng sống

Sau khi thăm khám tình trạng ban đầu của nạn nhân, mức độ tổn thương cần thực hiện các biện pháp hà hơi, thổi ngạt, ép tim ngoài lồng ngực … hoặc cố định xương nếu có.

3. Nhanh chóng ngâm rửa vùng cơ thể bị bỏng vào nước sạch

Ngâm rửa bằng nước mát càng sớm càng tốt, tốt nhất trong 30 - 60 phút từ sau khi bị bỏng.

Nhiệt độ nước tiêu chuẩn từ 16 - 20 độ C, thời gian ngâm rửa kéo dài từ 15 - 45 phút, có thể ngâm rửa đến khi hết đau rát.

Cần tận dụng nguồn nước sẵn có ngay tại nơi bị nạn: Nước đun sôi để nguội, nước máy, nước mưa, nước giếng,… Nếu có nước vô khuẩn thì càng tốt.

Chú ý giữ ấm và tránh gió lùa sau ngâm rửa, nhất là mùa đông, không dùng nước đá bởi có thể gây nhiễm lạnh cho nạn nhân.

4. Che phủ tạm thời vết bỏng

• Cần che phủ vùng bỏng bằng vật liệu sạch như gạc y tế, thậm chí là khăn mặt, khăn tay, vải màn,… sạch để phủ lên.
• Với vùng mặt, vùng sinh dục bị bỏng, chỉ cần phủ một lớp gạc.
• Băng ép cần tiến hành sớm, tránh băng quá chặt gây chèn ép vùng bỏng.
• Không bôi bất kỳ chất gì vào vùng bỏng khi chưa rửa sạch và không có sự hướng dẫn của nhân viên y tế.

5. Ủ ấm, bù nước và muối sau bỏng

Ủ ấm nạn nhân, nhất là về mùa đông. Cho nạn nhân uống nước oresol, nước chè đường ấm, nước cháo loãng, nước mì tôm, nước hoa quả để tránh cho nạn nhân bị mất nước và nhiệt lượng.

6. Nhanh chóng chuyển nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất

• Sau khi hoàn thành công việc sơ cấp cứu, cần nhanh chóng vận chuyển nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất.
• Bỏng kết hợp với chấn thương, gãy xương thì cần cố định tạm thời vùng chấn thương và xương bị gãy trước khi vận chuyển.
• Chú ý giữ ấm trên đường vận chuyển.
• Tuỳ hoàn cảnh cụ thể mà vận chuyển băng cáng, võng, xe đạp, xe máy, ô tô,…
• Nếu bỏng nặng, tốt nhất nên vận chuyển nạn nhân bằng xe cứu thương. Trên đường vận chuyển vẫn tiếp tục phải theo dõi chức năng sống, cho nạn nhân uống nước và thuốc giảm đau./.