Bộ phim xoay quanh câu chuyện của một gia đình ba người sống giữa vùng Đồng Tháp Mười mênh mông nước lũ. Người chồng (Lâm Tới), người vợ (Thuý An) và đứa con nhỏ nương náu trên một chiếc chòi nổi giữa cánh đồng lầy, vừa mưu sinh vừa âm thầm phục vụ cách mạng, bảo vệ đường dây liên lạc, che giấu cán bộ, quan sát động tĩnh quân thù.

Nhưng sự bình yên ấy mong manh như làn sương sớm. Trực thăng Mỹ ngày ngày rà soát, thả hóa chất, săn lùng từng dấu vết con người. Giữa thiên nhiên khắc nghiệt và sự hủy diệt tàn bạo, gia đình nhỏ buộc phải dựa vào trí thông minh, sự am hiểu địa hình và lòng quả cảm để tồn tại. Họ không chống trả bằng vũ khí hạng nặng, mà bằng sự kiên cường lặng thầm.

Điểm đặc biệt là suốt bộ phim, khán giả không nghe thấy một câu thoại nào từ lính Mỹ. Kẻ thù chỉ hiện diện qua tiếng động cơ trực thăng, qua ống kính trinh sát, qua ánh mắt soi mói từ trên cao và những đợt rải chất độc chết chóc. Chính sự im lặng ấy tạo nên bầu không khí căng như dây đàn, làm nổi bật sự đối lập dữ dội: Một bên là cỗ máy chiến tranh khổng lồ, một bên là con người Việt Nam nhỏ bé nhưng bất khuất.

Bối cảnh và giá trị đặc biệt

“Cánh đồng hoang” được quay ngay tại Đồng Tháp Mười, vùng đất từng là căn cứ cách mạng. Đoàn làm phim phải lội bùn, ngâm mình trong nước, chịu muỗi vắt, mưa lũ, và quay hầu hết bằng máy cầm tay. Nhiều cảnh phim hoàn toàn tận dụng thiên nhiên thật, để mỗi khung hình đều thấm đẫm hơi thở của đất trời và chiến trường.

Đạo diễn Hồng Sến từng là phóng viên chiến trường, đã đem vào phim cái nhìn hiện thực sâu sắc. Bầu trời đỏ rực khói bom, cánh đồng sũng nước loang màu hoang tàn, hình ảnh con người bé nhỏ nhưng gan góc bám trụ… tất cả được khắc họa như những bức ký họa sống động. Đặc biệt, việc sử dụng góc nhìn của kẻ địch từ trực thăng hay ống kính trinh sát khiến người xem như bị cuốn vào cảm giác bị săn đuổi, hồi hộp đến nghẹt thở.

Triết lý “lấy yếu thắng mạnh”

Không cần những trận đánh rầm rộ, “Cánh đồng hoang” vẫn đủ sức lay động trái tim người xem. Người chồng là biểu tượng cho tinh thần “lấy yếu thắng mạnh”, tận dụng địa hình, thời tiết và cả sự im lặng để hóa giải sức mạnh quân thù.

Bộ phim khắc họa sinh động tư tưởng chiến tranh nhân dân: Mỗi người dân là một chiến sĩ, mỗi mái nhà là một pháo đài, mỗi cánh đồng là một chiến tuyến. Khoảnh khắc bi tráng cuối phim khi người cha hy sinh, cho nổ tung chiếc xuồng chở lựu đạn để đánh lạc hướng máy bay địch đã trở thành một trong những hình ảnh khó quên nhất của điện ảnh Việt Nam.

Nếu nhiều phim chiến tranh ca ngợi chiến công lẫy lừng, “Cánh đồng hoang” lại tìm thấy sự vĩ đại trong điều bình dị: Bữa cơm gia đình, buổi tát cá, ánh nhìn trao nhau giữa vợ chồng khi máy bay địch lượn trên đầu. Đó chính là phẩm giá và sức sống bền bỉ của con người Việt Nam, đối chọi với cái chết.

Hơn nửa thế kỷ sau ngày chiến tranh lùi xa, “Cánh đồng hoang” vẫn xứng đáng là tượng đài của điện ảnh cách mạng Việt Nam. Bộ phim vượt ra khỏi giới hạn của một câu chuyện chiến tranh, đã trở thành biểu tượng bất diệt cho tinh thần dân tộc suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước.

"Sao tháng Tám": Bản hùng ca điện ảnh về mùa thu lịch sử

VOV.VN - “Sao Tháng Tám” – một bản anh hùng ca điện ảnh đen trắng đầy xúc cảm, là bộ phim truyện đầu tiên tái hiện một cách toàn diện và thành công nhất về Cách mạng Tháng Tám 1945 trên màn ảnh rộng.