Chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chiều 4/6, đại biểu Nguyễn Minh Hoàng (đoàn TP.HCM) và nhiều đại biểu khác cho rằng, hoạt động thương mại điện tử (TMĐT) trong thời gian qua đã và đang bị các đối tượng lợi dụng để kinh doanh buôn bán hàng giả, hàng cấm hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ. Thậm chí, các đối tượng còn lợi dụng TMĐT để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đặc biệt là hoạt động TMĐT trên mạng xã hội hiện nay hết sức phức tạp. 

Các vị đại biểu đề nghị Bộ trưởng Công Thương nêu giải pháp để hạn chế và ngăn chặn vi phạm của hoạt động TMĐT và hành vi vi phạm của nhóm đối tượng này nhằm hướng tới phát triển TMĐT lành mạnh và bảo vệ được quyền lợi người tiêu dùng, nhất là trên mội trường mạng xã hội.

Phản hồi chất vấn của các đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, TMĐT Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức rất lớn. Tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng thông qua TMĐT thâm nhập vào thị trường Việt Nam ảnh hưởng lớn đến người tiêu dùng, gây cạnh tranh không lành mạnh cho đến các DN sản xuất trong nước.

Trước tình trạng này, Bộ Công Thương đã thường xuyên khuyến nghị với người sản xuất trong nước, chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm để đủ sức cạnh tranh với hàng ngoại nhập, đồng thời đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam nhất là trên môi trường TMĐT. 

Bộ đã trình cấp có thẩm quyền ban hành Luật bảo vệ quyền người tiêu dùng năm 2003 và Nghị định hướng dẫn triển khai Đề án chống hàng giả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong TMĐT, triển khai cơ chế trực tuyến 24/7 để tiếp nhận phản ánh của người tiêu dùng. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ về nguồn gốc xuất xứ để tránh hàng giả hàng kém chất lượng và TMĐT. Bộ Công Thương cũng yêu cầu các tổ chức, cá nhân kinh doanh tuân thủ xây dựng quy tắc bảo vệ thông tin, yêu cầu các sàn giao dịch TMĐT phải công khai chính sách bảo vệ thông tin cá nhân của người tiêu dùng.

4 sàn TMĐT giao dịch trên dưới 1 tỷ USD mỗi tháng

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục chủ động phối hợp các Bộ, ngành chức năng tham mưu với Chính phủ xem xét ban hành Nghị định về quản lý hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu qua TMĐT. Theo đó, cố gắng tách bạch giữa luồng hóa thông thường với hàng hóa TMĐT, để tăng cường quản lý người bán nước ngoài qua kênh này.

“Riêng về thất thu thuế không thể không thừa nhận hiện đang còn một tỷ lệ đáng kể. Bộ Công Thương tham mưu cho Chính phủ xem xét bãi bỏ quy định miễn thuế VAT với hàng hóa nhập khẩu giá trị nhỏ, tránh tình trạng nhập khẩu TMĐT cạnh tranh với hàng trong nước không bị áp thuế. Hiện nay theo quy định hiện hành, những hàng hóa có giá trị dưới 1 triệu đồng không bị áp thuế VAT và thuế nhập khẩu tạo ra tính cạnh tranh. Qua theo dõi cho thấy, 4 sàn TMĐT lớn nước ngoài đang khai thác ở nước ta mỗi tháng giao dịch khoảng trên dưới 1 tỷ USD với hàng nhập khẩu, điều đó đồng nghĩa sẽ có một lượng thuế của chúng ta bị thất thoát nếu như không điều chỉnh các quy định hiện hành”, Bộ trưởng nói.

Đối với việc chống thất thu thuế, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, thực tế qua TMĐT đã giao dịch với lượng rất lớn, doanh số lên tới gần 21 tỷ USD.  Vì vậy, việc nộp thuế trong lĩnh vực này vào năm 2023 theo thống kê gần 100.000  tỷ đồng, tăng 16,1% so với năm 2022 nhưng vẫn còn thất thu thuế trong lĩnh vực này. 

“Theo quy định hiện hành, Bộ Tài chính là cơ quan chủ trì quản lý trong lĩnh vực thuế, Bộ Công thương trong thời gian qua đã tích cực phối hợp với ngành thuế, Bộ Tài chính chia sẻ dữ liệu của hơn 900 website và gần 300 ứng dụng sàn giao dịch TMĐT để thực hiện việc rà soát và tăng cường quản lý thuế trong TMĐT”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu giải pháp và cho biết sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ sở dữ liệu dùng chung về TMĐT,  chia sẻ liên thông với các Bộ, ngành liên quan để phục vụ công tác quản lý thuế và hải quan. Khẩn trương hoàn thành kết nối hệ thống giữa cơ quan chức năng của Bộ Công Thương và Tổng cục Thuế để trao đổi dữ liệu các website ứng dụng TMĐT bán hàng và website ứng dụng cung cấp dịch vụ TMĐT trong tháng 6/2014. 

Ngoài ra, Bộ Công Thương tăng cường phối hợp với Bộ Công an trong thực hiện áp dụng định danh điện tử cho người bán trên sàn giao dịch TMĐT, nhằm tăng cường hiệu quả quản lý chống thất thu thuế. Tích cực phối hợp với Tổng cục Thuế trong việc thanh kiểm tra, xử lý vi phạm với các DN, hộ kinh doanh và cá nhân hoạt động trên TMĐT không kê khai nộp thuế. 

Giảm thiểu tối đa các hành vi không lành mạnh trong TMĐT

Đối với vấn đề đại biểu nêu việc công khai danh sách các website vi phạm vô tình tiếp tay cho hành vi cạnh tranh không lành mạnh, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, Bộ đã thực hiện một quy trình tiếp nhận và công khai thông tin rất chặt chẽ theo một số yêu cầu. Trước hết là chỉ công khai những website có trên 5 ý kiến phản ánh kèm theo thông tin đầy đủ về người phản ánh. Thứ hai là yêu cầu các website để phản ánh phải giải trình sau khi xác minh rõ nội dung phản ánh thì mới công khai danh sách có dấu hiệu vi phạm trên cổng, nhằm hạn chế tối đa việc đối thủ lại lợi dụng để nói xấu nhau.

“Thời gian tới Bộ sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp như vận hành và nâng cấp Cổng thông tin quản lý hoạt động TMĐT; đẩy mạnh xử lý khiếu nại của người tiêu dùng trực tuyến. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm nhằm giảm thiểu tối đa các hành vi không lành mạnh trong TMĐT. Đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn DN tuân thủ pháp luật. Thông tin hướng dẫn người tiêu dùng nâng cao kỹ năng giao dịch trên môi trường TMĐT và phối hợp với các cơ quan báo chí truyền thông để tăng cường truyền thông cho xã hội, đặc biệt là người tiêu dùng phải là người tiêu dùng thông thái trên môi trường TMĐT”, Bộ trưởng khẳng định.