Sáng 12/9, tại Phiên họp thứ 15, Ủy ban Thường vụ Quốc tiến hành giám sát chuyên đề về “Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021”.

Phải chấm dứt nợ tiêu chí

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ mong muốn báo cáo đánh giá kỹ hơn kết quả giám sát về những kết quả nổi bật một cách rõ ràng, cụ thể, so với mục tiêu có đạt được không, rõ cả về định tính, định lượng.

Bày tỏ băn khoăn về vấn đề về sắp xếp đô thị, ông Vương Đình Huệ dẫn chứng cả một huyện lớn là Hoành Bồ sáp nhập vào thành phố Hạ Long, rồi rất nhiều địa phương thành lập thêm các thị xã, thị trấn, xã, phường, xã lên phường, xã thành thị trấn, huyện thành thị xã.

“Trong báo cáo có nêu là sau khi sắp xếp là chưa đạt được 50% chất lượng và tiêu chí đô thị. Ở đây việc này đánh giá như thế nào và giai đoạn sau chúng ta làm việc này như thế nào, tôi đề nghị chúng ta cũng phải làm rõ hơn” – ông Vương Đình Huệ đặt vấn đề.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị làm rõ thêm hiệu quả và tiêu chí nào để sắp xếp thành phố Thủ Đức. Bây giờ TP.HCM đang đề nghị cơ chế đặc thù cho Thủ Đức và Hà Nội cũng đang chuẩn bị thành lập thành phố trong thành phố. Những việc này căn cứ vào pháp luật và tiêu chí, tiêu chuẩn thế nào?

Báo cáo thêm tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Hồng Minh thừa nhận vừa qua cũng có tình trạng nợ tiêu chí, các địa phương đã rất cố gắng và làm cũng rất tốt nhưng vẫn còn nợ 1, 2 tiêu chí và có hứa là trong một thời gian nhất định sẽ hoàn thành, nhưng cũng có địa phương không hoàn thành.

Bộ cũng có các văn bản gửi Hạ Long, Quảng Ninh từ 2019 đề nghị rà soát để đánh giá tiêu chuẩn đô thị sắp xếp. Đối với Thủ Đức hiện nay cũng đang rà soát, đánh giá để rà soát lại tiêu chí.

“Thống nhất trong chỉ đạo chung của Quốc hội và Chính phủ là câu chuyện tồn tại nợ tiêu chí, chưa đủ tiêu chí, tiêu chuẩn, điều kiện thì sắp tới phải chấm dứt. Bên cạnh đó phải rà soát, sắp xếp lại tiêu chí cho phù hợp với tình hình mới” – ông Minh khẳng định.

Nghiên cứu đề xuất cơ chế cho Thủ Đức

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng cho biết, Nghị quyết 37 nêu rất rõ là trong giai đoạn đến năm 2021 thì sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, đồng thời có hai tiêu chí dân số, diện tích tự nhiên dưới 50% và khuyến khích những đơn vị hành chính sắp xếp.

Theo ông Nguyễn Duy Thăng, tất cả những đơn vị hợp nhất, sáp nhập nông thôn vào đô thị phải có đề án riêng chứ không làm như vừa rồi. Có 4 đơn vị cấp huyện được khuyến khích là huyện Hoành Bồ (sáp nhập vào Hạ Long) và 3 quận của TP.HCM sáp nhập thành lập thành phố Thủ Đức.

“Cấp huyện chúng ta điều chỉnh đến 11 đơn vị nông thôn và đô thị, cấp xã là 170 đơn vị. Qua báo cáo giám sát và qua thực tế theo dõi của Bộ Nội vụ thì đúng là chất lượng đô thị có vấn đề. Mục tiêu lúc đó là hợp nhất, sáp nhập lại để tinh gọn bộ máy cho nên việc chú trọng đến chất lượng đô thị cũng chưa đặt vấn đề cao” – ông Nguyễn Duy Thăng nói.

Trước ý kiến về tiêu chí nào để sắp xếp thành phố Thủ Đức và cơ chế đặc thù như thế nào, Thứ trưởng Nguyễn Duy Thăng cho biết, Bộ Nội vụ có trao đổi với TP.HCM thì thấy năng lực đội ngũ, quản trị trên địa bàn này cần phải xem xét, cần tiếp tục củng cố. Bên cạnh đó là vấn đề phân cấp, phân quyền như thế nào trong mô hình đô thị dưới cấp tỉnh như Thủ Đức.

Bộ Nội vụ được giao xây dựng đề án để báo cáo Bộ Chính trị, Chính phủ, Quốc hội về mô hình đô thị dưới cấp tỉnh. Mô hình đô thị với nông thôn thì phân cấp, phân quyền cũng phải khác nhau, phải tiếp tục hoàn thiện thể chế. TP.HCM cũng đang đề nghị sửa chính sách đặc thù của địa phương này, trong đó có Thủ Đức.

“Đợt trước làm việc với TP.HCM tôi cũng nói rồi, đây rõ ràng là cấp huyện, mình không thể nói đây là cấp tỉnh, nhưng có thể có những cơ chế như thế nào đó, phân cấp, phân quyền ra làm sao” – Thứ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh.

Liên quan vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng – Phó trưởng đoàn thường trực Đoàn giám sát cho biết, thành phố Thủ Đức được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thành lập theo đề nghị của Chính phủ trên cơ sở sáp nhập 3 quận (quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức) và việc thực hiện sáp nhập là thực hiện theo quy định của Nghị quyết 1211, 1210 và đánh giá theo các tiêu chí, tiêu chuẩn được quy định ở các văn bản này.

Quá trình thẩm tra, Ủy ban Pháp luật cũng đã nêu ý kiến với Chính phủ, UBND TP.HCM trong việc đề xuất những cơ chế, chính sách đặc thù đối với thành phố Thủ Đức, để làm sao phát huy những tiềm năng, lợi thế như trình bày trong Đề án. Tuy nhiên, những quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của chính quyền thành phố trực thuộc trung ương thì hiện nay đang được quy định ở Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định rất cụ thể, cho nên Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì không thể quy định khác luật được.

Hơn nữa ở thời điểm đó, Chính phủ và chính quyền TP.HCM chưa kịp chuẩn bị những cơ chế, chính sách một cách kỹ lưỡng để có thể đề xuất với Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội. Cho nên, khi đó mới chỉ là quyết định thành lập thành phố Thủ Đức, chưa có những cơ chế chính, sách đặc thù kèm theo.

“Hiện nay chúng tôi được biết là Chính phủ đang chỉ đạo TP.HCM nghiên cứu để sắp tới có thể đề xuất những chính sách đặc thù, phù hợp với tiềm năng, lợi thế của thành phố Thủ Đức và sẽ phải báo cáo Quốc hội để có thể ban hành Nghị quyết thí điểm về vấn đề này” – ông Hoàng Thanh Tùng thông tin./.